Hisar Intercontinental Hospital Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Yunus Nas’tan yenidoğan sarılığı ile ilgili güncel bilgileri öğrendik…
Sarılık kandaki bilurubin denen maddenin vücutta artması sonucu cilt ve göz aklarının renginin sarı renk olması ile karakterize bir hastalıktır. Birçok neden sarılığa yol açabilir. Sarılığın ciddiyeti nedenlerine ve sarılığın seviyesine göre değişir. Yenidoğan sarılığı ise yaşamın ilk ayında ortaya çıkan sarılıktır. Bu dönemde çoğu bebekte görülmekle birlikte zamanında doğan bebeklerin %60-70’inde; erken doğan bebeklerin ise %80-85’inde görülür. Yeni doğan döneminde sarılık çok sık görülmesine rağmen çoğu fizyolojik (normal) olmaktadır. Fizyolojik sarılık belli sınırları aşmaz ve 2 hafta içinde de kendiliğinden düzelir. Sarılığın zamanında doğanlarda 2 haftadan, prematürelerde ise 3 haftadan uzun sürmesi uzamış sarılık olarak tanımlanır. Uzamış sarılığın nedenleri ilk iki haftadan görülenden farklı olur.
Yeni doğan sarılığı vücutta oluşan bilirubinin bebek karaciğerinin yeterince olgunlaşmaması nedeni ile vücuttan temizlenememesidir. Normal fizyolojik sarılık genellikle 3. gün başlar 5-6. gün en yüksek seviyeye çıkar ve azalarak 2 hafta içinde kaybolur.
Yeni doğan bebeklerde sarılığın erken tespiti ve takibi oldukça önemlidir. Sarılık çoğunlukla kendiliğinden düzelse de nadir ve riskli durumlarda bilirubin yüksek seviyelere ulaşıp beyin hasarına neden olabilir. Anne ve bebek arasındaki kan grubu uygunsuzluğu, prematüre doğumlar, düşük doğum ağırlıklı bebekler, iyi beslenememe, diyabetli anne bebeği, vücutta doğum sırasında oluşabilecek kan toplanmaları, idrar yolu enfeksiyonu, guatr ve bazı doğumsal hastalıklar bebeklerde sarılık için risk oluşturur.
Sarılık öncelikle yüzde ve göz akında başlar, kandaki bilirubin seviyesi arttıkça sırayla göğse, karna, kol ve bacaklara doğru ilerler. Sarılığın kol ve bacaklarda görülmesi ciddiyetinin fazla olduğunu gösterir. Bebeğin sarılığını aile fark eder veya doktor kontrolünde fark edilir. Ciltteki sarılık en iyi gün ışığında ya da florasan lamba altında görülür. Parmakla hafifçe cilde bastırılıp kaldırıldığında sarı renk daha bariz bir şekilde tespit edilebilir. Sarılığın değerlendirilmesi kanda bakılan bilurubin ile yapılır. Sarılık dışında bebekte emmede azalma, fazla uyuma oluşur. Sarılık daha da artınca beyni etkileyerek tiz sesli ağlama, havaleye neden olabilir. İleriki dönemlerde sağırlığa neden olabileceğinden beyin etkilenme riski olanlara işitme testi yapılmalıdır. Sarılık düzeyi risk sınırının üzerinde olması durumunda fototerapi (florasan ışık) tedavisi uygulanır. Bunun dışında beslenme desteklenir. Fototerapi nadiren yan etkiye neden olur. Bebeğin gözlerinin ışıktan etkilenmemesi için kapatılır. Bazen yan etki olarak ciltte kırmızı döküntüler, bronzlaşma veya sık ve sulu dışkılamaya neden olabilir. Fototerapiden sonra rebound artma denen bir iki gün sonra bilirubin seviyesinde yükselme görülür. Bebek kontrole çağrılarak bu durum değerlendirilmelidir. Kan uyuşmazlıklarında kan hücrelerini yıkılmasını önleyen ilaçlar uygun hastalarda kullanılır. Sarılığı çok yüksek düzeyde olan ve beyni etkileme şüphesi olanlarda kan değişimi gerekebilir. Uzamış sarılığa birçok hastalık neden olabilir. Bu nedenle sarılığın sebepleri araştırılmalıdır. Çoğunda neden anne sütü olmakla birlikte anne sütü kesilmemeli devam edilmelidir. Genellikle 2-3 ay içerisinde azalarak düzelir.
