Kalp ve Damar hastalıkları yaşam tarzındaki olumsuzluklar ya da genetik faktörlere bağlı olarak gerçekleşir. Bu hastalıklar tedavi edilmediğinde ya da kontrol altına alınmadığında kişinin hayatını riske atar ya da hayat konforunu olumsuz etkiler. Kalp ve damar hastalıklarının en yaygın görülen formu damar tıkanıklığıdır. Kalpte damarlarda daralma ya da tıkanma kısmi veya tam damar tıkanıklığı şeklinde olabilir. Bu damarlardaki tıkanmalar kişinin hayatını risk altına alır. Kalp damarlarında daralma ya da tıkanma çeşitli semptomlar ile kendini belli eder ve günlük yaşamı ciddi şekilde etkiler. Kalpte damarlarda tıkanma sonucu, kan akışının engellenmesi şiddetli göğüs ağrısı, kalp krizi ya da kalp yetmezliği gelişimine zemin hazırlar , bazı vakalarda ise ölümle sonuçlanan riskli durumlara neden olabilir. Kalp damar tıkanıklığının kalpte zarar oluşturma riski bypass ameliyatı ile tedavi edilebilir. Bypass ameliyatı tıkalı damarın yerine sağlıklı damarın köprü olarak kullanılması ile kanın tıkalı kısmın ilerisine geçmesine ve kalp dokusunun beslenmesini ve canlılığının devamı sağlanır. Bypass ameliyatları hakkında daha fazla bilgi almak için yazımızın devamını okuyabilirsiniz.
Bypass Ameliyatı Nedir?
Bypass ameliyatları kalpteki tıkalı ya da kısmen tıkalı damarların beslediği alana yeni damar ile kan ulaştırmak açmak için kullanılan bir yöntemdir. Koroner arter bypass ameliyatı tıkanmaya neden olan damar sertliği hastalığını ortadan kaldırmaz. Damarın tıkanması sonucu damarın beslediği alanın etkilenip harap olmasını engeller ve ihtiyacı olan yeterli kanlanmayı sağlayarak tıkanmaya bağlı oluşan belirtileri ortadan kaldırır. Aynı zamanda kalp hastalığına bağlı oluşan hayati risk de azaltılmış olur. Eğer kişiye uygulanan diğer tedaviler yanıt vermiyorsa bir acil tedavi prosedürü olarak da uygulanabilir. Bypass ameliyatlarında amaç kapalı koroner arteri değiştirmek için başka yerden alınan sağlıklı damarın kullanılmasıdır. Bu süreçte bir ya da birden fazla sorunlu damara bypass işlemi gerçekleştirilebilir. Kullanılan damarlar bacak, kol ya da göğüs gibi bölgelerden alınabilir.
Bypass Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Bypass ameliyatı iki farklı şekilde gerçekleştirilir. Kalbe ulaşma yöntemine bağlı olarak açık yada kapalı yöntem denilen iki farklı metod ile yapılabilir. Bu yöntemlerden birincisi AÇIK YÖNTEM olarak da tanımlanan göğüs kafesinin ön kısım da bulunan sternum denilen büyük ön göğüs kemiği kesilip açılarak kalbe ulaşılmasıdır. ikinci yöntem ise KAPALI KALP BYPASS dediğimiz sol göğüs den iki kemik arasından ortalama 4 cm’lik kesi ile kalbe ulaşılarak yapılabilir. Kalpte bypass işlemi kalbi durdurarak yada durdurmadan yapılabilir. Yüzde 90 hastada ve yüzde 98 klinikte damar ağızlaştırılmasının daha düzgün olması için tüm dünyada kabul edildiği üzere kalp durdurularak by -pass ameliyatı yapılır. Kalbin durdurulmasının risk oluşturduğu durumlarda ise bypass ameliyatı kalp durdurulmadan yapılabilir. Kalpte bypass işlemi, kalp bypass makinesine bağlanarak yapılır. Kalbin işlevini Kalp-Akciğer makinesi yapar. Bypass işlemi tamamlandıktan sonra ise kalp akciğer makinesinin işlevi sonlandırılır. Kalpte bypass işlemi sırasında kullanılan yeni damarlar; göğüsten, koldan ve bacaktan açık yada kapalı yöntemle endoskopik olarak çıkarılabilir.
Bypass ve Kapak Ameliyatı Aynı Anda Yapılabilir mi?
Bypass ameliyatları ile birlikte kalp kapak ameliyatının birlikte yapılması mümkündür ve ancak açık yöntemle yapılabilir. kapak ve koroner bypass cerrahisi kapalı yöntemle yapılmaz. Fakat bu işlemin mutlaka alanında uzman bir ekip tarafından gerçekleştirilmesi gerekir. Aynı zamanda bu iki işlemin birlikte yapılmasının daha riskli bir operasyon olduğu unutulmamalıdır. Eğer bu durum söz konusu ise kişinin tüm risk faktörleri cerrah ve kardiyologlardan oluşan kalp timi tarafından değerlendirilir ve . planlama ona göre yapılır.
Bypass Ameliyatı Kaç Saat Sürer?
Bu ameliyat açılması gereken arter (atar damar) sayısına bağlı olarak ortalama 3-6 saat kadar sürebilen bir ameliyattır. Bazı durumlarda bu süreç 8 saat civarına kadar çıkabilir. Süre işlem yapılacak damar sayısına göre değişir. Süreyi değiştiren bir diğer etken ise açık yada kapalı yöntem tercihi işlemin uygulanacağıdır.
Açık Bypass Ameliyatı
Açık bypass ameliyatı için öncelikle göğüs kafesinin ön kısmında bulunan sternum denilen kemik kesilerek kalbe ulaşılır. Bypass da amaç kalbin tıkalı olan damarının , tıkalı kısmının ilerisine, vücudun diğer kısımlarından alınan sağlam damarları kullanılarak kan ulaştırılmasıdır. Sağlam damarın bir ucu büyük aort damarına bağlanır, diğer ucuda hastalıklı damarın daralmış kısmının ilerisindeki sağlam kısma bağlanır. bu bağlanama işlemi kalp durdurularak yada durdurulmadan yapılabilir. Kalp durdurulur ise damarların kan pompalamasını sürdürmek için bir bypass cihazı kullanılır. Diğer yöntemde ise kalp durdurulmadan bypass işlem gerçekleştirilir.
Kapalı Bypass Ameliyatı (Minimal İnvaziv)
Bu yöntemde göğüs kafesi açık bypass ameliyatındaki gibi açılmaz. Göğsün sol meme seviyesinde 4-5 cm’lik küçük bir kesi ile iki kaburga kemiği arasından kalbe ulaşılır. Bu kesi yoluyla kaburgalar arasından kalbe ulaşıldığı için kemik kesilmesi gerekmez. Aynı zamanda bu prosedür sırasında kalpte bypass işlemi yine kalbi durdurarak yapılır. sınırlı bazı kapalı vakalarda yine kalbi durdurmadan kapalı koroner bypass işlemi yapılabilir. Bacaktan damar ise endoskopik kamera kullanılan yöntemle çıkarılır.
Bypass Ameliyatı Kimlere Yapılır?
Kalbin atar damarları koroner arter olarak isimlendirilir. Koroner arterlerde damar sertliği yani damarların kireçlenmesi sonucu damar lümeninde daralma ve sürecin devamında tıkanma olur. koroner arterlerde daralma ve tıkanma oluşması koroner arter hastalığı olarak tanımlanır. Bu nedenle Bypass ameliyatları koroner kalp hastalığı teşhisi alan hastalara yapılabilen bir işlemdir. Çünkü koroner kalp hastalığı kalbe kan taşıyan damarların yani koroner arterlerin duvarlarının tıkanmasına ya da daralmasına neden olur. Bu durum kan akışını engeller. Kan akışı engellendiğinde kalp kası yeterli kan alamadığı için göğüs ağrısı, tamamen tıkanmasına bağlı olarak gelişen kalp krizi oluşur. Bu nedenle eğer kişide bir damar tıkanması ya da damarlarda bir daralma var ise bu tıkanıklığın giderilmesi sağlanmalıdır. Tıkanıklık ya bypass ile yada stentleme ile giderilir. Küçük damarları açık tutmak için Damar içerisine bir stent yerleştirilmesi çözüm olabilir. Daha basit bir işlem olan anjiyo ile stent yerleştirme yeterli gelmediğinde çözüm olarak bypass ameliyatlarına başvurulur. Ayrıca, birden fazla damarda tıkanıklık olduğunda da bypass ameliyatına başvurulur.
Bypass Ameliyatı Neden Yapılır?
Vücudun tüm organları kalpten gelen kan ile beslenir ve bu kan damarlar yoluyla organlara aktarılır. Kalbi besleyen atar damarlar sol ve sağ koroner arterler olarak adlandırılan iki büyük atar damar sistemidir. Zamanla bu iki damar sistemi yaşa ve kişinin hastalığa genetik ve ailesel yatkınlığına bağlı olarak ve ilave sigara kullanımı, aşırı kilo ya da obezite, yüksek yağlı beslenme gibi nedenlerle yağ biriktirebilir. Biriken bu yağlar sertleşir ve kireç oturur , bu durum damarın bazı yerlerinde damar çapının bir kısmını ya da tamamını kapatabilir. Bu durumda kan kalbin dokularına taşınamaz ve hayati sorunlar ortaya çıkar. Bu riski ortadan kaldırılması ya da önlenmesi için bypass ameliyatları uygulanır. Bypass ameliyatı özellikle kişide şu problemlerin olması durumunda tercih edilir:
- Ana kalp arterinin ciddi darlığı
- Sol kalp ana dal arterinde tıkanıklık
- Birden fazla kalp atar damarının daralmasına bağlı gelişen şiddetli göğüs ağrısı
- Kalbin sol alt kalp odalarının düzgün çalışmaması
- Koroner anjiyoplasti ile tedavi olmayan kalp arteri tıkanıklığı
Bypass Ameliyatı Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?
Ameliyat sonrası kişi bir hafta kadar hastanede yatırılarak kontrol altında tutulabilir. Fakat öncelikle birkaç günden oluşan bir yoğun bakım süreci vardır. Ameliyat sonrasında genelde öncelikle sandalyeye kişinin oturabilmesi, sonrasında yürüyebilmesi ve en son olarak da merdiven inip çıkabilmesine dikkat edilir. Kişi bu aktiviteleri gerçekleştirebildiğinde bir sağlık sorunu yoksa taburculuk gerçekleşir. Bu süreç sonrasında taburculuk sırasında kişiye çeşitli ilaçlar reçete edilir. Bu ilaçların düzenli kullanımı önemlidir. Taburculuk sonrası 1,5 ay gibi bir süre içerisinde kişi normal hayatına dönmeye başlar ve tam iyileşme ortalama 3 ayı bulabilir. Fakat ameliyat sonrası damarların açılmış olması risklerin tamamen ortadan kalktığı anlamına gelmez. Kişi beslenmesine dikkat etmediğinde, yeterli aktivite yapmadığında ya da sağlıksız alışkanlıklara devam ettiğinde koroner kalp hastalığı tekrar edebilir. Bypass ameliyatlarının kalp hastalığını iyileştirmediği unutulmamalıdır. Bu ameliyat anjiyo gibi yöntemlerle sonuç alınamayan hastalar için iyi bir seçenektir. Ameliyat, kalp hastalığının kişide neden olduğu hayati riskleri ortadan kaldırmak için uygulanır ve ameliyat sonrası kişi yaşam tarzı değişiklikleri, reçete edilen ilaçlar ve gerekli diğer önlemler ile kalp hastalığını kontrol altına almalıdır.
Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Kalp sağlığını olumsuz etkilemeyen gıdalar tüketmek
- Sağlıklı kiloya ulaşmak
- Stresten uzak kalmak
- Yeterli uyku almak
- Sigaradan uzak durmak
- Gün içerisinde aktif olmak
- Alkol alımından uzak durmak
Bypass Sonrası Ağrı
Bypass ameliyatları açık ya da kapalı fark etmeksizin ciddi bir prosedürdür. Bu prosedür sonrası kişinin vücudunda çeşitli değişiklikler olması normaldir. Bu nedenle ameliyat sonrası erken dönemde ilk bir günde yara bölgesinde ağrı oluşabilir. Bu ağrının giderilmesi için doktor tarafından ilaç reçete edilir. taburcu olmuş hastalarda anlamsız ve rahatsız etmeyen geçici ağrılar olur, bazı durumlarda ağrı artarsa, beklenmeyen bir hal alırsa ya da kanama ile birlikte ortaya çıkarsa mutlaka bir sağlık kurumuna başvurmak gerekir.
Bypass İçin Hangi Damarlar Kullanılır?
Bypass sırasında kan akışını sağlamak için kullanılacak yeni damar vücuttaki çeşitli noktalardan elde edilir. Bunun için göğüs, kol ve bacak damarları kullanılır. Hangi damarın kullanılması gerektiğine kişinin tıbbi öyküsü ve ihtiyacına göre karar verilir.
IMA (Internal Mamarian Arter): Kişiye tek bypass uygulandığında IMA bir altın standarttır. Internal mamarian arter; yani göğüste bulunan arter (atar damar) sol ön inen artere (atar damara) bağlanarak işlem gerçekleştirilir. Fakat bu işlem şiddetli akciğer hastalığı olan, önceden göğüs ameliyatı geçiren kişiler ve 85 yaş üstü hastalar için uygulanabilen bir yöntem değildir.
Radyal Arter: Radyal arter kol içerisinde bulunur ve bu işlemde damar olarak kol içerisindeki arterden yararlanılır. Radyal arter grefti kullanıldığında kişilerin damar açıklığı süresi daha uzun olur ve kalp krizi riski daha azalır. Aynı zamanda daha uzun ve kalın olması nedeniyle işlemi kolaylaştırabilir.
Safen Ven: Kişide birden fazla bypass greftine ihtiyaç duyulduğunda bacaktan safen ven kullanılarak işlem gerçekleştirilir. Safen ven bacaklarda bulunan bir damardır. Endoskopik yolla bacaktan alınan damarın kullanılmasını sağlar.
Bypass ameliyatları var olan tıkanıklığın neden olduğu sorunları giderse de kalıcı bir çözüm değildir. Bu ameliyatın kalıcılığı kişinin yaşam tarzındaki değişiklikler ile mümkün olur. Ameliyat olan kişinin mutlaka uzman kontrolünde beslenmesi, ilaç kullanması ve aktivite yapması gereklidir. Bu tedavi psikolojik iyilikten beslenmeye kadar uzanan pek çok faktör sayesinde kalıcılık kazanır.
BÖLÜM VİDEOLARI
Sağlığınız bizim için her şeyden değerli…
