Kalp Kapak Hastalığı Nedir?
Kalp içerisinde kanın bulunduğu dört odacık vardır. Bunlardan ikisi sağ, ikisi ise sol kalp yarımında bulunur. Kalbe gelen kan önce sağ atriuma gelir ve kalbin sağ kulakcığı ve sağ karıncığı arasında bulunan 3 parçalı kapakcık aracılığıyla sağ ventriküle geçer. Sağ ventrikülden pulmoner kapak vasıtasıyla oksijenlenmesi amacıyla akciğerlere geçiş yapar. Oksijenden zenginleşen kan, kalbin sol tarafında bulunan sol atrium bölümüne gelir ve mitral kapaktan geçerek sol ventriküle dökülür. En son kalbin her kasılmasıyla aort kapaktan geçerek vücudumuza gönderilir. Kapaklar kanın ileri doğru gönderilip geri kaçmasına engel olan yapılardır. Kanın ileri doğru gitmesini engelleyen veya geri kaçmasına neden olan durumlarda ise kalp üzerine yük binerek, hem kalp hem de kana ihtiyacı olan organlarda sorunlar çıkmaya başlar.
Kalp Kapağı Hastalığına Neler Neden Olur?
- Romatizmal ateş,
- Enfeksiyöz Endokardit,
- Kalp kası hastalıkları (Kardiyomiyopati),
- Hipertansiyon,
- Mitral Kapak Prolapsusu ( MVP‐ Mitral kapakçıkların kalp hareketleri ile sol atriuma geri kaçmasıdır),
- Fibrokalsifik dejenerasyon,
- Kapak anulus genişlemesi (bağ dokusu hastalıkları, aort anevrizmaları, tümörler, bazı ilaçlar),
Kalp Kapağı Hastalıklarının Belirtileri Nelerdir?
- Yorgunluk,
- Çarpıntı,
- Nefes darlığı,
- Bacaklarda şişlik,
- Emboli (pıhtı),
- Felç,
- Ritim problemleri.
Kapak Hastalıklarının Türleri Nelerdir?
Aort Kapak Darlığı: Romatizmal ateş, ileri yaşa bağlı dejenerasyon, doğumsal biküspit aort hastalığı (doğuştan aort kapağının üç yerine iki yaprakçık şeklinde olması) en sık görülen nedenlerdir. Aort darlığının tedavisinde uygulanan açık kalp ameliyatında yapısı bozulmuş olan kapağın yerine metalik veya biyoprotez kapak yerleştirilir. Metalik kapak kullanımı sonrasında ömür boyu kan sulandırıcı ilaçların kullanımı gerekir. Hastanın yaşının genç olması, hamilelik beklentisi veya kan sulandırıcı ilaç kullanmasının sakıncalı olduğu durumlarda ise biyoprotez kapak ile değişim veya kapak tamiri yöntemleri uygulanabilir. Her iki durumda da bir süre sonra tekrar operasyon geçirilmesi ve metalik kapakla değişimin yapılması gerekebilir. Aynı seansta birden fazla kapağa müdahale edilebileceği gibi beraberinde koroner bypass gibi ek cerrahi girişimler de uygulanabilir.
Aort Kapak Yetmezliği: Marfan sendromu gibi bağ dokusu hastalıkları, aort anevrizmaları, travma, kardiyomiyopati gibi hastalıklardan sonra görülür. Aort darlığından farklı olarak kalbin ileri doğru gidişinde kısıtlama olmamakla beraber; kalp atımından sonra kan geriye sol ventrikül içine döner. Bu hastalıklar ile ortaya çıkan yetmezlik durumunda uygulanan açık kalp cerrahisinde de, aort kapak aynı stenozda olduğu gibi metalik, biyoprotez kapaklar ile değiştirilir. Ayrıca kapakların fonksiyonel yetmezliği durumunda tamir ve kapak koruma yöntemleri uygulanabilir.
Darlık ve Yetmezliğin Beraber Olduğu Durumlar: Özellikle romatizmal ateş hastalığından sonra sıklıkla darlık ve yetmezlik bir arada bulunabilir. Tedavi prosedürleri aort darlık ve yetmezliğinden farklı değildir.
Mitral Kapak Darlığı: Tüm kapak hastalıkları içerisinde en sık görülen bozukluktur. Kanın sol atriumdan sol ventriküle geçişinde problem olduğu için kanın ileri gidişi engellenir. Buna bağlı olarak nefes darlığı, çarpıntı, ritim problemleri, emboli, kalp yetmezliği bulguları ortaya çıkabilir. Mitral kapak darlığının açık kalp ameliyatı ile tedavisinde, metal kapak, biyoprotez kapak ile değiştirilebilir veya kapak değiştirilmeden tamir edilir. Biyoprotez kapağın kan sulandırıcı ilaç kullanmama avantajı çok önemlidir; fakat mekanik kapak kadar dayanıklı değildir. 10‐15 sene içinde biyoprotez kapak bozulmasına bağlı tekrar ameliyat gerekebilir.
Mitral Kapak Yetmezliği: Romatizmal ateş, mitral prolapsus, korda rüptürü, enfektif endokardit, iskemi sonrası ortaya çıkabilir. Mitral kapak yetmezliğinde kanın kalp içerisinde göllenmesi nedeniyle kalp üzerinde yüklenme oluşur. Mitral kapak yetmezliğinin nedenine göre aynı mitral stenoz ameliyatlarında olduğu gibi mekanik kapak, biyoprotez kapak ile değişimi yapılabilir. Aynı şekilde kan sulandırıcı kullanması sakıncalı olan veya mitral kapağın anatomik olarak yapısının sağlam olduğu; ancak kapağın kapanmasına engel olan ileri hipertansiyon ile kalp kasında büyüme, korda rüptürü, iskemi gibi durumlarda mitral kapak tamiri ameliyatı uygulanabilir. Tamir esnasında ring adı verilen, kapak benzeri cihazlar kullanılır ve ameliyat sonrası kısa dönem düşük doz kan sulandırıcı kullanılabilir.
Mitral Kapak Prolapsusu: Toplumda %1‐2 oranında ve özellik genç bayanlarda görülür. Bu hastalarda ritim problemi çok sıktır ve nadiren de olsa tıbbi tedaviye yanıt vermeyen durumlarda açık kalp operasyonu gerekebilir. Ameliyat mitral kapak yetmezliğinde kullanılan yöntemlerle yapılır.
Kapak Değişimi mi Tamir mi?
Kapak hastalıklarında fonksiyonları bozulmuş bir kapak görevini yapamaz ve bu da kalbe zarar verir. Cerrahi olarak kalp kapağının fonksiyonlarının tam olarak yerine getirilmesi hastanın ameliyattan maksimum yararı sağlaması açısından önemlidir. Özellikle mitral kapak başta olmak üzere diğer tüm kapaklarda hedef doğal kapağın korunarak onarılmasıdır. Hem tanı yöntemlerindeki gelişmeler hem de bu konuda deneyimlerimizin artması ve uygun tamir yöntemleri ile kapak değişimi olmadan hastanın doğal kapağı tamir edilerek çok iyi sonuçlar elde edilebilmektedir. Şunu unutmamak gerekir ki her kapak tamir için uygun olmayabilir. Bu durumda kapak değişim ameliyatı uygulanmaz.
Diğer Kapak Hastalıkları: Trikuspit ve pulmoner kapakların hastalıkları çok nadir olarak tek başına görülür. Genelde aort ve mitral kapak hastalıklarına eşlik ederler ve tedavi edilirken bu hastalıklarla olan beraberliklerine göre plan yapılır. Özellikle trikuspit kapağın hastalığı diğer kapak hastalıklarına eşlik ederek yetmezlik şeklinde görülür. Tedavisinde ring annuloplasti operasyonu yapılabildiği gibi özel dikiş teknikleri ile de yetmezlik düzeltilebilir.
