Safra kesesi, karaciğerin altında bulunan küçük ve içi boş bir kese şeklindeki sindirim sistemi organıdır. Karaciğerin ürettiği ve yağların sindirimi ve emiliminde görev alan safranın depolanmasından sorumludur. Her ne kadar görevleri de olsa safra kesesi, hayatın devamlılığı için mutlak gerekli bir organ değildir. Bu nedenle safra kesesi ile ilgili herhangi bir sorun ortaya çıktığında safra kesesinin alınması kolay ve güvenli bir çözüm olabilir. Safra kesesinin alındığı bu ameliyata kolesistektomi denir ve yaygın uygulanan bir prosedürdür.
Safra kesesinin çıkarılması operasyonu genellikle ağrılı safra taşları olduğunda yapılır. Bu taşlar safrayı oluşturan tuzlardaki çeşitli dengesizlikler sonucunda safra kesesinde oluşur. Safra taşları, genellikle herhangi bir sıkıntıya neden olmaz. Ancak kimi zaman safranın bir ince bağırsak bölümü olan oniki parmak bağırsağına geçişini sağlayan kanaldaki safra akışını engelleyebilir. Oluşan tıkanıklık, safra kesesinde akut kolesistite ve pankreasta akut pankreatite neden olabilir. Bu hastalıkların tedavisinde en etkili yöntem safra kesesinin alınmasıdır.
Safra Kesesinin Vücuttaki Görevi Nedir?
Safra kesesi karnın sağ üst kadranında bulunur. Vücuttaki safrayı depolayan ve ihtiyaç duyulduğunda salgılayan içi boş bir organdır. Karaciğerin altında bulunan safra kesesi karaciğerin ürettiği safra adı verilen maddeyi depolar. Karaciğerde üretilen safra çok daha yoğun hale getirilerek safra kesesinde toplanır. Safra kesesinde bulunan ve buradan duodenuma (oniki parmak bağırsağına) verilen safra karaciğerde üretildiği halden 3 ila 10 kat daha yoğundur.
Safra vücuda alınan yağların sindiriminde yardımcı olur. Safra, safra tuzları ve sudan oluşur. Kısmen sindirilmiş yağların emiliminde görev alır ve ayrıca vücuttan uzaklaştırılması gereken bilirubin adlı maddenin uzaklaştırılması işinde yardımcıdır.
Hangi Durumlarda Safra Kesesi Ameliyatına Karar Verilir?
Safra kesesinde ortaya çıkan problem büyükse safra kesesinin alınması iyi bir çözüm olarak değerlendirilir. Bu ameliyata kolesistektomi denir. Kolesistektominin yani safra kesesi ameliyatının en sık nedeni safra taşlarıdır. Safra taşları, safra kesesinde bulunan ve görünümü küçük çakıl taşlarına benzeyen birikintilerdir. Safra taşları tipik olarak kolesterol ya da bilirubin adı verilen safra yan ürünlerinden ortaya çıkar. Safra sıvısı normalde bu maddelerin parçalanması konusunda görev alır; ancak safrayı oluşturan safra tuzlarındaki dengesizlik nedeniyle işini yapamayabilir.
İnsanlar genelde safra taşına sahip olduklarını hissetmezler, bu yüzden de safralarında taş olduğunu bilmezler. Ancak kimi zaman safra taşları, safranın ince bağırsaktaki yerine ulaşmasını sağlayan kanalda tamamen ya da kısmen tıkanıklıklara yol açar. Bu durum, vücudun safra akışını engeller ve pankreasta veya safra kesesinde hasara yol açar. Pankreasta pankreas iltihabı (pankreatit) ve safra kesesinde safra kesesi iltihabı (kolesistit) oluşabilir. Bu hastalıklar vücutta aşağıdakiler gibi semptomlara neden olabilir:
- Özellikle karnın sağ üst kısmında görülen karın ağrısı,
- Sarılık (yani sarımsı cilt veya göz aklarında sararma),
- Mide bulantısı,
İlaçların safra taşı nedeni ile ortaya çıkan problemlere yardımcı olma ihtimali olsa da etkileri bilimsel olarak kanıtlanmamıştır. Safra kesesinde safra taşlarından kaynaklanan sorunlardan muzdaripseniz, uzman hekiminiz size safra kesesi ameliyatı önerebilir. Safra taşları var; ancak herhangi bir belirti vermiyorsa genel sağlık durumunuza da bağlı olarak cerrahi tedaviye ihtiyacınız olmayabilir.
Safra kesesi ameliyatına ihtiyacınız olup olmadığını merak ediyorsanız, bir sağlık kuruluşuna başvurmayı düşünebilirsiniz.
Safra Kesesi Ameliyatı Türleri Nelerdir?
Safra kesesinin cerrahi olarak çıkarılmasında tercih edilen 2 ana yöntem vardır. Bunlar laparoskopik kolesistektomi (anahtar deliği safra kesesi ameliyatı) ve açık kolesistektomi olarak adlandırılır.
Laparoskopik ameliyatta cerrah, hastanın karnına birkaç tane küçük kesik (insizyon) atar ve safra kesesine erişmesine ve onu çıkarmaya yardımcı olan ince cerrahi aletler kullanır. Açık ameliyatta ise cerrah, safra kesesine erişmek ve onu çıkarmak için karında daha büyük tek bir kesi yaparak operasyonu gerçekleştirir.
Laparoskopi en sık kullanılan yöntemdir; çünkü hasta erken taburcu olur ve daha hızlı iyileşebilir. Ayrıca açık ameliyata göre çok daha küçük yara izleri kalır ve hasta günlük hayatına daha hızlı dönebilir. Her iki ameliyat yönteminde de genel anestezi kullanılır. Genel anestezi altında yapılan ameliyatlarda hasta uyuyor haldedir ve bu sayede operasyon sırasında bir ağrı hissetmez.
Safra Kesesi Ameliyatı Sonrası İyileşme Nasıl Olur?
Kolesistektomi ameliyatı oldukça sık yapılan, başarı oranı yüksek ve iyileşme süresi kısa olan bir ameliyattır. Safra kesesi operasyonu laparoskopik olarak yapıldığında iyileşme genellikle uzun sürmez. Hastaların taburcu edilmesi çoğunlukla aynı gün ya da ertesi sabah olur. Normal aktivitelere ve gündelik hayata geri dönüş süresi ise yaklaşık iki haftadır.
Açık cerrahi operasyon sonrası iyileşme süreci daha uzun sürer. Hastanın taburcu olmadan önce 3 ila 5 gün arasında hastanede yatış yapması gerekebilir. Günlük yaşantıya dönüş süresi ise 6 ila 8 hafta arasındadır (2).
Safra Kesesinin Alınmasının Vücuda Yan Etkileri Var mıdır?
İnsanlar safra kesesi olmadan da normal bir hayat sürdürebilirler. Safra kesesinin görevi safrayı üretmek değil depolamak olduğu için karaciğer safrayı üretmeye devam eder. Yağlı besinlerin sindiriminde görev alan safra, artık safra kesesi olmadığı için depolanmadan sürekli olarak sindirim sistemine damlar.
Ameliyattan önce uzman hekiminiz size özel bir diyet yapmanızı önermiş olabilir. Ancak bu operasyon için uygulanması gereken bir diyettir ve ameliyatın sonrasında devam etmesine gerek yoktur. Özel bir diyet uygulamak yerine genel olarak dengeli ve sağlıklı beslenmeyi hedeflemek daha sağlıklı olacaktır.
Bazı hastalar ameliyat sonrasında şişkinlik veya ishal gibi sorunlar yaşayabilirler. Bu durum genellikle birkaç hafta içinde düzelir.
Safra kesesi ameliyatı sonrası tükettiğiniz belirli yiyecek ya da içeceklerin bu semptomları tetiklediğini fark edebilirsiniz. Bu besinlerden ileride kaçınmak bu sorunların önüne geçmeye yardımcı olabilir.
Yine de ameliyat sonrası farklı rahatsızlıklarınız olduğunu hissederseniz ya da beslenme düzeniniz ile ilgili sorularınız olursa uzman hekiminize başvurmayı düşünebilirsiniz.
Safra Kesesi Ameliyatı Hakkında Sık Sorulan Sorular
Safra kesesinin alınması operasyonu oldukça sık gerçekleştirilir. Bu nedenle bu operasyon pek çok kişiyi yakından ilgilendirir. Ameliyatın yapılması ve ameliyat sonrası ile ilgili sorular, konu ile ilgili olarak en sık sorulan sorulardır. Sizin de
sorularınız varsa konu ile ilgili sık sorulan sorular ve bu sorulara verilen yanıtlara yazının devamından ulaşabilirsiniz.
Safra kesesi ameliyatı sonrası nelere dikkat edilmelidir?
Kolesistektomi, donanımlı bir hastanede ve son teknolojik cerrahi ürünler kullanılarak yapıldığında sonrasında oluşabilecek enfeksiyon riski oldukça azalır. Ancak yine de her operasyonda olduğu gibi bu ameliyatta da sonrasında oluşacak enfeksiyonlara karşı tetikte olmak faydalı olabilir. Aşağıdaki belirtilerden biri ya da birden fazlasını görüyorsanız uzman hekiminize başvurmanız iyi olabilir:
- Ameliyat yerinde akıntı ya da kızarıklık,
- 38 derece ve üzeri ateş,
- Soluk renkli dışkı ya da koyu renkli idrar,
- İnatçı mide bulantısı ya da kusma,
- Şiddetli ya da giderek artan ağrı
- Geçmeyen şişlik.
Bu belirtiler ameliyat sonrasında normalde görülmesi beklenmeyen belirtilerdir. Beklenmeyen belirtiler acil müdahale gerektiren bir durumun habercisi olabileceği için bu belirtileri fark ettiğinizde hastaneye başvurmayı düşünebilirsiniz.
Safra kesesi ameliyatı sonrası beslenme nasıl olmalıdır?
Safra kesesi hayati öneme sahip bir organ değildir. Sindirim sistemine yağlı besinlerin sindirimi ve emilimi konusunda yardımcı olur. Safra kesesi çıkarıldıktan hemen sonra yağlı ve kızartılmış yiyecekler tüketmek iyi olmayacaktır. Ortaya çıkabilecek sıkıntıların önüne geçmek için ameliyatın ardından yağ kalorileri günlük beslenmenizin %30’undan fazlasını oluşturmamalıdır. Ameliyattan sonraki haftalarda yüksek lifli yiyecekleri diyetinize eklemeye adım adım başlayabilirsiniz. Tam tahıllar, sert kabuklu yemişler, yağlı tohumlar ve sebzeler çok hızlı tüketildiğinde şiddetli şişkinlik ya da gaza neden olabilir.
Safra kesesi ameliyatı sonrası sarılık neden olur?
Ameliyat sonrası görülebilecek komplikasyonlardan biri de ciltte ve göz akında görülen sarılıktır. Safra kesesi çıkarma ameliyatı sonrasında safra kanalında eğer bir taş kaldıysa şiddetli ağrı veya sarılığa yol açabilir. Safra kanalında ortaya çıkabilecek tam bir tıkanıklık enfeksiyona neden olabilir. Operasyon sonrasında cildinizde veya göz akında sarılık görüyorsanız uzman hekiminize başvurmanız iyi olacaktır. Ameliyat sonrasında görülebilen ve bir sağlık kuruluşuna başvurmayı gerektiren diğer belirtiler de şu şekildedir:
- Ameliyat yerinde akıntı ya da kızarıklık,
- 38 derece ve üzeri ateş,
- Soluk renkli dışkı ya da koyu renkli idrar,
- İnatçı mide bulantısı ya da kusma,
- Şiddetli ağrı,
- Giderek artan ağrı
- İnatçı bir şişlik.
Safra kesesi ameliyatı ne kadar sürer ?
Genellikle güvenli olan ameliyat aynı zamanda kısa süren bir işlemdir. Ameliyat ortalama 45 dakika ila 1 saat arasında sürer.
Safra kesesi ameliyatı için hastanede yatış süresi ne kadardır?
Ameliyatın laparoskopik (anahtar deliği yöntemi ile hasta açılmadan) olarak yapıldığı durumlarda hasta aynı gün ya da ertesi sabah taburcu olabilir. Açık ameliyat şeklinde yapılırsa hastanede yatış süresi uzayacaktır. Bu ve diğer avantajları dolayısıyla çoğunlukla laparoskopik operasyon tercih edilir. Hasta memnuniyeti %95’in üzerinde olan bu ameliyat ile ilgili sorularınız için uzman hekiminize danışmayı düşünebilirsiniz. Hisar Hospital uzman cerrahi ekibi ve alandaki tecrübesiyle laparoskopik kolesistektomi (kapalı safra kesesi ameliyatı) işlemini gerçekleştirmektedir.
