Kalp Hastalıklarının Tanısında Altın Standart: Anjiyo…
Sigara en yakın yoldaşınızsa, hipertansiyonla da aranız iyiyse; bir de meşhur Türk kasınız yani göbeğiniz varsa kalp hastalıklarının en sık uğradığı duraklardan biri olmaya adaysınız demektir.
Sigara, hipertansiyon ve özellikle göbek çevresindeki yağlanma ile tetiklenen ve hiç belirti vermeden yıllar boyunca ilerleyen koroner arter hastalıkları ve bu hastalıkların teşhisinde altın standart olan anjiyo hakkında merak edilenleri sizler için araştırdık…
Koroner Arter Hastalığı nedir?
Kalp damarlarında ateroskleroz dediğimiz damar sertliği durumu gelişmesidir. Kalp damarlarının iç yüzünü kaplayan endotel dediğimiz koruyucu zarın en önemli özelliği kanın damarlar içinde akışkan şekilde, pıhtı oluşturmadan akmasını sağlamaktır. Sigara, hipertansiyon, özelikle göbek çevresinde yağlanma, şeker hastalığı gibi risk faktörlerinin varlığı endotelde hasar oluşumuna neden olur. Vücudun herhangi bir yerinde oluşan yara nasıl vücudun savunma mekanizmalarıyla kapatılmaya çalışılıyorsa, endotelde oluşan hasar da vücut tarafından onarılmaya çalışılır, ancak bu hem kalp duvarlarında hem de ilerleyen zamanlarda damar içine doğru yer kaplayan istenmeyen doku oluşumuna sebep olur. Damarlardaki darlıklar zamanla tıkanıklıklara yol açar. Tüm bu süreçler koroner arter hastalıkları olarak adlandırılır.
Belirtileri nelerdir?
Hiç belirti vermeden yıllar boyunca ilerleyebileceği gibi, daha önceden olmayan, yeni başlayan çabuk yorulma, eforla gelen ve eforu kısıtlayan göğüs, sırt, kol ağrısı, yeni gelişen eforla alakalı nefes darlığı sık görülen belirtilerdir. Bunun yanı sıra koroner arter hastalığının ilk bulgusu ani gelişen kalp krizi ya da daha şanssız hastalarda ani ölüm olabilir.
Koroner Anjiyografi nedir?
Koroner anjiyografi; kalbi besleyen damarların görüntülenmesi yöntemidir. Anjiyo laboratuvarında yapılır. Kalp damarlarının içine röntgende görülen opak madde (kontrast madde) verilerek kalp damarlarının anatomisi gözlenir.
Neden yapılır?
Kalp damarlarının kalp kasını beslemede yetersiz kaldığının düşünüldüğü, buna ait deliller olduğu durumlarda yapılır. Eforla ortaya çıkan göğüs ağrısı olan hastalarda ve bu sebeple uygulanan efor testinin anormal olduğu durumlarda ya da son zamanlarda giderek artan ya da istirahatla dahi geçmeyen uzun süren göğüs ağrılarında, ani kalp krizinde tanı ve tedaviyi planlamak için uygulanan eşsiz bir tanı yöntemidir.
Anjiyo ile ulaşılan bilgiler nelerdir?
Anjiyoda kalp damarları görüntülenerek; damarların büyüklüğü, çapı, daralma olup olmadığı, daralmışsa ne kadar daraldığı, darlığın nerede olduğu, darlığın uzunluğu, darlıkta kireçlenme olup olmadığı, damarın içinde pıhtı olup olmadığı damarın düz mü kıvrımlı mı olduğu bilgileri alınır. Koroner anjiyografi tamamıyla tanısal bir yöntemdir. Çıkan sonuca göre tedavi (ilaç tedavisi, balon-stent- by-pass) planlanır.
Ne zaman yapılır?
Anjiyografi hemen her zaman uygulanabildiği gibi elektif dediğimiz planlı anjiyografi için hastanın 6 saat aç olması istenir. Acil durumlarda ise gerekli önlemler alınarak mümkün olan en kısa zamanda uygulanır.
Anjiyo sırasında alınan radyasyonun zararı var mıdır?
Anjiyografi sırasında opak madde damardan geçerken röntgen ile 2-3 saniyelik çekim yapılarak ortalama 6-7 görüntü alınır ve bu miktarda alınan radyasyonun sağlığa zararı yoktur.
Anjiyografi öncesi hazırlık aşamasında nelere dikkat edilmelidir?
Planlı vakalarda 6 saatlik açlık gerekir. Anjiyo öncesi kesilmesi gereken bir takım ilaçlar var. Bu konuda hasta doktoru tarafından bilgilendirilecektir. Ayrıca hastanın doktoru tarafından belirtilmedikçe özel bir hazırlığa gerek yoktur.
Anjiyo vücudun hangi bölgelerinden yapılır?
Sıklıkla femoral arter dediğimiz kasık bölgesindeki atardamardan ve radial arter denilen el bileği atardamarından uygulanır. Daha nadiren de, eğer bu iki damar uygun değilse, brakial arter dediğimiz dirseğin iç bölgesindeki atardamardan uygulanabilir.
Acılı/ağrılı bir işlem midir?
Lokal anestezi altında uygulanan bir işlemdir. Kişinin ağrı eşiğine göre değişkenlik göstermekle beraber genellikle sadece lokal anestezi yapılırken uygulanan iğne acısından fazla bir ağrı hissedilmez.
Anjiyo sırasında kullanılan ilacın zararı var mıdır?
Nadiren alerji yapabilir. Bir de bazı riskli hastalarda (bilinen böbrek yetmezliği ya da böbrek yetmezliği riski olanlarda, bazı ilaçları kullanan diyabetiklerde ) böbrek yetmezliği yapabilir.
Kasıktan mı koldan mı yapılması daha sağlıklıdır?
Kalp damarlarına ulaştıktan sonra kalp damarları ile ilgili alınan görüntüler ve yorum açısından her iki yoldan yapılan anjiyo arasında bir fark yoktur. Sadece el bileğinden anjiyonun uygulandığı atardamarın (radial arterin) komşuluğunda ven ya da sinir bulunmaz. Ayrıca bu arter daha yüzeyel seyrettiği için anjiyo sonrasında bu damarda kanama kontrolü kasık damarına göre daha kolay sağlanır. El bileğinden uygulanan anjiyoda giriş yerine bağlı komplikasyonlar (kanama, şişme) yok denecek kadar azdır. Eğer hastanın karın ve bacak damarlarında bilinen tıkanıklıklar varsa, özellikle kasık ve karın bölgesi fazla kilolu olan kişilerde koldan anjiyo uygulaması komplikasyonları azaltmak adına daha sağlıklıdır. Bunun yanı sıra el bileği arteri kasık arterine göre daha ince ve spazm dediğimiz işlem sırasında büzüşmeye daha meyillidir. Bu da bu yolla kalp damarlarına ulaşmayı özellikle ince yapılı kişilerde engeller. Bunun yanı sıra el bileği ince dolayısıyla da el bileği damarı ince; olan ufak tefek, zayıf bayanlarda kasık damarından anjiyo uygulamak hem hasta hem de uygulayan hekim için daha kolay ve sağlıklı olacaktır.