Radyasyon Onkolojisi

Radyasyon Onkolojisi (Radyoterapi) Nedir?

Radyoterapi; kanser hücrelerini yok etme amacıyla yüksek enerjili x-ışını ya da benzeri diğer parçacıkları kullanan bir tür kanser tedavisidir. Alanında uzmanlaşmış radyasyon onkologları, kanseri tedavi etmek için radyasyon tedavisi kullanırlar. Bir radyasyon tedavi süreci ya da programı genelde belirli bir süre boyunca verilen belirli sayıda dozdan oluşur. Bu dozları ve dozların uygulanma sıklığını radyosyon onkologları; hastanın genel durumu, kanserin türü ve evresi gibi değişkenlere bakarak düzenlerler.

Radyasyon tedavisi birçok farklı kanser türünü tedavi etmek için kullanılabilir, kemoterapi ya da cerrahi gibi diğer kanser tedavileri ile birlikte de tercih edilebilir. Kanser tedavisi ile ilgili bir sorun yaşıyorsanız ya da beklenmeyen yan etkilerden muzdaripseniz en yakın sağlık kuruluşuna başvurmayı düşünebilirsiniz.

Radyoterapinin uygulanması ve amaçları, kanser türüne ve kanserin çevre dokulara yayılıp yayılmadığına (metastaz) ya da yayıldıysa ne kadar uzağa yayıldığına bağlı olarak değişebilir. Kanserin türüne göre belirlenen tedavi planında; radyoterapi tek başına ya da farklı tedavilerin bir parçası olarak verilebilir. Radyasyon onkolojisinin radyoterapi kullanma şekillerinden bazıları şunlardır:

• Birincil tedavi olarak kullanılabilir: Çoğu zaman radyoterapinin amacı kanserin tamamından kalıcı bir şekilde kurtulmak ve kanserin tekrar ortaya çıkmasını engellemektir.
• Diğer tedavilerden önce kullanılabilir: Radyoterapi, büyük bir tümörü küçültmek için ya da tümörün tamamen çıkarılması için yapılacak ameliyat gibi operasyonlardan önce verilebilir. Bu duruma “neoadjuvan radyasyon tedavisi” denir.
• Diğer tedavilerin ardından kullanılabilir: Radyoterapi, uygulanan tedavi sonrasında kalan kanser hücrelerini yok etmek için verilebilir. Bu duruma “adjuvan radyasyon tedavisi” denir.
• Semptomları hafifletmek için kullanılabilir: Radyoterapi, kanserin belirti ve semptomlarını hafifletmek için kullanılabilir. Bu duruma “palyatif radyasyon tedavisi” denir.

Radyasyon tedavisi pek çok farklı kanser türünü tedavi etmek için kullanılabilir. Kanser hastalarının çoğu bir şekilde tedavilerinde radyoterapi ile karşılaşabilirler. Bazı kanserler için tek başına radyoterapi etkili bir tedavi iken diğer kanser türleri için tedavilerin bir kombinasyonu en sağlıklı sonucu verir. Radyoterapi ayrıca, tekrarlayan kanser (tedavi sonrası kaybolmuş ancak sonra tekrar ortaya çıkmış olan) kanser için kullanılabilir. Bunun yanı sıra, metastatik (yani bulunduğu yerden başka yerlere yayılmış olan) kanseri tedavi etmek için de kullanılabilir.

Radyoterapi Tedavi Şekli Nasıl Belirlenir ?

Radyasyon tedavisi, kanserin türüne, hangi evrede olduğuna ve hastada bulunan diğer sağlık sorunları doğrultusunda planlanır. Her kanser türünde ve her hastada farklı olsa da erken evre kanseri tedavi etmek, kanserin tekrarlamasını önlemek, ilerlemiş kanserin sebep olduğu semptomları hafifletmek amacıyla radyasyon, tercih edilen bir tedavi yöntemidir. Bazı durumlarda radyoterapi tek başına yeterli olduğu gibi bazı kanser türlerinde ise diğer tedavi seçenekleriyle kombinasyon halinde bir tedavi planlaması yapılır.

Bütünleşik onkoloji merkezimizde kanser hastaları, tümör konseyi tarafından multidisipliner bir yaklaşımla değerlendirilmektedir. Tanı, tedavi yöntemleri ve tedavi süreci hastanın özgün durumu ele alınarak belirlenir. Konseylerde alınan kararlar, hastalığın tanısından iyileşme anına kadar tıp bilimindeki güncel gelişmeler doğrultusunda gözden geçirilmektedir.

Radyoterapinin hastalığa etkisi nasıl olur?

Radyoterapi yüksek dozlarda uygulandığında kanser hücrelerini öldürür ya da DNA’larına zarar vererek büyümelerini yavaşlatır. DNA (Deoksiribo Nükleik Asit); tüm canlıların canlılık işlevleri, biyolojik gelişmeleri ve çoğalmaları için gerekli genetik bilgiyi taşıyan bir şablon görevi görür. Bu şablona zarar geldiğinde hücreler düzgün çalışamaz. Bu yüzden DNA’nın hasarlanması, kanser hücrelerinin bölünmesini durdurmak ya da kanser hücrelerini öldürmek için kullanılır. Bu DNA’sı hasarlanmış kanser hücreleri öldüğünde vücut tarafından parçalanır, ardından vücuttan atılır.

Radyoterapi kanser hücrelerini hızlı bir şekilde öldürerek iş görmez; aksine DNA’nın kanser hücrelerinin ölmesine yetecek kadar hasar görmesi günler, hatta haftalar sürer. Bu süreç öyle uzun sürer ki, radyoterapi uygulaması tamamlandıktan sonra bile kanser hücreleri ölmeyi sürdürür.

Kanser tedavisinde sıklıkla kullanılan radyoterapinin pek çok farklı türü vardır. Radyasyon onkolojisi bölümünde takibinizi yapan ekibiniz ya da uzman hekiminiz size şu radyasyon terapisi türlerinden birini önerebilir:

• Harici ışın radyoterapi: Vücudunuzun dışındaki bir makine, kanserin bulunduğu yere radyasyon gönderir. Cihaz, uygulayacağı radyasyonu vücudunuzun belirlenmiş kısmına farklı yönlerden yönlendirmek amacıyla etrafınızda hareket edebilir. Kullanılan cihaz, işlem sırasında cildinize temas etmez. Haftalar boyunca bir hastanede veya tedavi merkezinde harici ışın radyoterapi sizi radyoaktif yapmaz, bu nedenle insanların etrafınızda olması güvenlidir.
• Dahili radyoterapi: Bu işlem için radyasyon onkolojisi uzmanı bir hekim, vücudunuzun içine katı veya sıvı bir radyasyon kaynağı koyar. Ayrıca durumunuza bağlı olarak, “brakiterapi” adı verilen bir tür dahili radyasyon tedavisi de önerebilir. Bu prosedürde, radyasyon kaynağı bir kapsül veya başka bir implant öğesinde bulunur. Uzman hekiminiz, implantı kanserli bölgenin içine ya da yakınına yerleştirmek için genellikle bir aplikatör ya da ince, esnek bir kateter tüpü kullanır. Radyasyon kaynağının vücudunuzun içinde ne kadar süre kalacağı tedavi planından planına değişiklik gösterir. Ancak, kabaca bu süre; birkaç dakika, birkaç gün ya da daha uzun olabilir.
• Dahili ve harici radyoterapi dışında, “sistemik radyasyon” adı verilen başka bir tür dahili radyoterapi de bulunur. Bu tedavide, radyasyon sıvı bir şekilde ağızdan veya damardan alınır. Radyasyon, kanser hücrelerini bulmak ve yok etmek için vücudunuzda hareket ederek görev yapar.

Dahili radyasyon tedavileri vücudunuzun radyasyon yaymasına neden olabilir. Dozuna bağlı olarak, kendinizi ve çevrenizdekileri korumak için gerekli tüm güvenlik önlemlerine ve uyarılara uymanız gerekebilir. Radyoterapinin beklenmeyen yan etkileri olduğundan şüpheleniyorsanız ya da tedavi süreci ile ilgili sorularınız varsa, en yakın sağlık kuruluşuna başvurmayı düşünebilirsiniz.

Radyoterapi Tedavi Ekibinde Kimler Bulunur ?

Kanser tedavisi sürecinde kapsamlı bir tedavi planının tasarlanması ve uygulanmasında rol alan sorumlu bir ekip bulunmaktadır. İlk basamakta radyasyon onkolojisi doktoru olmakla birlikte onkoloji hemşiresi, radyasyon fizikçisi ve teknikeri radyoterapi tedavi ekibini oluşturmaktadır.

• Radyasyon onkolojisi doktoru: Radyasyon tedavisinin kullanımı, kanser hastalarının genel bakımı konusunda eğitim almış uzman hekimdir. Bu hekimler tedavi sürecini denetler.
• Onkoloji hemşiresi: Tedaviniz ve tedavi sürecinde sizi nelerin bekleyeceği konusunda bilgi verir. Tedavi sonrası yan etkileri yönetmenizde de yardımcı olur.
• Medikal Fizik Uzmanı: Alacağınız radyasyon miktarını, ışınların uygun açı ve şekillerinin belirlenmesini sağlayarak radyoterapi tedavinizin planlanmasını gerçekleştiriler.
• Radyoterapi teknisyeni: Hazırlanan radyoterapi planı ve doz hesaplamaları doğrultusunda radyoterapi cihazını kullanarak tedaviyi gerçekleştirirler.

Radyasyon Onkolojisinde Kullanılan Cihazlar Nelerdir ?

Radyasyon tedavisinde en son teknolojik gelişmelerin kullanılması; tümör kontrolü, tedavinin yan etkilerinin en aza indirilmesi, yaşam kalitesinin arttırılması ile kişiye özel tedavi sunulmasına olanak tanır. Radyasyon onkolojisinde kullanılan cihazlar şunlardır:

• MR-linac: Radyasyon dozunun, tümör ve çevresindeki sağlıklı dokunun mevcut konum ve şekline uyarlanmasını sağlayarak radyoterapiye olanak tanıyan bir sistemdir. Radyoterapide gerçek zamanlı manyetik rezonans ile görüntüleme sağlanır. Yüksek hassasiyetli hedefleme ile kanserli dokuya daha fazla radyasyon verilebileceği ve çevredeki sağlıklı dokuya verilen hasarın en aza indirilmesi amacıyla tümör takibini kolaylaştırır. Hareketli dokularda etkili tedavi sağlar.
• Linac: Yüksek enerjili X ışınları tümör bölgesine yönlendirilir. Çevredeki sağlıklı dokuyu korurken kanser hücrelerini yok edecek bir tedavi planlanır. Sabit dokularda etkili tedavi sağlar.
• Brakiterapi: Radyoaktif materyal doğrudan tümörün içine veya yanına yerleştirilir. Yüksek enerjili ışınlar tümöre yönlendirilerek çevre dokulara radyasyon verilmesini önlemeye olanak tanınmaktadır.
• CT-Sim: Bilgisayarlı tomografi simülatörüdür. Yüksek enerjili X ışınları doku boyunca ileterek, sağlıklı ve kanserli dokular arasındaki ilişkiyi anlamaya yönelik temsili bir grafik oluşturulur. Bu veriler, hızlı işlem kapasitesine sahip olan ve yüksek performanslı bir bilgisayar ile entegre bir şekilde elde edilir. Daha sonra bu bilgiler kaydedilir, detaylı bir analize tabi tutulur. Oluşturulan görüntüler, optimal tedavi planını tasarlamak için kullanılır.

Radyoterapide En Son Gelişmiş Cihazlar Hangileridir?

Linac cihazı, yüksek enerjili ışınların tümöre yönlendirilmesiyle çevredeki sağlıklı dokuların hasar almasını önleyerek tedavi sağlayan yüksek teknolojiye sahip bir radyoterapi cihazıdır. Vücudun neredeyse her bölgesinde görülen tümörler için kullanılabilir.

Geleneksel linac cihazlarına göre daha çok avantajı bulunan 1,5 tesla MR-linac cihazları ile yüksek kalitede MR görüntüsü alınıp hassas bir tedavi planlaması yapılabilir. Tedavi planlanan tümörlü dokuların konumu ve iç organ anatomisi tedavinin her aşamasında takip edilebilir.

Güncel teknolojilerden yararlanarak JCI standartlarında hizmet sunan hastanemizde bulunan tüm bu cihazlar tedavi süreci boyunca en iyi kalitede, güvenilir ve konforlu bir şekilde kullanılmaktadır.

Radyoterapi Hangi Hastalıkların ve Kanser Türlerinin Tedavisinde Kullanılır ?

Radyasyon tedavisi birçok kanser türünün tedavisinde kullanılır. Her kanser türünde etkili olan farklı radyasyon tedavisi seçeneği mevcuttur.

Eksternal Radyoterapi Uygulamaları

Eksternal radyoterapi, vücudun dışından radyasyon ışını gönderen bir makine kullanımı demektir. Doğrudan vücut içine verilen radyoterapi anlamına gelen dahili radyoterapiden farklıdır. Bu radyoterapi uygulamalarında birçok radyoterapi ekipmanı vardır. En yaygın kullanılan radyoterapi makinesi lineer hızlandırıcıdır (Linac cihazı). Bu cihaz radyoterapi ışınlarını oluşturmak için elektrik kullanır. Yan etkileri azaltmak için sağlıklı dokulara oldukça az dozda radyasyon ışını gönderilmektedir. Sahip olduğunuz kanserin türüne ve vücutta bulunduğu konuma göre farklı radyoterapi uygulamaları bulunmaktadır. Görüntü rehberliğinde radyoterapi ile tümörü ışınlarla yok eden akıllı radyografi yöntemi olan MR-linac sayesinde ise tedavi sırasında hareketli organlarda bile tam isabetle kanser hücresi yok edilebilmektedir.

Tüm Kanser Türlerinde Tedavi Süreleri Nedir ?

Kanser tedavi süresi kanserin türüne, vücudunuzdaki konumuna, almakta olduğunuz ya da sizin için planlanan diğer tedavilere ve genel sağlığınıza göre değişiklik göstermektedir. Radyasyon tedavisi genellikle 1 ile 7 hafta arasında sürer. Doktorunuz size ne kadar süreyle tedavi alacağınızı söyleyecektir. Hafta boyunca tek bir tedavi uygulaması olmakla birlikte aynı günde birden fazla tedavinin yapılması da mümkündür. En yaygın uygulanan linac cihazı dış ışın radyasyon tedavisinde her seans hızlıdır ve yaklaşık 15 dakika sürer. Genel olarak haftada 5 seans uygulanır ve 2 gün ara vermek hasarı onarması için vücudunuza zaman tanır. Ve bu program tedavi planınıza bağlı olarak 3-9 hafta arasında değişiklik gösterebilir.

Dahili radyasyon tedavisi seçeneği olan brakiterapi yöntemi, birkaç gün süren tekrarlanan uygulamalara dayanmaktadır. Bu tedaviler, kısa süreli bir hastane konaklamasını gerektirebilir. Tedavi süreniz boyunca radyasyon onkolojisi uzmanınız, tedavinin etkili bir şekilde ilerleyişini kontrol eder. Gerekli durumlarda tedavi planınızı yeniden ayarlayabilir. Tedaviniz tamamlandıktan sonra takip randevularına devam etmeniz önemlidir. İyileşmenizi kontrol etmek ve yan etkileri izlemek için doktorunuzla görüşmelisiniz.

Hastanemizde Uygulanan Radyasyon Onkolojisi (Radyoterapi) Çeşitleri Nelerdir?

Radyoterapi; kanserli hücrelerin öldürülmesi, etkisiz hale getirilmesi, çoğalmasının durdurulması için vücuda radyasyon gönderilerek yapılan bir radyasyon onkolojisi bölümü tedavi yöntemidir. Radyasyonun içeriden ya da dışarıdan verilmesine bağlı olarak; dahili ve harici radyoterapi şeklinde ikiye ayrılır. Bunların içinde çeşitli tedavi metodları ve kullanılan farklı farklı cihazlar vardır. Bunların en önemlilerinden birkaçı şöyle sıralanabilir:

Brakiterapi

Brakiterapi; vücudun içine bir radyasyon kaynağı yerleştirilerek kullanılan bir radyasyon onkolojisi tedavi türüdür. İnvaziv (yani deri bütünlüğü bozularak, vücudun içinde yapılan) bir tedavi türü olduğu için dahili bir radyoterapi yöntemidir. Radyasyon kaynağı bir çeşit kapsül ya da implant şeklinde görünür. Bu radyasyon kaynağını, alanında uzman bir hekim bir aplikatör ya da kateter kullanarak kanserli bölgeye yerleştirir. Kanserli bölgenin yakınında, bölgeyi en ideal şekilde etkileyecek bir yer varsa, kanserli bölgeye yakın olan bu alan da uygulanabilir. Radyasyon kaynağının radyasyonunun dozuna bağlı olarak tedavi süresi farklılık gösterebilir. Yani; hastaya yüksek dozda tedavi veriliyorsa ya da hastanın tıbbi durumu az radyasyon almasını gerektiriyorsa tedavi birkaç dakika içinde bitebilir. Ancak doza bağlı olarak aynı tedavi birkaç gün ya da daha da uzun sürebilir.

Linac

Bir external (yani harici) radyoterapi cihazı olan bu alet; akciğer, karaciğer, kemik, beyin gibi organlarda ortaya çıkan tümörlerin çoğuna etki edebilir türdedir. Radyasyon onkolojisinin tedavi metodlarının çoğu gibi Linac da kontrolsüzce çoğalan kanserli hücrelerin DNA’larını hedefler. Diğer tıbbi görüntüleme cihazları ile birlikte kullanıldığında, uygulandığı doku çevresindeki sağlıklı hücrelere zarar vermeden çalışması amaçlanmıştır. Tasarımı sayesinde, hedefine yollayacağı yüksek enerjili x ışınlarını ya da elektronları tümörün biçimine göre şekillendirir. Bu sayede çevredeki dokuya en az hasarı vererek kanserli hücrelerden kurtulabilir. Lineer akseleratör yani doğrusal hızlandırıcı kullanır.

MR Linac (1.5 Tesla)

MR Linac, tıpkı Linac cihazı gibi, lineer akseleratör (yani doğrusal hızlandırıcı) kullanır. Prensip olarak neredeyse aynı çalışır. Tümörün görünümüne uygun bir şekilde biçimlendirdiği yüksek enerjili x ışınlarını ya da elektronları hedefine yollayan Linac cihazı ile MR Görüntülemenin birleştirilmiş halidir. MR cihazı; radyasyon içermeyen, oldukça zararsız ve dev bir mıknatıs sayesinde çalışan bir görüntüleme aletidir. Bu iki yöntemin birleşmesi ile çevre dokular korunarak hedef kanserli hücrelerde maksimum hasar ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Eskiden cerrahi yöntemlerle yapılması ancak mümkün olan bu işlemler MR Linac cihazı sayesinde çok daha hızlı ve nokta atışı çözümler olarak daha ulaşılabilir hale gelmiştir. Tedavi sürecinizin gidişatı ile ilgili aklınıza takılan soruları uzman hekiminize danışmayı düşünebilirsiniz.

Hisar Hospital Intercontinental Bütünleşik Onkoloji; kanser vakalarının teşhis, tedavi ve bakımı konusunda uzmanlaşmış sağlık ekiplerinden oluşan bir bölümdür. Hastaların kanser tedavisinin fiziksel ve duygusal yan etkileriyle başa çıkmalarına ve en yeni tedavilere, teknolojilere ve kliniklere erişmelerine yardımcı olmak için hastanemiz gelişmiş olanaklara sahiptir. Kişinin tüm kanser sürecini kolaylıkla geçirmesi ve bu süreçten en az şekilde etkilenmesi için bizimle iletişime geçebilirsiniz.