DERMATOLOJİ

Cilt, vücudun hastalıklardan ve dış faktörlerden korunmasını sağlayan ilk savunma hattıdır. Diğer organların korunması, vücut bütünlüğünün ve ısı dengesinin sağlanması, çeşitli hastalıklara yönelik semptomların anlaşılması gibi önemli fonksiyonları olan cildin sağlığının korunması oldukça önemlidir. Cilt, vücudun genel sağlığı hakkında bilgi edinmek için önemli bir belirteçtir; mide, böbrek ve tiroid ile ilgili sorunların habercisi olan belirtiler cilt dokusu üzerinde gelişebilir. Cilt ile ilgili desteğe ihtiyaç duyulması halinde dermatoloji polikliniğine başvurulabilir.

Dermatoloji Nedir?

Dermatoloji, cilt, saç, yağ, mukoza, ağız, genital zar ve tırnak hastalıklarının veya bozuklukluklarının teşhis edilmesi, kozmetik ve yaşlanma gibi durumların değerlendirilmesi ve doğru tedavi protokolüyle giderilmesi ile ilgilenen bir bilim dalıdır. Çocuk ve yetişkin olmak üzere her yaş grubundan hastaya tanı ve tedavi sağlanması hedeflenir. Bu konuda eğitim almış ve uzmanlaşmış hekimlere dermatolog denilir. Dermatologlar sağladıkları teşhis ve tedavilerin yanı sıra botoks, kimyasal peelingler ve daha birçok kozmetik uygulama konusunda da profesyonelleşmiş sağlık uzmanlarıdır. İlgilendiği hasta gruplarına göre dört alt branşa ayrılabilir:

• Pediatrik Dermatoloji: Çocuk dermatoloji doktoru, pediatrik dermatolog şeklinde de bilinir ve yenidoğanlardan ergenlere kadar tüm çocukların cilt hastalıkları konusunda uzmanlaşmış hekimlerdir. Genellikle doğum lekeleri ve ergenlik sivilcelerinin tedavisi bu alt branşta sağlanır.
• Tıbbi Dermatoloji: Ciddi cilt hastalıklarının teşhis ve tedavisinin gerçekleştiği, bu hastalıkların sistemik etkilerinin araştırıldığı branştır. Genellikle dermatit, sedef, ürtiker, pigmentasyon bozuklukları, akne ve rozasea gibi hastalıklar ile ilgilenir.
• Cerrahi Dermatoloji: Dermatoloji cerrahi prosedürlerden de faydalanabilir. Bu yöntem çoğunlukla melanom ve melanom dışı kanserli dokuların çıkarılması, yara izinin onarılması ve saç restorasyonu gibi durumlarda kullanılır. Genellikle lokal anestezi altında ve klinik ortamında yapılır.
• Kozmetik Dermatoloji: Kozmetik dermatologlar çeşitli yöntemlerle cilt, saç ve tırnakların görünümünü iyileştirir. Yaşlılık lekelerinin, istenmeyen tüylerin, yara izlerinin, dövmelerin, selülit ve çatlakların giderilmesi gibi uygulamalar yapılabilmektedir.

Dermatoloji Hastalıkları Nelerdir?

Dermatoloji hastalıklarının 3000’den daha fazla olduğu düşünülmektedir. Hastalıkların ortaya çıkış nedeni kişiden kişiye değişiklik gösterir. Ancak genetik, alerjen maruziyeti, mantar, virüs, bakteri ve parazitler, çevresel faktörler ve diğer tıbbi durumlar yaygın nedenler arasında bulunur. Bu hastalıklar ciltte döküntü, kaşıntı, iltihaplanma ve renk değişikliğine neden olabilir. En sık karşılaşılanlar cilt hastalıkları kısaca şu şekilde sıralanabilir:

• Akne: Cilt foliküllerinin yağ, bakteri ve ölü deri birikimi sonucunda tıkanması ile gelişir. Yüz, boyun, sırt ve omuzlar gibi çeşitli bölgelerde oluşum gösterebilir. Pembe şişlikler veya kırmızı irin dolu sivilceler şeklinde gelişir. Havayla teması durumunda siyah noktalara dönüşebilirler. Hormonal değişimler, ergenlik süreci veya aşırı yağ üretimi gibi nedenler tetikleyicidir.
• Egzama (Dermatit): Egzama dermatoloji polikliniklerine sıklıkla başvurma nedenleri arasında bulunur. İltihaplı, kırmızı ve rahatsız edici deri döküntüleri ile karakterize bir hastalıktır. Genellikle yabancı maddelere ve alerjenlere karşı bağışıklık sisteminin tepki oluşturması ile gelişir. Atopik dermatit, el ve ayak dermatiti de dahil olmak üzere birçok farklı türü vardır.
• Ürtiker (Kurdeşen): Kırmızı veya ten renginde kabarık, kaşıntılı lekeler gelişir. Böcek ısırıkları, gıdalar, evcil hayvan tüyleri veya ilaçlar gibi birçok tetikleyici nedeniyle gelişim gösterebilir. Ancak çoğunlukla alerjik reaksiyonlar temel tetikleyicidir.
• Lupus: Otoimmün bir hastalıktır, yani vücudun kendi dokularına karşı bir saldırı halinde olması durumudur. Vücudun birçok bölümünü etkileyebilir. Güneşe karşı hassasiyet, ateş, bacak ve göz çevresinde şişme, saç kaybı, baş ve karın ağrıları gibi semptomlar gösterir. Yanak ve burunda kelebek şeklinde gelişen döküntü lupusun klasik belirtisidir.
• Sedef Hastalığı: Sedef hastalığında cilt hücreleri normalden çok daha hızlı bir şekilde gelişir ve ciltte cilt hücresi yığınlarına neden olur. Bu durum plak sedef hastalığı şeklinde de tanımlanabilir. Beyaz renkli bu plaklar en sık dirsek, diz, sırt ve kafa derisinde görülür.
• Saçkıran: Kafa derisinde pullu, kırmızı ve kelleşmiş noktalara neden olan bir hastalıktır. Mantar kaynaklı bir enfeksiyondur ayak veya kasıkta da gelişebilir. Kasıkları etkileyen saçkıran sporcu kaşıntısı olarak bilinir.
• Rosacea: Yüzde kızarıklık, yanma ve batma gibi semptomlar ile gelişir. Kırmızı burun, kızarmış ve sulanmış gözler de gelişebilen semptomlar arasındadır. Genellikle açık tenli 30-50 yaş aralığındaki kadınlarda görülme olasılığı daha yüksektir.
• Zona: Kabarcıklarla birlikte ağrılı döküntülere neden olan bir hastalıktır. Yüz veya vücudun bir tarafında bant şeklinde oluşum gösterir. Su çiçeğine neden olan virüsün sinir sisteminde etkinleşmesi sonucunda gelişir. Bu nedenle zona yalnızca daha önce su çiçeği geçirmiş kişileri etkiler.
• Cilt Kanseri: Melanom dışı cilt kanserleri baş, boyun, yüz, eller ve kollar başta olmak üzere güneşe maruz kalan bölgelerde gelişirler. Melanom kanserler ise tehlikeli bir cilt kanseri türüdür çünkü metastaz yaparak yayılabilir. Koyu lekelere, benlerde değişikliğe ve iyileşmeyen morluklara neden olabilir.
• Siğiller: Siğiller insan papilloma virüslerinden kaynaklanır ve bulaşıcı olabilir. Yaygın ve plantar siğiller olarak ikiye ayrılır. Yaygın siğiller çoğunlukla ellerde inişli çıkışlı cilt büyümeleri şeklinde görülür. Plantar siğiller ise ayak tabanında oluşum gösteren, sert ve ağrılı yapılardır.
• Uçuk: Viral bir enfeksiyondur. Genellikle bulaşıcı, küçük, ağrılı ve sıvı dolu kabarcıklardır. Genellikle dudak üstü ve yakın çevresinde kümeler şeklinde gelişir. Herpes simpleks virüsü nedeniyle gelişim gösterir. Tip 1 virüs ağız tip 2 virüs genital bölgeyi etkiler.
• Uyuz: Kaşıntılı bir hastalıktır. Uyuz genellikle cilt temasıyla bulaşır ve cinsel temas, yakın temas, kıyafetlerin paylaşımı veya enfekte bir yüzeyle temas yoluyla yayılabilir.
• Vitiligo: Birçok farklı türden oluşan vitiligo genellikle vücudun her iki tarafında beyaz veya açık renkli cilt lekeleri şeklinde gelişir. Vitiligo hastalığının vücudun bağışıklık sisteminin pigment oluşumu sağlayan hücrelere saldırması sonucunda oluştuğu düşünülmektedir.
• Saç Dökülmesi: Çeşitli sağlık sorunları ve genetik saç dökülmelerine neden olabilir.
• Tırnak Sorunları: Tırnak batması, mantar enfeksiyonları ve çeşitli diğer durumlar tırnak hasarına neden olabilir.

Dermatoloji Hastalıklarının Belirtileri Nelerdir?

Cilt hastalığı belirtileri hastalığa göre değişiklik gösterir. Ayrıca cilt değişiklikleri her zaman bu hastalıklara bağlı değildir. Başka hastalıklar nedeniyle de cilt çeşitli reaksiyonlar gösterebilir. Dermatolojik hastalıkların genel belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

• Anormal pigmentasyon gösteren cilt lekeleri,
• Kuru, çatlamış ve kaşıntılı cilt,
• Siğiller ve cilt büyümeleri,
• Ben renklerinde ve boyutlarında değişiklik,
• Açık yaralar,
• Lezyonlar ve ülserler,
• Cilt soyulmaları ve ağrılı döküntüler,
• Kırmızı, beyaz veya irin dolu şişlikler,
• Pullu ve pürüzlü görünüme sahip bir cilt.

Dermatoloji Hastalıklarının Tanısı Nasıl Konulur?

Dermatolojik hastalıklar genellikle dermatologlar tarafından görsel inceleme ile teşhis edilir. Ancak cilt hastalıkları bazı durumlarda benzer semptomlar gösterir, bu nedenle tanı konulması sırasında güçlük çekilebilir. Cilt görünümü hastalık hakkında net cevaplar vermiyorsa dermatologlar tarafından çeşitli tanı testleri talep edilebilir:

• Biyopsi: Mikroskopik inceleme amacıyla ciltten küçük parçalar alınmasını kapsayan bir tanı yöntemidir.
• Kültür: Bakteri, mantar ve virüslerin varlığını araştırmak amacıyla deri örnekleri alınmasını kapsayan prosedürdür.
• Deri Yama Testi: Alerjik reaksiyonların teşhis edilmesi amacıyla az miktardaki alerjinin cilde maruz bırakıldığı testtir.
• Deri prick testi: alerjik hastalıkların tedavisinde
• Wood muayenesi: pigmentasyon bozukluğu ve mantar gibi çeşitli hastalıkların teşhisinde,
• Diaskopi: Cilt rengi değişimlerini belirlemek amacıyla başvurulabilen mikroskobik bir tanı prosedürüdür.
• Dermoskopi: Dermatoskop isimli bir cihaz kullanılarak cilt lezyonlarını teşhis etmek hedeflenir.
• Tzanck Testi: Herpes simplex ve herpes zoster isimli virüslerin olup olmadığını teşhis etmek için kabarcıktaki sıvıların incelenmesini kapsayam bir testtir.

Dermatoloji Hastalıklarının Tedavisi Nasıl Yapılır?

Cilt hastalıkları çeşitli tedaviler ile giderilebilir veya semptomları kontrol altına alınabilir. Bu amaçla sağlık uzmanları tarafından başvurulan tedavi yöntemleri şu şekildedir:

• Topikal İlaçlar ve Sistemik İlaçlar: Antibiyotik, antihistaminik, steroid ilaç grupları hap, krem, merhem, jel ve enjeksiyon gibi çeşitli formlarla doktor önerisi ile kullanılabilir. Ayrıca nemlendirici formülasyona sahip ilaçlar da yine sağlık uzmanı tavsiyesi doğrultusunda kullanılabilir.
• İmmünoterapi: Bağışıklık tedavisi olarak da bilinir. İmmünoterapide hastanın bağışıklık sisteminin hastalığa neden olan hücreleri tanımasını ve öldürmesini sağlayan ilaçlar kullanılır.
• Fototerapi ve Lazer Tedavisi: Hasar görmüş cilt dokusunu onarmak ve yenilemek amacıyla ışık enerjisinden faydalanılan ve invaziv olmayan yöntemlerdir. Sivilce izleri, doğum lekeleri, hiperpigmentasyon, yara izleri, damarlanmalar, istenmeyen tüyler ve güneş hasarlarını tedavi etmek amacıyla kullanılabilir.
• Radyoterapi: Cilt kanserlerinin ve deriye yakın bölgede oluşum gösteren kanserlerin tedavisinde sıklıkla başvurulan bir yöntemdir.
• Elektrocerrahi: Dokuları kesmek veya yok etmek amacıyla yüksek frekanslı elektrik akımının kullanılması ile gerçekleşen cerrahi tedavi yöntemidir.
• Kriyocerrahi: Soğuğun cerrahi amaçla kullanıldığı yöntemdir, hasta dokuları doldurarak yok etmeyi hedefler.
• Eksizyon Ameliyatı: Dokuları birtakım cerrahi girişimler ile çıkarmayı kapsayan bir prosedürdür.
• Mohs Ameliyatı: Kanser hücrelerinin cilt dokusundan katman katman çıkarılmasını kapsayan cerrahi bir tekniktir.
• Ben Çıkarma İşlemi: Vücutta gelişim gösteren benlerin kısmen veya tamamen çıkarılması yöntemidir.
• Damar Tedavisi: Hasar görmüş damarların skleroterapi veya lazer tedavisi ile onarılmasını kapsar. Özellikle örümcek damar görünümünün ve varisin tedavisinde başvurulur.

Dermatoloji Hakkında Sık Sorulan Sorular

Cilt hastalıkları dünya nüfusunun %30-70’ini etkileyebilir ve tüm hastalıklar arasında en sık görülen dördüncü hastalık grubudur. Her yaş grubundan insanı etkileyebilme potansiyeli nedeniyle tedavi edilmesi oldukça önemlidir, aksi takdirde ileri aşamalarda ciddi maddi kayıplara ve mental bozukluklara neden olabilir. Bu nedenle cilt hastalıkları konusunda uzmanlaşmış dermatologlar ile görüşme sağlamanız tavsiye edilir. Eğer sizin veya yakınlarınızın tedavi edilmesi gereken cilt hastalıkları ve semptomları varsa dermatoloji polikliniğine randevu almanız önerilir.