Hematolojik Onkoloji Nedir?
Hematolojik onkoloji birimi iki ana tıbbi birimin ortak çalışması ile faaliyet gösteren bir birimdir. Hematoloji, kan hücreleri, damarlar, lenf düğümleri ve kemik iliği dahil olmak üzere kanla ilgili hastalıkları ve sorunları tedavi eden tıbbi birim alanıdır. Bünyesinde gerçekleştirilen tetkikler ile hastalığın teşhisi, tedavi planlanması ve tedavi edilmesi üzerine çalışır. Onkoloji ise kanseri inceleyen ve tedavi eden tıbbi uzmanlık alanıdır. Hematolojik onkoloji ise kan hastalıklarının ve kan ile ilişkili kanserlerin incelenmesi, teşhisi, tedavisi ve önlenmesi üzerine çalışır. Hematolog-onkologlar, kanama bozuklukları ve kanserler konusunda uzman doktorlardır.
Hematolojik onkoloji kliniğinde yapılacak olan görüşmelerde hekim öncelikle hastanın şikayetlerini dinler. Aile geçmişi ve alerjiler dahil olmak hekim, hastanın tıbbi geçmişini öğrenmek üzere sorular yöneltir. Daha sonra kalp atış hızı, kan basıncı ve görme gibi hayati belirtiler kontrol edilir ve fiziki muayene gerçekleştirilir. Şikayet ve belirtilere göre çeşitli laboratuvar ve görüntüleme tekniklerine başvurulabilir. Yapılacak olan; kan tahlilleri, kemik iliği testleri, biyopsiler ve görüntüleme testleri ile teşhis konulabilir.
Kişinin herhangi bir hematolojik onkoloji hastalığı teşhisi alması halinde hastalığa ve kişiye özgü olacak şekilde tedavi planlaması yapılır. Tedavi kapsamında; kemoterapi, radyasyon tedavisi, kan nakli, kemik iliği nakli veya immünoterapi gibi tedavi yöntemlerine başvurulur.
Hematolojik onkoloji hastalıklarında uzman bir yaklaşım gerekir. Hastalıklara yönelik şikayetlere sahip bireylerin sağlık kuruluşuna başvurması gerekirken, bu alanda uzman hekimlerin bulunduğu sağlık kuruluşlarını tercih etmeleri önerilir. Hisar Hospital Intercontinental, tıbbi gelişmeleri yakından takip eden, bünyesinde hematolojik onkoloji alanında uzman doktorlara yer veren bir sağlık kuruluşudur.
Hematolojik Onkoloji Hangi Hastalıklara Bakar?
Hematolojik onkoloji biriminde kan hücreleri, damarları, lenf düğümleri ve kemik iliği ile ilgili tüm hastalıklar incelenir ve hastalıkların tedavisi sağlanır. Bu birim kapsamında incelenen hastalıklar aşağıdaki şekilde sıralanabilir;
- Lenfoma: Beyaz kan hücreleri bağışıklık sisteminin önemli bir parçasıdır. Lenfoma, beyaz kan hücrelerini etkileyen bir kanser çeşididir. Genişlemiş lenf düğümleri bir diğer deyişle lenf bezlerinde şişkinlikler görülmesi ile karakterizedir. Bu belirtiler vücudun farklı bölümlerinde gözlemlenebilir. Lenfoma genellikle büyüyen kan hücrelerinin gen yapısında meydana gelen değişikliklerden kaynaklı gelişen bir kanser türüdür. Kemoterapi, immünoterapi veya kök hücre nakli gibi çeşitli tedavi yöntemleri bulunur.
- Multipl miyelom: Kan hücrelerinin üretiminde yer alan kemik iliği, bazı kemiklerin yapısında bulunan süngerimsi bir dokudur. Multipl miyelom ise bir tür kemik iliği kanseridir. Multipl miyelom kanser omurga, kafatası, pelvis ve kaburgaları etkileyebilir. Kemik ağrısı, kandaki kalsiyum miktarının artması ve kilo kaybı gibi belirtiler açığa çıkmasına neden olabilir. Miyelom hastalığına neyin neden olduğu günümüzde tam olarak bilinmemektedir.
- Akut ve kronik lösemi: Lösemi beyaz kan hücrelerinde gelişen kanser türüdür. Beyaz kan hücreleri vücutta enfeksiyonlar ve çeşitli hastalıklarla savaşan, bağışıklık sisteminin en önemli parçalarından biridir. Lösemi gelişmesi halinde ise kemik iliği normal olmayan beyaz kan hücreleri üretmeye başlar. Lösemi, akut ve kronik olmak üzere iki ana gruba ayrılır. Lösemi çocukluk çağında yaygın görülen bir kanser çeşididir.
- Anemi (kansızlık): Anemi vücuttaki kırmızı kan hücrelerinin sayısının düşük olmasıdır. Halk arasında kansızlık olarak da adlandırılır. Hemolitik anemi, orak hücre hastalığı, talasemi veya kanama nedeniyle anemi başta olmak üzere aneminin farklı çeşitleri bulunur. Sürekli yorgun hissetmek, nabızda yükselme, sarılık gibi çeşitli belirtiler açığa çıkarabilir. İlaç tedavisi, kan nakilleri ile tedavisi sağlanabilir. Aneminin farklı bir hastalıktan kaynaklı gelişmesi halinde neden olan ana hastalığın tedavisi için farklı tedavi yöntemlerine de başvurulabilir.
- Lökopeni: Normalden daha düşük sayıda beyaz kan hücresi olduğunda açığa çıkan bir hastalıktır. Bağışıklık sisteminde savunma mekanizmasını üstlenen nötrofiller başta olmak üzere diğer beyaz kan hücrelerinin de azalması ile hastalar enfeksiyonlara karşı savunmasız hale gelir.
- Trombositopeni (kanda trombosit adlı hücrelerin azlığı): Kanın pıhtılaşmasına yardımcı olan kandaki küçük renksiz hücreler trombosit olarak adlandırılır. Trombositopeni olması halinde vücutta normal seviyelerden daha az trombosit bulunur. Sağlıklı bir insanın trombosit sayısı 150.000- 450.000 mm3 aralığında olması gerekirken, trombositopeni hastalarında bu sayı 150.000 mm3’den düşüktür. Başlangıçta herhangi bir belirtiye neden olmayan trombositopeni uzun vadede kanamalara neden olabilir. Trombositopeni, konjenital veya edinsel nedenlerden kaynaklı gelişebilir.
- Kanama ve pıhtılaşma bozuklukları: Trombositopeni başta olmak üzere, kanın pıhtılaşmasını önleyen veya yeteri kadar pıhtılaşmamasına neden olan hematolojik hastalıklar bulunur. Bu tür hastalıklar genellikle, diş eti kanaması, kolay morarma, kanamanın zor durdurulması veya dışkıda kan görülmesi gibi belirtilerle açığa çıkar. Çeşitli ilaçların kullanımı, genetik faktör bozuklukları, viral enfeksiyonlar, otoimmün hastalıklar veya lösemiden kaynaklı gelişebilen bozukluklardır.
- Bağışıklık ile ilişkili hastalıklar: Başta lökopeni olmak üzere hematoloji bünyesinde incelenen birçok hastalık bağışıklık sistemi ile ilişkilidir. Primer ve sekonder immün yetmezlikler de bağışıklık sisteminin normal işleyişini olumsuz yönde etkileyebilir. Bağışıklık sisteminde aksaklıklar meydana gelmesi halinde kişiler virüs ve bakterilere karşı savunmasız hale gelebilir. Hastalıklara yakalanma riskinin artmasının yanı sıra bağışıklıkla ilişkili hastalıklar ileri yıllarda yaşamı tehdit eden boyuta gelebilir.
Hematolojik onkoloji birimi kapsamında incelenen hastalıkların her biri ilerlemesi halinde hayati risk teşkil edebilecek hastalıklardır. Hastalıklara yönelik belirti gözlemlenmesi halinde hematolojik onkoloji birimine sahip bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Tanı alınması halinde ise tedavi ve doktor ile sağlanacak görüşmeler aksatılmamalıdır.
Hematolojik Onkoloji Biriminde Bulunan Hizmetler
Hematolojik onkoloji birimi, tanı koyma, tedavi planlama ve tedavi etme kapsamında çeşitli hizmetler sunar. Yaşamı tehdit eden birçok hematolojik hastalıkların tedavisini üstlenerek hastaların yaşam kalitesini artırmak ve hastalığın yaşamı tehdit edici boyuta gelmesini önlemek üzere çalışır. Bu doğrultuda hematolojik onkoloji biriminde farklı hizmetlere yer verilir. Hematolojik onkoloji biriminde yer alan hizmetler aşağıdaki şekilde sıralanabilir.
- Hastalığın bulgularının değerlendirildiği ve tedavi protokolüne karar verildiği poliklinik bölümü
- HLA tiplendirme laboratuvarı
- Hemaferez laboratuvarı
- Kriyoprezervasyon
- Kök hücre işleme laboratuvarı
- Nakil sonrası hastaların bakım ve takiplerinin yapıldığı yoğun bakım üniteleri
- Yatan hasta servisi
Hematolojik onkoloji biriminde bulunan her bir hizmet hastanın ihtiyaç duyduğu tüm yaklaşımların karşılanmasını sağlar. Poliklinik bölümünde hematolog onkolog tarafından yapılan görüşmeler ile hasta değerlendirilir. Laboratuvarlar aracılığı ile alınan örneklerin değerlendirilmesi sağlanır. HLA tiplendirme laboratuvarı ile birim tarafından incelenen hastalıkların detaylı analiz edilmesi sağlanır. Hastaya kök hücre nakli yapılmasına karar verilmesi halinde gelişmiş sistemlere sahip kök hücre işleme laboratuvarları hizmet sunar. Nakil sonrasında ihtiyaç duyulması halinde yoğun bakım üniteleri ve yatan hasta servisi çalışır. Birim kapsamında hizmet veren tüm kollar koordineli bir çalışma gerçekleştirir.
Hematolojik Onkoloji Biriminde Uygulanan Tedaviler
Hastanın herhangi bir hematolojik hastalığına yönelik teşhis alması ardından hastaya özel bir tedavi planlaması yapılır. Hematolog onkologlar tarafından planlanan tedaviler kapsamında hastalığın seyrinin iyileştirilmesi, durdurulması veya yavaşlatılması hedeflenir. Bu kapsamda uygulanan tedaviler aşağıdaki şekilde sıralanabilir.
- Kemoterapi: Kemoterapi, kanser tedavilerinde en yaygın kullanılan tedavi şeklidir. Tedavi kapsamında hastaya kanser hücrelerini öldürmek üzere ilaçlar verilir. Yan etkiler bulunan bir tedavi şeklidir ve en yaygın etkileri arasında yorgunluk ve saç dökülmesi yer alır.
- Radyasyon tedavisi: İlgili kanser hücrelerine sahip vücut bölgelerine uygulanan bir tedavidir. Tedavi kapsamında vücuda radyasyon verilir. Radyasyon enerjisi ile kanser hücrelerinin ölmesi hedeflenir. Kanser hastalarının yaklaşık olarak yarısında radyasyon tedavisi uygulanır. Yan etkileri bulunan bir tedavi şeklidir.
- Kan nakli: Sağlıklı bir bireyden alınan kanın vücuda verilmesi işlemidir.
- İmmünoterapi: İmmünoterapi, kanserli hücreleri öldürmek üzere vücudun kendi bağışıklık sistemini kullanmasını destekleyen bir tedavi şeklidir. Hastanın ihtiyaç duyduğu sağlık koşullarına göre farklı çeşitlerde immünoterapiler uygulanabilir. Bağışıklık kontrol noktası inhibitörleri, monoklonal antikorlar ve kanser aşıları gibi çeşitli immünoterapi yöntemleri mevcuttur.
- Kemik iliği nakli: Kırmızı kan hücrelerini, beyaz kan hücrelerini ve trombosit üretimini sağlıklı hale getirmek üzere gerçekleştirilen bir işlemdir. Otolog nakil ve allojenik nakil olmak üzere iki farklı çeşidi bulunur. Kemik iliği nakli, kan üretimini geri kazandıran güçlü bir tedavidir.
Hisar Hospital Intercontinental bünyesinde hizmet veren Bütünleşik Onkoloji Merkezi, hematolojik onkolojik hastalıkların tanı ve tedavisinde güncel verileri takip eder. Gereken noktalarda multidisipliner yaklaşımlar sergileyerek, profesyonel bir tedavi süreci için itina ile çalışarak hastalarını doğru tedaviler ile buluşturur.