Yenilen her yağlı besinin safra kesesine gittiğini biliyor musunuz?
Sadece yemeklerde değil ağzımıza attığımız küçük bir kraker veya bisküvide bile yağ bulunduğu aşikardır. Mide bu besini karıştırırken hormonlar yolu ile safra kesesine haber gönderir. Safra kesesi de kolesistokinin isimli bir hormon vasıtası ile karıştırmakta olduğu bu sıvıyı kuvvetli kasılmalar yoluyla yine aşağı on iki parmak bağırsağınızın içerisinde papilla adını verdiğimiz bir delikten akıtır.
Karaciğerdan başlayarak on iki parmak bağırsağınızda biten bu otobana pankreas bezinizden de bir ara yol bağlanır. Pankreas, besinlerin emilebilmesi için gerekli eritici enzim salgılarını bu ara yol ile ana safra kanalına eklemiş olur. On iki parmak bağırsağına ulaşmış haldeki yağlı besin yığını burada safra sıvısı ile sarılır. Safra bu karışımdaki yağları eriterek emilebilir hale getirir. Sonrasında barsaklarımız tarafından emilerek işlenmek üzere karaciğere gönderir.
Safrada oluşan çamur oldukça tehlikeli!
Vücudumuzun normal işleyişi sırasında safra kesesi içerisinde bulunan taş veya çamurun sorun yaratma potansiyeli aşikardır. Safra kesesi içerisindeki safrayı kanallara akıtırken kasılmaların da etkisi ile taş veya çamur yerinden ayrılıp bu kanallara akabilir. Yine sanılanın aksine küçük taşlar veya çamur büyük taşlardan daha fazla tehlikelidir. Zira safra kanallarınızı tıkayarak sarılık ve iltihaba neden olabilir. Daha da kötüsü eğer ana yola bağlanan pankreas kanalına girmeyi başarabilirler ise çok daha tehlikeli bir durum olan pankreatit yani pankreas bezi iltihabına neden olabilir.
Büyük taşlar ise örneğin safra kesesi iltihabı, safra kesesi gangreni, safra kesesi delinmesi risklerini oluşturabilir.
Her ağrınız olduğunda “yemeği fazla kaçırdım” düşüncesine kapılmayın!
Toplumda yapılan bazı çalışmalara göre % 10’ları bulan safra taş ve çamur olma sıklığı göz önüne alındığında yukarıda bahsedilen pek çok hasta hekimlere veya acillere başvurmaktadır.
Bazı safra taşları sessizdir. Yani hiçbir şikayete neden olmadan yıllarca sessiz kalabilir. Sadece yağlı yemekler, yumurta veya zeytin gibi besinler tükettiğinizde hafif mide ağrısı, şişkinlik, karın ve sırt ağrısına neden olacaktır. Kısa ve gelip geçici olduğunda çoğu kez yemeği fazla kaçırdığınızı düşüneceksiniz. Ancak unutmayınız ki siz yağlı besinler tükettikçe safra keseniz kasılacak ve her kasılma ile bu taşlar kanala girmeye çalışacaklardır. Kese içerisinde potansiyel risk şeklinde bekleyeceklerdir.
Eğer ki safra ve taşlardan şikayetçiyseniz…
Şikayetlere neden olan safra taş-çamurlarınız var ise mutlaka ameliyatla safra keseniz tamamen alınmalıdır. Sadece taş ve çamurun alınıp kesenin bırakıldığı bir ameliyat yöntemi yoktur. Olsa dahi kese içerisinde yeniden taş ve çamur oluşacaktır. Yukarıda bahsedilen riskler hareketli safra taşları ve çamurunda gerçekleşebilir. Günümüzde hem açık hem de laparoskopik dediğimiz kapalı yöntemler kullanılmaktadır. Safra kesesi iltihaplı durumlarda her ne kadar kapalı yöntemle karın içerisine girilse de anatomi yapışıklıklar ve iltihap nedeni ile oldukça karışık olabilir. Bu nedenle açık ameliyata geçme kararı verilebilir. Laparoskopik ameliyat 1 günlük yatış gerektiren oldukça çabuk normal hayata dönebildiğiniz bir yöntemdir. Açık ameliyatlarda ise kesinin iyileşmesi uzun sürmekte; kimi zaman dren konması gerekmekte; kapalıya göre daha fazla enfeksiyon ve fıtık gelişme riskleri bulunmaktadır.
Ameliyat için mutlaka ilaç tedavisiyle birlikte 6-8 hafta beklenmeli
Acile başvurduğunuz zaman ameliyat tipi seçiminde çok önemlidir. Ağrı ve diğer şikayetlerin başladığı ilk 24 saatte henüz karın içi yapışıklıklar olgunlaşmadığı için kapalı ameliyat olma ihtimaliniz yüksektir. Ancak zaman geçtikçe içeride yapışıklık ve anatomik karmaşa olgunlaşacak kapalı şansınız düşecektir. Kapalı girilse dahi açığa dönme ihtimaliniz ortaya çıkacaktır. Bu gibi durumlarda en doğru tercih 6-8 hafta ilaç tedavileri ve takip ile içerideki enfeksiyon ve yapışıklıkların düzelmesini bekledikten sonra planlanan laparoskopik cerrahi ile risksiz olarak kesenizi aldırmak olmalıdır.
Ameliyat öncesi endoskopi ile safradaki taş ve çamurlar temizlenebilir
Safra kesesi ağrı ve şikayetlerinizde kandan AST,ALT,ALP,GGT,Total Bilirubin,Direkt Bilirubin ve Amilaz gibi pek çok test bakılır. Bu kan testlerinin her biri karaciğer içi-dışı safra yollarında veya pankreas kanalında ayrı bir noktadaki sorunu gösterir. Bu test sonuçlarına göre tıkanma bölgesi ve derecesi tespit edilerek tedavileriniz uygulanır. Kimi zaman safra kanalınıza düştüğü ve tıkadığı tespit edilen taş ve çamur durumlarında hemen ameliyat uygulanamaz. Öncelikle ERCP denilen, uyutularak yapılan bir çeşit endoskopi işlemi ile kanallardaki taş ve çamurlar temizlenir. Ardından ameliyatla safra keseniz alınabilir.
Yorumlar