Kardiyoloji, yüksek tansiyon, kalp yetmezlikleri, kalp kapakçıkları ve kalp damarları ile ilgili çeşitli hastalıklarla ilgilenen tıp uzmanlık alanıdır. Kardiyoloji alanında uzman olan doktorlar kardiyolog olarak isimlendirilir. Kardiyovasküler hastalıkların temel bakımı, kalp fonksiyonlarının düzeltilmesi değiştirilmesi kardiyolog tarafından gerçekleştirilir.
Kardiyoloji alanında hastalıkların tespit edilmesinde fizik muayene, elektrokardiyogram gibi yöntemler kullanılır. Kardiyoloji merkezlerinde azı hastalık şüphelerini dışlamak, doğru tanıya karar vermek amacıyla kan testleri de tercih edilir. Kardiyoloji ve kalp damar cerrahisi birbiriyle sıkça karıştırılır. Kardiyoloji bölümü kalp hastalıklarına ilaç tedavisi ve anjiografi ile müdahale ederken, kalp damar cerrahisi bölümünde hastalıklara ameliyat ve cerrahi müdahalelerden faydalanılır. Bunun yanında kalp damar cerrahisi tarafından ameliyat edilen bir hastanın bakımı ve takibi kardiyoloji profesörü tarafından gerçekleştirilebilir.
Kardiyoloji Nedir?
Bir bilim ve tıp uzmanlığı olan kardiyoloji, kalp ve kan damar sistemindeki hastalıklarla ilgilenir. Kalp krizi, ritim bozuklukları gibi hastalıkların teknolojik cihazlar yardımıyla incelenmesini sağlayarak tedavi edilmesi için çeşitli yollar arar. Tedavi, genellikle hayat değişikliği, beslenme önerileri ve ilaç tedavisinden oluşur. Kalp hastalıklarının tedavisinde girişimsel uygulamalar kullanılsa da cerrahi uygulamalar, kardiyolojinin alanı değildir.
Kardiyoloji bölümü hastanelerde, muayenehane ve kardiyoloji yoğun bakım alanı olarak yer alabilir. Bunun yanında bazı hastanelerde çocuk kardiyoloji bölümü de bulunabilir. Tümüyle bu alanda uzmanlaşmış bir ekipten oluşan kardiyoloji hastaneleri de mevcuttur.
Kardiyoloji Hangi Hastalıklarla İlgilenir?
Kardiyoloji, kalp ve dolaşım sistemini etkileyen, doğuştan veya sonradan gelişen tüm hastalıklarla ilgilenir. Kalp fonksiyonunu etkileyen, dolaşım sisteminde bozulmalara neden olan hastalıklar kardiyoloji kapsamındadır. Kardiyolojinin ilgi alanına giren bazı hastalıklar şu şekilde sıralanabilir:
- Yüksek tansiyon
- Ateroskleroz
- Kalp krizi ve sebep olduğu sorunlar
- Pıhtı problemleri
- Atriyal fibrilasyon ve kalp ritim bozuklukları
- Kalp kapakçığı sorunları
- Endokardit
- Konjenital kalp hastalıkları
- Anjina pektoris
- Kardiyomiyopati
- Aort darlığı ve yetmezliği
- Miyokart infarktüsü
- İskemik kalp rahatsızlıkları
- Kardiyak arrest
- Kalp kası iltihabı
- Periferik arter hastalığı
- Felç
- Kardiyak tümörler
Kardiyolojik Hastalıkların Belirtileri Nelerdir?
Kardiyolojik hastalıkların belirtileri, altında yatan sebeplere bağlı olarak değişiklik gösterir. Bunun yanında bazı ortak belirtiler gözlenir. Kardiyak hastalıklarda gözlenebilecek bazı belirtiler şunlardır:
- Göğüs ağrısı
- Çarpıntı
- Nefes almada zorlanma
- Bacaklarda şişlik ve ödem
- Yüksek tansiyon
- Anormal kalp atımı (Çok hızlı veya çok yavaş)
- Baş dönmesi ve bayılma şikayetleri
- Bazı bacak ağrıları ve yaraları
Bu belirtiler farklı hastalıklar nedeniyle de ortaya çıkabilir. Kesin sonuç alabilmek için belirtiler ortaya çıktığında en yakın sağlık kuruluşuna veya bir kardiyoloji uzmanına danışmak daha uygun olacaktır.
Kardiyolojik Hastalıkların Tanısı Nasıl Konulur?
Kardiyolojik hastalıklarda tanı konulması için fizik muayene, hasta öyküsünün dinlenmesi ve bazı elektronik görüntüleme yöntemleri kullanılır. Kardiyolojide tanı koymak için tercih edilen bazı cihazlar şu şekilde sıralanabilir:
- Steteskop: Normal ve anormal kalp atışını dinlemek için kullanılır. Basit düzeyde bir tanı aracıdır.
- Elektrokardiyogram (EKG): Kalp atışı sırasında oluşan elektriksel aktivitenin ölçülmesini sağlar.
- Ekokardiyogram: Kalp ve kan hareketlerini görüntülemek için ses dalgalarını kullanan ultrason cihazıdır.
- Holter cihazı: 24 saat boyunca kalp atışının gözlenmesini sağlayan taşınabilir EKG cihazıdır. Gün içerisinde kalbin durumunu kayıt altına alır ve ritim bozuklukları araştırılır.
- Röntgen cihazı: Kalp hastalığının akciğer üzerindeki etkisinin gözlenmesi için kullanılır.
- Efor testi: Spor aktiviteleri sırasında kalp aktivitesinin gözlenmesi için tercih edilir.
- Manyetik rezonans görüntüleme (MR): Radyo dalgaları kullanarak özellikle yumuşak dokular olmak üzere dokuları ayrıntılı görüntülemeyi sağlar.
- Transözefagual eko (TEE): Ağız yoluyla yemek borusu içerisine indirilen ince tüp şeklindeki cihaz yardımıyla görüntüleme sağlayan ultrason tipidir.
- Kardiyak BT (bilgisayarlı tomografi): Kalpteki anatomik bozuklukların incelenmesi, koroner arterlerdeki kalsiyum birikiminin tespit edilmesi gibi amaçlarla kontrast madde yardımıyla uygulanan tomografik görüntüleme tekniğidir.
- Nükleer tıp: Miyokard perfüzyon sintigrafisi belli durumlarda kalp duvarlarındaki beslenme bozuklukları ve ciddi kalp damar hastalıklarını araştırmak için kullanılır.
- Koroner anjiyografi: diğer testlerde kalp damar hastalığından şüphelenildiği zaman kalp damarlarının net bir şekilde görmek için uygulanır.
Nükleer tıp kardiyoloji alanı kardiyoloji hastalıkları tanı ve takibinde önemli bir yer tutar. Hastalığın neden olduğu hasarlar, hastalıktaki iyileşme ve ilerleme nükleer tıp sayesinde görüntülenir.
Kardiyolojik Hastalıkların Tedavisi Nasıl Yapılır?
Kardiyolojik hastalıkların tedavisi çok yönlü gerçekleştirilir. İlaç tedavisinin yanında alışkanlıklarda bazı değişiklikler yapmak gereklidir. Kardiyolojik hastalıkların tedavi aşamaları şu şekilde sınıflandırılabilir:
- Diyet: Kalp hastalıkları sıklıkla ödem ve yüksek tansiyon şikayetlerini beraberinde getirir. Bu şikayetlerin hafifletilmesi için sodyum açısından kısıtlanmış bir beslenme tercih edilir. Kalp sağlığı açısından kolesterol düzeylerinin de belirli seviyelerin altında tutulması gerekir. Bu sebeple işlenmiş etler, yağda kızartılmış ürünler gibi kolesterolün yükselmesine neden olabilecek gıdaların tüketimi azaltılır. Aşırı kilo, kalp hastalıkları için bir risk faktörü olduğu için obez hastalarda hastanın kilo verimini destekleyecek bir beslenme düzeni tercih edilir.
- Spor: Hareketsiz bir yaşam kalp sağlığı üzerinde bir risk faktörü olabilir. Günlük yapılan aktivitenin artırılması, açık alanda yürüyüşler tercih edilebilir. Hastayı zorlamayacak bir spor rutini kalp sağlığının ve genel sağlığın iyileştirilmesine yardımcı olabilir. Bir uzman yardımıyla hastanın durumu ve genel sağlığına uygun bir spor rutinine karar verilebilir.
- Hayat değişiklikleri: Sigara ve alkol tüketimi, yüksek stres gibi bazı etkenler kalp hastalıkları için riskin artmasına neden olabilir. Hastanın stresinin yönetilmesi gibi önlemler alınabilir.
- İlaç tedavisi: Kan basıncının düşürülmesini sağlayan ilaçlar (Kalsiyum kanal blokörleri, betablokörler gibi), kan sulandırıcılar ve kolesterol düşürücüler kullanılabilir. Bazı hastalarda hastalığın durumuna bağlı olarak bu ilaçların kombine kullanımı tercih edilebilir.
- Girişimsel işlemler: Damar tıkanıklıklarının giderilmesi için stent, anjiyografi gibi işlemlerin yapılması, kalpteki deliklerin kateter yardımıyla kapatılması kalp pili takılması gibi işlemler yapılabilir.
- Cerrahi müdahale: Kalp damar yapısı stente uygun olmayan durumlarda yada müdahale gerektiren ciddi kapak hastalıkları olması durumunda bypass veya kapak operasyonu için kalp damar cerrahisine yönlendirilir.
Sık Sorulan Sorular
Kardiyoloji bölümü doktorları hastalığın tanımlanması, ilaçla tedavi prosedürü ve stent uygulaması gibi girişimsel işlemler ile ilgilenirken kalp damar cerrahisi uzmanları, tedavide kalp ameliyatı gibi ameliyat ve cerrahi müdahaleler tercih edebilir. Kardiyoloji doktorları ilaç tedavisinin yanında uyguladığı girişimsel tedavide yapılan işlemlerden bazıları şu şekilde sıralanabilir:
- Anjiyografi: Arterlerde bulunan tıkanıklıkların temizlenmesi ve balon yerleştirilmesi gibi işlemleri içerebilir.
- Stent uygulaması: Tıkalı damarların açılması ve kan akışının sürdürülebilmesi için damar içine yerleştirilen küçük tüplerdir.
- Kalp kateterizasyonu: Kalp kapak sorunları, ritim bozukları gibi hastalıklarda damar içerisinden boş bir tüp yapısındaki kateterin kalbe yönlendirildiği teşhis ve tedavi yöntemidir.
- Ventriküler septal defekt onarımı: Kalbin iki alt odası arasında oluşan delikler ventriküler septal defekt olarak adlandırılır. Bu deliklerin kapatılması için katater yardımıyla deliğin bulunduğu alana tıkayıcı malzeme yerleştirilir. Bu işlem kardiyologlar tarafından gerçekleştirilebilmektedir.
Kardiyoloji doktoru hastalığın tanı ve tedavisini uyguladığı süreçte tedavinin yeterli olmadığını düşünürse kalp damar cerrahisine sevk yapabilir. Kalp damar cerrahisinde bypass, kalp kapağı değişimi, kalp nakli ve açık kalp ameliyatları gibi işlemler gerçekleştirilebilir. Bazı ameliyatların karar verilmesinde görevli kurulda kardiyoloji ve kalp damar cerrahisi doktorları birlikte çalışabilir.
Kardiyoloji muayenesi sırasında tanı koymak, hastalığın seyrini görmek amacıyla bazı elektronik cihazlar kullanılabilir. Pek çok farklı görüntüleme cihazı kullanılsa da kardiyoloji muayenesinde sıklıkla EKG çekimi yapılmaktadır. Kalp hastalığının akciğer üzerinde etkilerinin görülmesi amacıyla göğüs röntgeni çekilebilir. Kardiyoloji bölümünde istenen diğer tetkiklerden bazıları şöyle sıralanabilir:
- Bilgisayarlı tomografi (BT)
- Ekokardiyografi (EKO)
- Manyetik rezonans görüntüleme (MR)
- Kalp kateterizasyonu ve anjiyografi
- Efor (stres) testi
- Holter EKG
- Miyokart perfüzyon sintigrafisi
- Transözefagual eko (TEE)
Kardiyoloji muayenesinde doktorun dikkat ettiği noktalar hastanın şikayetleri ve belirtilere göre değişiklik gösterebilir.Hastanın kolesterol değerleri, kalp atışındaki değişkenler, kalp içerisinde plak oluşumu olup olmadığı gibi bazı durumlar değerlendirilir. Genellikle aşağıdaki soruların cevapları aranabilir:
- Ailede kalp hastalığı öyküsü bulunuyor mu?
- Daha önce herhangi bir kalp şikayeti ve ameliyatı yaşandı mı?
- Belirtiler hareket sırasında mı yoksa dinlenme durumunda mı ortaya çıkıyor?
- Ağrı ve belirtiler keskin, belirgin şekilde mi ortaya çıkıyor?
- Ne kadar süredir belirtiler devam ediyor?
- Kullandığınız farklı ilaçlar mevcut mu?
- Hasta başka hastalıklara sahip mi?
Hasta öyküsü dinlendikten sonra doktor, steteskop yardımıyla kalp atışlarını dinleyebilir. Kalp ritmini incelemek için EKG çekimi istenebilir. Bazı durumlarda kan testi, ekokardiyografi, röntgen ve BT sonuçlarına bakılabilir. Doktorun şüphelendiği hastalığa bağlı olarak istenen test ve görüntülemeler değişiklik gösterebilir.
Kardiyoloji bölümünde hem kalp sağlığını etkileyen değişkenlerin gözlemlenmesi hem de kalp hastalıklarının belirlenmesi için kan testi istenebilir. Kalp sağlığı açısından kolesterol değerleri önemli etkendir. Kan testleriyle kolesterol seviyeleri belirlenebilir. Kalp krizi gibi bazı kalp sorunları da kan testi ile belirlenmesi mümkündür.
Pıhtılaşma sorunları, kalp ritmini etkileyen kimyasallardaki anormallikler, kalp kasındaki hasar gibi değişkenler kan testleriyle anlaşılabilir. Kalbin bölümleri içerisinde oluşabilecek plakların oluşumundaki rol oynayan inflamasyon belirteçleri de kan testleri yardımıyla takip edilebilir. Bazı durumlarda bu testlere ek olarak kan şekeri ölçümü de tercih edilebilir.
Bazı kalp hastalıkları ve bunlara bağlı sorunlar kan testleriyle tespit edilebilebilir. Troponin düzeyi kalp krizi sonrasında kalp kaslarında meydana gelen hasarı ölçmek için yardımcı olabilir. Kanın pıhtılaşma düzeyi ölçülerek kalp krizi, felç gibi hastalıkların oluşma riski hakkında yorum yapılabilir. Kolesterol ve trigliserit ölçümleriyle de kalp sağlığı hakkında bilgi sahibi olunabilir.
