Kalp Krizi Nedir?
Kalp krizi veya “miyokard enfarktüsü (MI)” kalbin miyokard denen kas tabakasına yeterli miktarda kan gitmediğinde oluşan kardiyak sorundur. Kalp kaslarına giden kan akışı azalabilir veya tamamen durabilir. Bu tablo herhangi bir belirti göstermeden sessiz gerçekleşebilir veya şiddetli semptomlara sahip olabilir. Sıklıkla kalp krizinin altta yatan nedeni koroner kalp hastalığı olarak açıklanabilir. Daha az yaygın olarak kalp spazmı sorumlu tutulabilir. Koroner arter hastalığında kalbi besleyen arterler tıkanır ve miyokarda oksijen ulaşamaz. Uzun süre oksijene ulaşamayan kalp kasında hücre ölümleri başlar ve nekroz gelişebilir. Bu etkiler yaygın olarak göğüs, boyun, omuz, çene ve kollarda basınç ve rahatsızlık ile kendini gösterebilir. Kalp krizi kan tahlili, EKG, ekokardiyogram, anjiyogram, BT ve MRI yöntemleri ile kalp krizi teşhis edilebilir. Tıbbi müdahale en kısa sürede kan akışının geri kazandırılmasını amaçlar. Kalp krizi ilk müdahale kapsamında ilaç ve oksijen tedavisi, cerrahiye başvurulabilir. Kan akışının sağlanmasında kaybedilen süre ne kadar uzun olursa kalp kasında hasar oluşumu da o kadar ciddi olabilir.
Kalp Krizi Nasıl Olur?
Kalp kası olarak bilinen miyokarda doğru olan kan akışının azalması veya kesilmesi sonucu doku ölümü kalp krizine yol açabilir. Kan akışının azalması genellikle koroner arterlerin tıkanması ile ilişkilidir. Koroner arterler kalbi besleyen damarlardır ve bazı nedenlere bağlı olarak tıkanabilir. Kalp krizi vakalarında koroner atardamarların biri veya daha fazlası tıkanık olabilir. Özellikle damarlarda aterosklerozun yol açtığı plak oluşumu en yaygın nedenler arasındadır. Atardamarlarda kolesterol, lipid, diğer maddelerin bir araya gelerek birbirine yapışması ve birikmesi plak oluşumuna sebebiyet verebilir. Plak oluşumu ve artere yerleşmesi sonucu görülen trombüs (kan pıhtısı) ateroskleroz sürecine işaret eder. Bazı durumlarda plakta yırtılma olabilir ve kan akışını engelleyebilen bir pıhtıya dönüşebilir. Kan akışının engellendiği bölgede kalp kası hasarlanıp ölebilir. Kan akışının hızlı müdahaleler ile normal haline döndürülmesi hayati önem taşır. Acil müdahale sağlanmadığında kalıcı kalp hasarları ve ölüm ile karşılaşılabilir.
Kalp Krizi Neden Olur?
Kalp krizinin en yaygın nedeni koroner arter hastalığı olarak kabul edilebilir. Bir veya daha fazla atardamarın tıkanması ile karakterize koroner arter hastalığı plak oluşumundan kaynaklanır. Oluşan plak tabakaları atardamarların daralmasına ve kan akışının yavaşlamasına yol açabilir. Tüm kalp krizi vakaları yalnızca ateroskleroz tıkanıklıklarından kaynaklanmayabilir. Diğer olası kalp krizi sebepleri şunlar olabilir:
- Koroner arter spazmı: Tıkanıklık olmayan damarlarda şiddetli kasılmalar sonucu gelişen olaydır. Bu damarlarda erken sertleşme veya kolesterol plakları görülebilir.
- Koroner arter embolisi: Bir kan pıhtısının oluşmasından sonra kan dolaşımında dolaşması ve kalbe gelerek koroner arterleri tıkaması ile karakterizedir.
- Spontan koroner arter diseksiyonu (SCAD): Koroner arterlerin içinde oluşan yırtıklardan kaynaklanabilir. Bu yırtıklarda kan pıhtısı oluşabilir veya yırtık doku arterin tıkanmasına sebep olabilir.
- Enfeksiyonlar: Bazı viral enfeksiyonlar (COVID-19 vb.) kalp kasları ve arterlerine zarar verebilir, kalıcı hasar bırakabilir.
- Anormal yapıda koroner arterler: Doğuştan gelen koroner arterin anormal yapısı veya pozisyonudur.
- Koroner arterlerde yırtılma ve kopmalara yol açabilen yaralanma veya travmalar kas nekrozuna sebebiyet verebilir.
Ek olarak birtakım risk faktörleri de kalp krizi gelişimine katkıda bulunabilir. Bu risk faktörleri genellikle değiştirilebilir yaşam tarzı alışkanlıklarıdır. Başlıca şu şekilde listelenebilir:
- Sigara ve alkol tüketimi,
- Hipertansiyon,
- Yüksek kolesterol ve kan şekeri,
- Obezite,
- Yüksek kan trigliseritleri,
- Fiziksel olarak aktif olmamak,
- Yaşlanma,
- Stres,
- Bağımlılık yapıcı madde kullanımı.
Kalp Krizi Belirtileri Nelerdir?
Kalp krizi belirtileri birden fazla ve farklı şiddetlerde olabilir. Bireyler hafif semptomlar gösterse veya hiçbir semptom göstermese bile kalp krizi geçirebilir. Yaygın olarak görülen kalp krizi belirtileri şunları kapsayabilir:
- Göğsün orta-sol tarafında birkaç dakikadan uzun süren ve tekrarlayan ağrı, sıkışma, basınç,
- Bitkin ve baygın hissetmek,
- Bir veya her iki kolda, omuzda, boyunda, sırtta, çenede veya göbek deliği üstünde ağrı ve rahatsızlık hissi,
- Dinlenirken veya aktivite sırasında nefes darlığı,
- Sebepsiz çok ve soğuk terleme,
- Mide bulantısı ve kusma,
- Midede ekşime ve hazımsızlık,
- Ani veya normal baş dönmeleri,
- Düzensiz, hızlı kalp atışları,
- Uyku problemleri,
Çoğu zaman belirti ve uyarı işaretleri birkaç saat, gün veya hafta öncesinde oluşabilir. Bunlar kalp krizi öncesi belirtiler olarak dikkate alınması gereken işaretlerdir. Özellikle istirahat ile geçmeyen ve tekrarlayan göğüs ağrıları kalp krizi ilk belirtileri olabilir. Bazı kişilerde ani kalp krizi meydana gelebilir. Bu durumda ilk semptom ani kalp durması şeklindedir.
Kalp Krizi İçin Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?
Kalp krizi kişilerin kalp ritmini, kan pompalama yeteneğini etkileyebilir. Aynı zamanda kalp kasları ve damarları da hasar görmüş olabilir. Kalp krizi olgusu yeni bir kalp krizi, böbrek işlev bozuklukları, felç, periferik arter hastalığı vb. sağlık sorunları için önemli bir risk faktörü olabilir. Kalp krizi geçirenler için bazı yaşam tarzı değişiklikleri ve uygulamaları ile ciddi risklerin önlenmesinde önemlidir. Bunlardan bazıları:
- Fiziksel aktivitenin düzenlenmesi: Kalp krizi sonrası egzersizlerin, iş seyahatlerinin, cinsel hayatın vb. sınırlandırılması istenebilir.
- Yaşam tarzı alışkanlıkları: Yeterli ve dengeli beslenme düzeninin sağlanması, sigara ve alkol tüketimini bırakmak, stres ile başa çıkma yöntemlerine başvurmak, fiziksel olarak aktif bir hayata sahip olmak kalp ve damar sağlığının korunmasına yardımcı olabilir.
- Kardiyak rehabilitasyon: Kalp krizi, kalp yetmezliği, cerrahi vb. geçiren kişiler için önerilen programdır. Sağlıklı beslenme, ilaç kullanımı, sigara kullanımının yönetilmesi, fiziksel aktivite ve stresin takibini içeren programlardır.
Ek olarak mevcut olan diğer sağlık sorunlarının tedavisinin sağlanması ve takibinin yapılması önerilebilir. Hipertansiyon, obezite, diyabet, metabolik sendrom gibi tıbbi rahatsızlıklar da kalp krizi için doğrudan veya dolaylı olarak birer risk faktörü olabilir.
Sık Sorulan Sorular
Kalp Krizinde Nabız Kaç Olur?
Kalp krizi anında spesifik bir nabız değeri bulunmasa da genel olarak dakikada 80-100 üzeri atımda risk artmış olarak kabul edilebilir. Bu değer 200`lere ulaşabilir ve hayati risklere yol açabilir. Bunu yanı sıra kalp krizi asemptomatik olarak da seyredebilir.
Kalp Krizinde Troponin Kaç Olur?
Kalp krizi esnasında troponin kesin tanı sağlayan bir değere sahip olmayabilir. Troponin kalp hasar gördüğünde kana salınan bir maddedir ve laboratuvarlarda farklı referans aralıkları kullanılabilir. Troponin I için normal değerler 0-0,04 ng/mL ve troponin T için normal değerler 0-0,01 ng/mL şeklindedir.
Kalp Krizi Kaç Dakika Sürer?
Kalp krizi belirtileri birkaç dakika veya saat boyunca görülebilir. Genellikle göğüs ağrısı veya rahatsızlıkları birkaç dakikadan uzun süren semptomlardır. Bununla birlikte belirtiler hafif olabilir ve birkaç hafta boyunca tekrarlayabilir.
Kalp Krizini Ne Tetikler?
Koroner arter hastalığı ve spazmı, enfeksiyonlar, spontan koroner arter diseksiyonu, koroner arter anormallikleri, sigara ve alkol tüketimi, metabolik sendrom, yüksek kolesterol ve trigliserit değerleri, obezite, diyabet, uyuşturucu madde kullanımı, stres gibi unsurlar kalp krizi için birer tetikleyici olabilir.
Kalp Krizini Ne Önler?
Kalp krizinin önlenebilir ve önlenemez bazı faktörleri mevcuttur. Düzenli muayene, düzenli fiziksel aktivite, sağlıklı beslenme rutini, alkol ve sigaranın bırakılması, ideal kilonun korunması, stres ve depresyonun yönetilmesi, diğer sağlık sorunlarının takibinin yapılması ve yalnızca doktorunuzun reçete ettiği ilaçların kullanılması kalp krizinin önlenmesi kapsamında dikkat edilmesi gereken unsurlardır.
Kalp Krizi Genetik mi?
Kalp krizi risk faktörleri arasında ailede kalp krizi öyküsü bulunması yer alabilir. Genetik ve yaşam tarzı aile bireyleri ile benzer olduğundan kalp krizi riski yüksek olabilir. Birinci derece akrabalarda 55-65 yaş altı kadın ve erkeklerde kardiyak hastalıklar mevcutsa kalp krizi olasılığı yükselmiş olabilir.
Genç Yaşta Kalp Krizi Belirtileri Nelerdir?
Gençlerde kalp krizi belirtileri diğer yaş gruplarında görülen belirtiler ile benzerdir. Bu sebeple genç yaşta kalp krizi göğüs, omuzlar, kollar, boyun ve çenede ağrı veya rahatsızlık hissi, nefes darlığı, mide bulantısı ve kusma, terleme, düzensiz kalp atışları, baygınlık veya bitkinlik, uyku problemleri şeklinde ortaya çıkabilir. 20`li yaşlarda kalp krizi belirtileri hafif veya şiddetli olabilir.
Kalp Krizi Acı Verir mi?
Kalp krizi bulguları bazı durumlarda hafif olabildiği gibi bazı bireylerde de şiddetli olabilir. Özellikle göğüs ortası-solunda basınç ve ağrı, omuz, çene, boyunda ağrı, nefes darlığı acı verici olabilir. Bununla birlikte altta yatan diğer kardiyak sorunlar da rahatsız edici birtakım semptomlara sahip olabilir.
Hafif Kalp Krizi Geçirdiğimizi Nasıl Anlarız?
Hafif veya sessiz kalp krizi göğüste hafif sıkışma ve rahatsızlık hissi, yorgunluk, hazımsızlık, mide bulantısı, kollar, çene ve sırtın üst bölgesinde hafif ağrılar şeklinde görülebilir. Ayrıca bayanlarda kalp krizi belirtileri arasında nefes darlığı, terleme, çene ve kollarda karıncalanma ortaya çıkabilir.
Yalancı Kalp Krizi Nedir?
Yalancı kalp krizi olarak bilinen “Kırık kalp sendromu” kalp krizine benzer belirtiler gösteren geçici kalp rahatsızlığıdır. Genellikle ani hastalık, kayıp, kaza vb. durumlarda yaşanan şiddetli fiziksel veya duygusal stresin sonucudur. Kalp krizine kıyasla daha az göğüs ağrısı görülür. Bunun yerine yalancı kalp krizi belirtileri arasında ani yorgunluklar, baş dönmesi, soğuk terleme ve nefes darlığı yer alabilir.
Kalp ve damar sağlığınızı korumak için belirtileri dikkate almayı ihmal etmeyin.
Kalp krizi riskiniz, belirtileriniz veya test sonuçlarınız hakkında uzman bir değerlendirme için Hisar Hospital Kardiyoloji uzmanlarımızdan randevu alabilirsiniz.
Erken tanı hayat kurtarır! Sağlığınız için bugün adım atın.
