Fizik tedavi ve rehabilitasyon bölümü kişilerin kas ve iskelet sistemi hastalıklarının cerrahi müdahale içermeyen  tedavi yöntemlerinde görev alan tıbbi uzmanlık dalıdır. Kas iskelet sisteminde yetersizliğe yol açan hastalıklarda bu yetersizliğin iyileştirilmesi fizik tedavi ve rehabilitasyonun alanına girer. Travma kaynaklı durumlar, kas ve iskelet sistemini genetik olarak etkileyen hastalıklar, hareket zorluğuna neden olan nörolojik hastalıklar için fizik tedavi ve rehabilitasyon önerilir. Ağrı problemleri, fıtıklar, spor yaralanmaları, romatizmal hastalıklar, nörolojik hastalıklar bu endikasyonların için bulunur.

Seanslar halinde ilerleyen fizik tedavi sürecinin her seansı kişinin aldığı tedaviye göre değişmekle birlikte nörolojik hastalıkların rehabilitasyonu için de saatler değişir ve daha uzun olabilir. Fizik tedavi, rehabilitasyonun dışında tek başında da uygulanabilen bir yöntemdir. Rehabilitasyonda amaç hastanın kendi yaşam kalitesini sürdürmesini sağlamaktır. Fizik tedavi doktorları bunu sağlamak için bazı yöntemler kullanır ve bunlar termoterapi (sıcak uygulama), kriyoterapi (soğuk uygulamalar), helioterapi (güneş ışını ile tedavi), hidroterapi (su içeren tedavi uygulaması), elektroterapi, ultrason, lazer gibi yöntemlerdir.

Fizik tedavi ve rehabilitasyon hastanesi veya merkezi,hastanın yaşam kalitesini hastalıktan önceki en iyi haline getirmeyi ve hastaya engel olan fiziksel zorluğu en aza indirmeye çalışıyor. Kasları güçlendirmek, ağrıyı dindirmek, travma ya da yaralanma sonrası iyileşme gerektiren durumlarla fizik tedavi ve rehabilitasyon bölümü ilgilenir. Fizik tedavi ve rehabilitasyon bir tıp bölümü olmakla beraber uzman doktorlarla beraber sertifikalı sağlık uzmanları olan fizyoterapistler de çalışır.

Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Nedir?

Fizik tedavi ve rehabilitasyon bölümü asıl olarak insanların yaşam kalitesini artırmak ve sağlıklı bir yaşam sürdürmelerini sağlamayı hedefler. Bedensel sağlık problemlerini tedavi etmek, hastanın kısıtlanmış fonksiyonlarını geri kazandırmak için multidisipliner bir yaklaşım sağlar. Ameliyat sonrası iyileşme, hareket kısıtlılıkları, ağrı dindirmek gibi rahatsızlıklar fizik tedavi ve rehabilitasyon endikasyonuna girer.

Hastanın iyileşmesinin sağlanabilmesi için durumuna özgü yöntemler seçilir. Bu yöntemler arasında fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanının ellerini kullanarak yumuşak dokuları yönlendirmesi ile kas gerginliğini, ağrıyı ve kısıtlılığı azaltması ile gerçekleştirilen manuel terapi, kan dolaşımını artıran ve kasın gevşemesini sağlayan termoterapi, ağrı ve şişliği azaltmak veya iltihabı kontrol etmek gibi nedenlerle yapılan kriyoterapi yani soğuk uygulamaları içerir.

Bu yöntemler teker teker kullanılmak zorunda değildir, hastanın çıkarı gözetilerek bu uygulamaların kombinasyonları ile hastaya özel bir program hazırlanabilir. Hastanın hareket kabiliyetini artırmak için başta gelen yöntem ise egzersiz terapisidir ve kas gücünün gelişmesi için hastaya özel egzersiz programları da fizik tedavi ve rehabilitasyon yöntemleri ile harmanlanarak hazırlanır.

Fizik tedavi ve rehabilitasyon sadece semptomları hafifletmez, akut ve kronik bazı durumlar için tedavi seçeneği olarak da kabul edilir. Uzun vadeli sonuç sağlanması ve hastanın günlük aktivitelerinin yapabilme becerisini yeniden kazanması bakımından bu bölüm tedaviye giden önemli bir araçtır.

Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Hastalıklarının Belirtileri Nelerdir?

Fizik tedavi merkezi kontrolüne ihtiyaç  duyan hastaların semptomları, hastalığın türüne ve kişinin genel sağlık durumuna göre farklılık gösterebilir. Sıklıkla karşılaşılan belirtilerden bazıları:

• Hareket kısıtlılığı
• Kas güçsüzlüğü
• Dengesizlik
• Ağrı
• Koordinasyon problemleri
• Fonksiyon kaybı
• Bel veya boyun ağrısı
• Eklem sertliği
• Hareket sırasında zorlanma
• Şişlik, morarma
• Felç geçiren hastalarda vücudun tek tarafında güçsüzlük
• Denge kaybı
• Konuşma bozuklukları
• Titreme
• Duyu kaybı

Şişlik, morarma veya hareket kısıtlılıkları benzeri rahatsızlıklar sıklıkla spor yaralanması yaşayan kişilerde görülürken duyu kayıpları, tek taraflı güçsüzlük felç hastalarında; titreme, konuşma bozuklukları, fonksiyon kayıpları da nörolojik sorunların neden olduğu hastalıklarda görülebilir.

Fizik tedavi ve rehabilitasyondan oldukça yararlanan bir diğer bölüm romatolojidir. Romatolojik hastalıkları bulunan kişilerde eklem tutulumu sık görülen semptomlardan olduğu için eklemlerin fonksiyonlarının geri kazandırılması yine fizik tedavi ile sağlanır. Kişiye özel tedavi planları oluşturulurken ve hangi yöntemin hastaya uygulanacağı belirlenirken, hastanın genel sağlık durumu ve belirtileri göz önüne alınır.

Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Hastalıklarının Tanısı Nasıl Konulur?

Fizik tedavi ve rehabilitasyon sürecinde tanı listesi, hastanın fiziksel durumu, fonksiyonel kapasitesi, hareket kısıtlamaları ve yaşam kalitesini etkileyen faktörleri içerir. Tanı işlemi anamnez, değerlendirme ve testler ile bir diz kapsamlı adımların bütünüdür. Hastanın anamnezinin alınması ve belirtilen semptomların detaylı incelenmesi ile başlanır. Semptomların şiddeti, süreleri, oluşum şekilleri, sabah tutukluğu yaşanıp yaşanmadığı, hangi hareketlerin kısıtlandığı ayrıntılı öğrenilir. Fizik muayene sırasında eklemlerin hareket açıklığı, duyu testleri, kas kuvveti, refleks testleri gibi değerlendirmeler yapılır.

Röntgen, manyetik rezonans görüntüleme (MRG), bilgisayarlı tomografi (BT) gibi teknikler  kas ve iskelet sistemi hasarının boyutunun belirlenmesi ve buna göre tedavi yöntemi seçilmesi için önemli bir rol oynar.. Ayrıca romatizmal ve nörolojik bazı hastalıkların teşhisleri ve ayırıcı tanıları için laboratuvar teknikleri kullanılır.

Hastada romatolojik, nörolojik ya da ortopedi bölümünü ilgilendiren bir ön tanı düşünülüyorsa bu bilgiler ışığında tanı testleri değişebilir. Bunlarla beraber son olarak hastanın işlevselliği değerlendirilir. Fiziksel gücü, hareket kabiliyeti, dengesi, koordinasyonu ve belirli aktiviteler sırasında yaşadığı zorluklar belirlenir. Tüm bu değerlendirmelerin ve fizik tedavi ve rehabilitasyon tanı listesi ışığında multidisipliner bir yaklaşım benimsenerek tanı konulur.

Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Hastalıklarının Tedavisi Nasıl Yapılır?

Fizik tedavi ve rehabilitasyon, kişilerin rahatsızlıklarına yönelik uygun tedavi planlar. Fizik tedavi uzmanları, hastaların iyileşme sürecini takip eder, tedavi planlarını planlar ve gerektiğinde değişiklikler yaparak hastaların en iyi sonuçları elde etmelerine yardımcı olur. Fizik tedavi ve rehabilitasyon hastalıklarının tedavisinde kullanılan bazı yöntemler şunlardır:

• Hasta Değerlendirmesi: Fizik tedavi ve rehabilitasyon süreci, hastanın durumunu kapsamlı bir şekilde değerlendirme ile başlar. Bu değerlendirme, hastanın tıbbi geçmişi, semptomları, fiziksel fonksiyonları, hareket kısıtlamaları ve yaşam tarzı gibi faktörlerini içerir.
• Tedavi Planı: Tedavi planı genellikle uzman doktor kontrolünde yapılan fizyoterapi, egzersiz programları, manuel terapi, elektroterapi, hidroterapi gibi çeşitli tedavi yöntemlerini içerir.
• Fizyoterapi ve Egzersizler: Fizyoterapi, kas kuvvetini artırmak, esnekliği artırmak, ağrıyı azaltmak ve hareket kısıtlamalarını gidermek için yapılan özel egzersiz ve hareket programlarıdır. Bu tür egzersiz uygulamaları genellikle hastanın günlük yaşam aktivitelerini iyileştirmeye yönelik uygulanır.
• Manuel Terapi: Manuel terapide fizyoterapistler tarafından elle yapılan teknikler kullanılır. Bu teknikler, kişilerin eklemlerinin hareket aralığını arttırmak, kas gerginliğini azaltmak, ağrıyı hafifletmek ve postürü düzeltmek için kullanılır.
• Elektroterapi: Elektroterapi, ultrason, lazer, elektrik stimülasyonu gibi cihazlar aracılığıyla ağrıyı azaltmak, kas spazmlarını gidermek, ve iyileşmeyi hızlandırmak için kullanılır.
• Hidroterapi ve Aquatherapy: Hidroterapi, suyun terapötik özelliklerinden faydalanarak yapılan tedavi yöntemlerini içerir. Özellikle suyun kaldırma kuvveti ve direnci, hastaların hareket yeteneklerini geliştirmeye ve ağrıyı azaltmaya yardımcı olabilir.
• Rehabilitasyon Programları: Fizik tedavi ve rehabilitasyon süreci genellikle bir rehabilitasyon programını içerir. Bu programlar, hastanın günlük yaşam aktivitelerini yeniden kazanmasına, işlevselliğini artırmasına ve bağımsızlığını yeniden kazanmasına yardımcı olmayı amaçlar.

Sık Sorulan Sorular

Fizik tedavi hastaların bedensel sağlık problemlerini tedavi etmek,, kısıtlanmış fonksiyonlarını geri kazandırmak için görev yapan tıbbi bir bölümdür. Fizik tedavi uygulamasına ihtiyaç duyan hastalar hastanelerin fizik tedavi ve rehabilitasyon bölümünden randevu alarak tedaviye başlayabilirler.