Kalp ve damar cerrahisi, kalbi veya kalbe giden kan damarlarını kapsayan cerrahi prosedürdür. Bu alanda uzman cerrahlar tarafından yürütülen prosedürler, daha çok kalp hastalığı olan veya kan pıhtı problemi geçirmiş hastalara ve bu sorunları yaşama riski yüksek olan kişilerde uygulanabilir.
Kalp ve Damar Cerrahisi Nedir?
Kalp ve damar cerrahisi, genellikle kalp damar hastalıkları, anevrizmalar, arteriyel tıkanıklıklar, kalp kapak hastalıkları ve diğer kardiyovasküler rahatsızlıkların tedavisiyle ilgilenir. Kalp ve damar cerrahisi doktorları, cerrahi prosedürlerdeki uzmanlıklarıyla hastaların yaşam kalitesini artırmayı ve hayatlarını kurtarmayı amaçlarlar. Doktorlar, gelişmiş cerrahi teknikler ve teknolojiler kullanarak kalp ve damar sistemi ile ilgili karmaşık problemleri incelerler. Kalp damar cerrahisi, kalbin karmaşık anatomisi ve fonksiyonlarıyla ilgili özel yaklaşımlar gerektirir. Bu nedenle sürekli gelişen bilgi ve teknolojilere dayalı bir uzmanlık alanıdır.
Kalp ve Damar Cerrahisi Hastalıkları Nelerdir?
Kalp damar cerrahisi hastalıkları kalbin ve kan damarlarının bir veya daha fazla bölümünü etkileyebilir. Kalp ve damar cerrahisi tarafından tedavisi uygulanan bazı hastalıklar şunlardır:
- Koroner arter hastalıkları: Koroner arter hastalığı, kanın kalp kasına akışı engellendiğinde veya azaldığında meydana gelir.
- Angina: Angina, genellikle göğüs bölgesinde şiddetli ağrıya neden olan bir kalp hastalığıdır. Kalp kaslarına yeterli oksijen gitmemesi sonucu ortaya çıkar ve genellikle fiziksel aktivite sırasında veya stres anlarında tetiklenir.
- Anevrizma: Anevrizma, bir kan damarının duvarında anormal bir şişlik veya balonlaşmadır.
- Aort anevrizması: Aort anevrizması, vücudun aort adı verilen ana arterinin duvarında meydana gelen genişlemedir.
- Kalp yetmezliği: Kalp kaslarının geçirilen kalp krizi veya genetik rahatsızlıklar nedeniyle işlevini yitirmesi ve kasılma fonksiyonunu kaybetmesi sonucu ortaya çıkar.
- Kalp krizi: Kalbe giden kan akışı azaldığında veya damarlarda bir tıkanma meydana geldiğinde kalp krizi görülebilir. Tıkanma genellikle damarlarda kolesterol ve diğer maddelerin birikmesinden kaynaklanır.
- Anormal kalp ritimleri: Düzensiz veya anormal kalp atışına aritmi adı verilir. Aritmi düzensiz, çok yavaş veya çok hızlı bir kalp atışına neden olabilir.
- Kalp kapakçığı hastalıkları: Kalp kapaklarının genişleme veya daralma gibi işlev bozukluklarına bağlı olarak ortaya çıkar.
- Arteriyovenöz fistül: Arter ile ven arasında anormal bir bağlantının oluştuğu vasküler bir anormalliktir. Arterler, oksijenli kanı kalpten vücuda taşıyan kan damarlarıdır. Venler ise vücuttaki dokulardan oksijensiz kanı kalbe geri taşıyan damarlardır ve genellikle daha düşük kan basıncına sahiptirler.
- Varisler: Genellikle bacaklarda görülen ve damarların genişlemesi sonucu oluşan şişliklerdir.
Kalp ve Damar Cerrahisi Hastalıklarının Belirtileri Nelerdir?
Kardiyovasküler hastalık belirtileri altta yatan nedenlere bağlı olarak değişebilir. Kalp ve damar hastalıklarının ortak belirtileri şunları içerebilir:
- Göğüs ağrısı veya baskı hissi: Kalp damar hastalığı veya anjin belirtileri arasında en yaygın olanıdır. Bu ağrı veya baskı hissi genellikle göğüs ortasında veya sol kolda hissedilir, bazen boyun, sırt veya karında da yayılabilir.
- Nefes darlığı: Kalp yetmezliği veya diğer kalp hastalıkları sonucu ortaya çıkabilir. Kişiler dinlenme sırasında bile nefes almakta zorlanabilirler.
- Yorgunluk ve halsizlik: Kalp ve damar hastalıkları genellikle vücudu oksijenle yeterince besleyemez, bu da sürekli yorgunluk ve halsizlik hissine yol açabilir.
- Çarpıntı veya anormal kalp atışları: Kalp ritim bozuklukları veya kalp kapak hastalıkları sonucunda ortaya çıkabilir. Ani kalp atışlarını veya düzensiz ritimleri deneyimlemek, ciddi bir durumu işaret edebilir.
- Ödem: Ayak bileklerinde, ayaklarda veya bacaklarda anormal sıvı birikimi olarak ortaya çıkabilir. Ödem, kalp yetmezliği gibi kalp hastalıklarının bir işareti olabilir.
- Baş dönmesi veya bayılma: Kalp yetmezliği,kapak hastalıkları veya anemi gibi durumlar nedeniyle beyne yeterince kan gitmemesi sonucu ortaya çıkabilir.
- Soğuk terleme: Kalp krizi veya anjin gibi acil durumlarda görülebilir.
- Kilo kaybı: Kalp yetmezliği veya damar hastalıkları gibi durumlar metabolizmayı etkileyebilir ve kilo kaybına neden olabilir.
Kalp ve Damar Cerrahisi Hastalıklarının Tanısı Nasıl Konulur?
Kalp ve damar cerrahisi hastalıklarının teşhisinde uzman doktor öncelikle hasta geçmişi, genetik yatkınlık ve semptomları inceler. Ayrıca kalp ve damar cerrahisi hastalıklarının tanısı ve takibi için uygulanan bazı testler istenebilir. Bu testler şunları içerebilir:
- Kan tahlili: Kan tahlili, kolesterol, kan şekeri düzeyleri ve spesifik proteinler gibi kardiyovasküler sağlığı gösteren maddeleri ölçer. Doktorlar, kanın pıhtılaşma sorunlarını kontrol etmek için de kan testi kullanabilirler.
- Ayak bileği brakiyal indeksi (ABI): Periferik arter hastalığını teşhis etmek için ayak bileklerindeki ve kollardaki kan basıncı karşılaştırılır.
- EKG: EKG (Elektrokardiyogram ) kalbin elektriksel aktivitesini kaydeder.
- Ambulatuvar izleme: Kalp ritminizi ve atış hızınızı takip eden giyilebilir cihazlar kullanır.
- Ekokardiyogram: Kalp atışının ve kan akışının bir görüntüsünü oluşturmak için ses dalgalarını kullanılır.Kalp kapak problemleri,kasılma fonksiyonu hakkında bilgi verir.
- Ultrason: Bacaklardaki veya boyundaki kan akışını kontrol etmek için ses dalgaları kullanılır.
- Kardiyak bilgisayarlı tomografi (BT),: Kalbin ve kan damarlarının 3 boyutlu görüntülerini oluşturmak için X ışınları ve bilgisayar işlemleri kullanılır.
- Kardiyak manyetik rezonans görüntüleme (MRI): Kalbin son derece ayrıntılı görüntülerini oluşturmak için e radyo dalgaları kullanılır.
- Kardiyak kateterizasyon: Kalpteki basıncı ve kan akışını ölçmek için kateter (ince, içi boş tüp) kullanılır.Kalpteki damar tıkanıklığını kesin olarak tespit eder.
Kalp ve Damar Cerrahisi Hastalıklarının Tedavisi Nasıl Yapılır?
Tedavi planları semptomlara ve sahip olduğunuz kardiyovasküler hastalığın türüne bağlı olarak değişebilir. Kardiyovasküler hastalık tedavisi şunları içerebilir:
- İlaç tedavisi: Birçok kalp ve damar hastalığı, ilaçlarla kontrol altına alınabilir. Örneğin, kan basıncını düşürmek için hipertansiyon ilaçları, kolesterol seviyelerini düzenlemek için statinler veya pıhtılaşmayı önlemek için kan incelticiler kullanılabilir.
- Hayat tarzı değişiklikleri: Sağlıklı bir yaşam tarzı benimseme, kalp ve damar hastalıklarının yönetiminde kritik öneme sahiptir. Dengeli beslenme, düzenli egzersiz yapma, sigara ve alkol tüketiminden kaçınma gibi değişiklikler, hastalığın ilerlemesini yavaşlatabilir ve semptomları hafifletebilir.
- Cerrahi müdahale: Bazı durumlarda, kalp ve damar cerrahisi gerekebilir. Kalp kapakları onarımı veya değiştirilmesi, bypass cerrahisi, anevrizmaların onarımı veya stent yerleştirme gibi prosedürler hastalığın ciddiyetine ve tipine bağlı olarak uygulanabilir.
- Angioplasti ve stent yerleştirme: Koroner arter hastalığı veya arteriyel tıkanıklıkların tedavisinde sıkça kullanılan prosedürlerden biridir. Bu işlemde daralan arterler genişletilir ve stent adı verilen küçük bir metal tel arter içerisine yerleştirilerek arter açık tutulur.
- Kalp pili veya defibrilatör yerleştirme: Kalp ritim bozuklukları veya kalp yetmezliği gibi durumlarda, kalbe elektriksel uyarı sağlayan cihazlar yerleştirilebilir.
- Kalp nakli: Kalp yetmezliği gibi ciddi durumlarda, ilaç tedavisi ve diğer cerrahi müdahalelerin yetersiz kaldığı durumlarda, kalp nakli düşünülebilir.
Sık Sorulan Sorular
Kalp ve damar cerrahisi, cerrahi müdahaleler gerektiren kalp ve damar hastalıklarının tedavisiyle ilgilenen bir tıbbi uzmanlık alanıdır. Kardiyoloji ise kalp ve damar hastalıklarının tanı ve tedavisinde cerrahi olmayan yöntemlerle genellikle ilaçlar ve prosedürlerle ilgilenen bir tıp dalıdır.
Kalp ve damar cerrahları hastaları muayene ederler. Muayene sırasında hastanın tıbbi geçmişi incelenir, fiziksel muayene yapılır ve gerekirse ilave tetkikler istenir.
Kalp ve damar cerrahları hastaların durumunu değerlendirmek için çeşitli tahliller isteyebilirler. Bu tahliller arasında kan testleri, elektrokardiyografi (EKG), ekokardiyografi (EKO), anjiyografi ve bilgisayarlı tomografi (BT) gibi görüntüleme testleri bulunabilir.
Eko, damar tıkanıklığına işaret edebilir ancak kesin tanı koymak için yeterli değildir. Eko,kalp kapak anormallikleri tespit edebilir ancak damar tıkanıklığının doğrudan bir göstergesi değildir.Geçirilmiş bir kalp krizinde kasılma fonksiyonu bozulacağı için öncü gösterge olabilir.
Kalpte sorun olup olmadığı genellikle semptomlara, fiziksel muayeneye ve tanısal testlere dayalı olarak anlaşılabilir. Semptomlar arasında göğüs ağrısı, nefes darlığı, çarpıntı, baş dönmesi veya bayılma gibi belirtiler yer alabilir.
Damar tıkanıklığının belirtileri, genellikle etkilenen bölgeye bağlı olarak değişiklik gösterir. Yaygın belirtiler arasında; bacaklarda ağrı, karıncalanma veya güçsüzlük hissi, uzuvlarda soğukluk hissetme, bacaklarda şişlik ve ciltte renk değişiklikleri yer alır.
Kalp rahatsızlığının ilk belirtileri genellikle göğüs ağrısı veya baskı hissi, nefes darlığı, çarpıntı ve halsizlik gibi semptomlar olabilir. Ayrıca mide bulantısı, terleme ve baş dönmesi gibi belirtiler de kalp rahatsızlığının habercisi olabilir.
Çocuk kalp damar cerrahisi, doğuştan veya sonradan gelişen kalp ve damar hastalıklarının cerrahi olarak tedavi edilmesini içeren bir tıbbi uzmanlık dalıdır.
Koroner arter hastalığı tedavisi genellikle sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz yapma, sigara içmeme ve stres yönetimi gibi yaşam tarzı değişiklikleri, ilaç tedavisi ve cerrahi müdahalelerin bir kombinasyonunu içerir.
Toplardamar hastalıkları, venöz dolaşım sistemindeki damarların etkilendiği durumları ifade eder ve genellikle bacaklarda görülür. Bu hastalıklar arasında; varisler, venöz yetmezlik ve derin ven trombozu gibi durumlar bulunur.
Vasküler hastalıklar, damar sistemini etkileyen çeşitli sağlık sorunlarını ifade eder ve arterler, venler ve lenfatik damarlar gibi yapıları içerir. Bu hastalıklar arasında; arteriyel tıkanıklıklar, varisler, anevrizmalar, periferik arter hastalığı ve lenfödem gibi durumlar bulunur.
Kalp ve damar hastalıkları ani görülebilen ve hayati riskler barındırabilen ciddi rahatsızlıklardır. Kalp ve damar hastalıkları belirtileri bulunan hastalar hastanelerin kalp ve damar cerrahisi veya kardiyoloji polikliniğinden randevu alarak tedaviye başlayabilirler.
