Uyuz, bulaşıcı bir cilt rahatsızlığıdır. İnsan vücudunu etkileyen genellikle Sarcoptes Scabiei adı verilen mikroskobik böceklerin vücuda yerleşmesi ile görülür. Kaşıntılı bir hastalıktır. Uyuz genellikle cilt temasıyla bulaşır ve cinsel temas, yakın temas, kıyafetlerin paylaşımı veya enfekte bir yüzeyle temas yoluyla yayılabilir. Hastalığın belirtileri arasında şiddetli kaşıntı, özellikle geceleri artan kaşıntı, deride döküntüler, kızarıklık, kabarcıklar ve kabuklanma bulunur. Uyuz, herhangi bir yaşta ve herhangi bir sosyoekonomik grupta görülebilir, ancak yoğun kalabalık koşullarında ve hijyen standartlarının düşük olduğu yerlerde daha yaygındır.
Uyuz Hastalığı Nedir?
Uyuz hastalığı Sarcoptes Scabiei adı verilen akarın vücudu yerleşmesi ile meydana gelen ve vücutta kaşıntıya neden olan bir hastalıktır. Bu küçük paraziter böcekler cilt dokusunun altında küçük oyuklar açarlar. Zamanla ciltte küçük kırmızı lekelere ve şiddetli kaşıntıya neden olurlar. Uyuz, insandan insana kolayca yayılır. Hayvanlarda uyuza yakalanabilir ancak akarların yapıları biraz daha farklıdır. Genellikle evcil hayvanları etkileyen uyuz parazit insan vücudunda yaşamaya uyum sağlayamazlar. Ancak evcil hayvanınızın üzerindeki akarlara karşı kişiler bir çeşit reaksiyon gösterebilirler.
Uyuz Hastalığının Belirtileri Nelerdir?
Enfekte olmuş kişiler kırmızı döküntü ve şişliklerin erken semptomlarını yaşamadan önce 4-6 hafta boyunca uyuz hastalığına yakalanmış olabilirler. Ciltte görülen çok küçük noktalar darbelere veya sivilcelere benzeyebilir. Döküntü birkaç hafta veya ay boyunca yavaş yavaş yayılır. Kızarıklığın yanı sıra uyuz belirtilerinden bazıları şunlardır:
- Geceleri daha da kötüleşen ve uyumayı zorlaştırabilen yoğun kaşıntı
- Bazen kaşımanın bir sonucu olarak enfekte olan şişlikler
- Ciltte grimsi veya ten renginde ince çizgiler şeklinde görülen döküntü
- Ciltte kabarcıklar, kızarıklık ve küçük, kırmızı noktalar
- Döküntülerin üzerinde kabuklanma
- Yoğun kaşıntı sonucunda ciltte tahriş, yaralar ve enfeksiyonlar
- Sıcak bir duş almak veya yatağa girmek gibi cildin ısınmasıyla artan kaşıntı
Ayrıca uyuz hastalığına yakalanmış olan çocukların vücudunun her yerinde kaşıntı olabilir ve çocuklar gece kaşıntı nedeniyle uykusuzluktan dolayı huysuz veya yorgun olabilirler.
Uyuz Isırığı Nasıl Olur?
Uyuz hastalarının çoğu, 10 ila 15 arası akar taşıyabilir ve her akar, yarım milimetreden daha kısadır. Bu nedenle akarların fark edilmesi oldukça zordur. Çıplak gözle bakıldığında ciltte küçük siyah noktalar gibi görünebilirler. Uyuz ısırığı, genellikle küçük kırmızı noktalar veya kabarcıklar şeklinde kendini gösterir. Bu kabarcıklar genellikle cildin kıvrımlarında ve parmak aralarında yoğunlaşır. Kaşıntı, özellikle geceleri daha belirgin hale gelir ve zamanla daha da şiddetlenir.
Uyuz Hastalığının Tanısı Nasıl Konulur?
Çoğu durumda, doktor döküntülerin görünümüne ve hastanın kaşıntıyı tanımlamasına göre teşhis koyabilir. Uyuz hastalığının tanısında kullanılan bazı yöntemler şunlardır:
- Cilt kazıntısı incelenmesi: Doktor, deri üzerinde belirli bölgelerden kazıntı alarak mikroskop altında inceler. Bu kazıntılar, Sarcoptes Scabiei adlı uyuz parazitlerinin ve yumurtalarının varlığını doğrulamak için mikroskop altında incelenir.
- PCR testleri: Uyuz tanısını desteklemek için doktor tarafından PCR (polimeraz zincir reaksiyonu) gibi moleküler testler istenebilir. Bu testler, uyuz parazitlerinin DNA’sını belirleyebilir ve tanıyı doğrulayabilir.
Uyuz Hastalığının Tedavisi Nasıl Yapılır?
Uyuz hastalığı tedavisinde uyuz akarını öldürmek için doktor tarafından en yaygın kullanılan iki tedavi yöntemi permetrin kremi tedavileridir. Doktor reçete ettiği ilacı boyundan aşağı tüm vücuda uygulamasını isteyebilir. Bazen losyonun doktor kontrolünde iki kez uygulanması gerekebilir. Bazı durumlarda doktor kaşıntıyı hafifletmek için ağızdan ve krem olarak alınabilecek antihistaminikler önerebilir.
Uyuz çok kolay yayıldığı için evdeki herkesin ve diğer yakın temasta bulunan kişilerin aynı anda tedavi edilmesi önemlidir. Bu, hastalığın yayılmasını önlemeye ve tekrar enfeksiyon riskini azaltmaya yardımcı olur. Ayrıca enfekte kişinin kişisel eşyaları (örneğin, giysiler, çarşaflar, havlular) sık sık yıkanmalı veya yüksek sıcaklıkta kurutulmalıdır. Bu, parazitlerin öldürülmesine yardımcı olabilir. Enfekte kişinin temas ettiği yüzeyler ve ortamlar temizlenmeli ve dezenfekte edilmelidir. Özellikle yatak odası, koltuklar ve diğer mobilyalar düzenli olarak temizlenmeli ve vakumlanmalıdır.
Tedavinin ardından, semptomların kaybolup kaybolmadığı ve ciltteki lezyonların iyileşip iyileşmediği düzenli olarak takip edilmelidir. Gerektiğinde, doktor tedaviyi yeniden değerlendirebilir veya başka bir tedavi yöntemi önerebilir. Sağlık hizmeti sağlayıcınız muhtemelen ilacı boyundan aşağı tüm vücudunuza uygulamanızı isteyecektir. Bazen losyonu iki kez uygulamanız gerekebilir. Yeni semptomlar ortaya çıkarsa daha fazla tedaviye ihtiyaç duyulabilir.
Uyuz Hastalığı Tedavisi Sonrası Süreç Nasıldır?
Tedavi sonrası süreçte, ciltteki semptomların hızla azalmaması, semptomların kötüleşmesi veya yeniden ortaya çıkması durumunda doktora başvurulmalıdır. Tedavi sonrası süreçte dikkate alınması gereken bazı uygulamalar şunlardır:
- Doktor kontrolleri: Tedavi sonrasında, doktor tarafından hastanın ve enfekte kişiyle birlikte aynı evde yaşayan diğer kişilerin durumu düzenli olarak kontrol edilir. Bunun nedeni bazı durumlarda tedavinin tekrarlanması veya değiştirilmesi ihtiyacı olmasıdır. Ayrıca enfeksiyonun yayılmasını ve tekrar enfeksiyon riskini azaltmaya yardımcı olmak için aile bireylerinin tedaviye uyumu ve takibi önemlidir.
- Kişisel ve çevresel temizlik: Uyuz akarları enfekte olmuş giysilerin, hastanın yattığı yatak takımlarının veya kullandığı havluların yüzeyinde yaşama süresi iki ila üç günü bulabilir. Uyuz akarının temizlenmesi için, enfekte kişinin kullandığı çarşafların ve giysilerin yıkanması gerekir. Eşyaların sıcak suyla yıkanması ve kurutulması önemlidir.
Sık Sorulan Sorular
Uyuz İlk Nerede Başlar?
Uyuz cildin herhangi bir yerinde gelişebilir. Ancak akarlar vücudun belirli yerlerine girmeyi tercih ederler. Kaşıntı ve döküntülerin en sık görüldüğü yerlerden bazıları şunlardır:
- Eller: Akarlar, başlangıçta kişilerin parmakların arasındaki ve tırnakların etrafındaki deriye girmeyi severler.
- Kollar, dirsekler ve bilekler: Başlangıç noktası genellikle parmak araları, bilekler, dirsekler, koltuk altları, meme uçları, bel, genital bölge ve popo gibi deri kıvrımlarıdır. Bu bölgeler, uyuz akarlarının cilde kolayca ulaşabildiği ve çoğaldığı nemli ve sıcak bölgelerdir.
Uyuz Hastalığı Ne Kadar Sürer?
Uyuz hastalığının süresi, tedavinin ne kadar erken başladığına ve uygun tedaviye ne kadar iyi yanıt verildiğine bağlı olarak değişebilir. Genellikle, uyuzun belirtileri hasta tedaviye başladıktan sonra birkaç gün içinde hafifler. Uyuz parazitinin vücuttan atılması ve hastalığın tamamen iyileşmesi bir kaç hafta sürebilir.
Uyuza Sıcak mı İyi Gelir Soğuk mu?
Uyuzda serin kompres uygulamak daha faydalı olabilir. Soğuk uygulamalar, kaşıntıyı uyuşturmaya ve iltihabı azaltmaya yardımcı olabilir.
Uyuz ve Kurdeşen Nasıl Ayırt Edilir?
Uyuz ve kurdeşen, ciltteki belirtileri ve nedenleri açısından farklı iki cilt rahatsızlığıdır. Uyuz akarların neden olduğu bir enfeksiyondur, kurdeşen ise alerjik reaksiyondur. Uyuzda döküntüler genellikle parmak araları, bilek ve dirsek içleri gibi kıvrımlı bölgelerdeyken, kurdeşende döküntüler vücudun her yerinde görülebilir. Kurdeşen, genellikle kaşıntılı olan kabarık şişlikler veya lekelerdir. Kırmızı, pembe gibi farklı renklerde veya cildinizle aynı renkte olabilirler. Bireysel noktalar, lekeler veya geniş bir bağlantılı tümsek alanı olarak görünebilirler. Uyuz döküntüsü ise kabarcıklara veya sivilcelere benzer, üstü sıvıyla dolu, pembe şişliklerdir. Uyuz ayrıca ciltte kırmızı şişliklerin yanı sıra gri çizgilere de neden olabilir. Uyuzun kurdeşenden ayıran diğer sık görülen belirti, geceleri daha da kötüleşen döküntü ve yoğun kaşıntıdır.
Uyuz Hastalığı Kendi Kendine Geçer mi?
Uyuz hastalığı kendi kendine geçen bir hastalık türü değildir. Uyuz akarları ve yumurtaları ciltte kaldığı sürece kaşıntı ve döküntü devam eder.
Uyuz Hastalığı Tedavi Edilmezse Ne olur?
Uyuz hastalığı tedavi edilmezse, semptomlar zamanla artarak daha da şiddetlenebilir ve kişilerin yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir. Tedavi edilmeyen veya tedavide geç kalınan uyuz hastalığı, ciltte yaralanmalara ve bakteriyel enfeksiyonlara yol açabilir.
Kabuklu Uyuz Hastalığı Nedir?
Kabuklu uyuz, Norveç uyuzu olarak da bilinen, uyuz hastalığının en şiddetli formudur. Bağışıklık sistemi güçsüz olan kişilerde ve yaşlılarda daha sık görülebilir. Uyuz parazitinin neden olduğu yoğun enfeksiyon sonucu meydana gelir.
Uyuz Hastalığı Bulaşıcı mı?
Uyuz hastalığı son derece bulaşıcı bir cilt enfeksiyonudur ve kişiden kişiye temas yoluyla kolayca yayılabilir. Kişiler tarafından enfekte bir kişiyle doğrudan yapılan temas, enfeksiyonun yayılmasında görülen en yaygın bulaş yoludur.
Uyuz Hastalığı Kuluçka Süresi Nedir?
Uyuz hastalığı için kuluçka süresi genellikle 4 ila 6 hafta arasında sürebilir. Ancak, enfekte olan kişinin bağışıklık sistemi, parazitin sayısı ve temas edilen parazit miktarına bağlı olarak kuluçka süresi değişebilir Enfekte olmuş kişilerde henüz belirtiler görülmeye başlamasa bile kuluçka süresi içerisinde uyuz bulaştırabilirler.
Hamilelikte Uyuz Hastalığının Tedavisi Nedir?
Hamilelikte uyuz hastalığının tedavisi, anne adayının ve bebeğin sağlığı göz önünde bulundurularak dikkatle planlanmalıdır. Genellikle, hamilelikte uyuz tedavisi için doktorlar, cilt üzerinde kullanılan güvenli ve etkili ilaçları reçete edebilirler.
Uyuz hastalığı geceleri artan şiddetli kaşıntı ile belirti gösteren bir durumdur. Erken teşhis ve tedavi, semptomların giderilmesine ve bulaşın azaltılmasına yardımcı olur. Bu nedenle uyuz hastalığı belirtileri bulunan kişilerin cildiye polikliniğinden randevu alarak tedaviye başlamaları önemlidir.
