SABİT VE HAREKETLİ PROTEZLER

Sabit Protez Nedir?

Sabit protez, eksik veya aşırı derecede madde kaybı görülen dişlerin rengi ve dokusuna benzer malzemeler kullanılarak yerine konması işlemidir.

Birkaç Diş Eksikliğinde Tedavi Seçeneği Nedir?

Bir veya birkaç diş eksikliğinde implant ve köprü tedavisi alternatifleri vardır.

• Köprü: Bir veya birkaç dişin eksikliğinde estetik, telaffuz ve fonksiyon kaybını karşılamak amacı ile komşu dayanak dişlerden destek alınarak eksik dişlerin kapatılması amacıyla uygulanır. Vakanın durumuna göre materyaller ve köprü tipleri arasında seçim yapılır.
• İmplant-üstü Kuron ve Köprüler: Bir, birkaç veya tüm diş eksikliklerinde cerrahlar tarafından yapılan çene kemiğine kök formundaki titanyum vidalar kemikle bütünleştikten sonra (yaklaşık 2-6 ay) uygulanan sabit (yapıştırma) protezlerdir.

Sabit Protezlerin Yapılmasının Aşamaları Nelerdir?

Sabit protezlerin son halini alması en az 4 seanslık bir tedaviyi içerir.

1. Preparasyon ve Ölçü: Restorasyon yapılacak diş ya da dişler, uygulanacak restorasyon miktarı kadar küçültülüp laboratuvar modeli ve işlemleri için bütün ağzın hassas ölçüsü alınır. Renk tespiti hasta ve hekimin ortak kararıyla belirlenir.
2. Alt Yapı Provası: Model üzerinde hazırlanan zirkonyum veya metal alt yapının ağız ortamında provası yapılır.
3. Porselen Prova: Restorasyon bitiminden önceki aşamadır. Laboratuvarda hazırlanan porselenin komşu, karşı dişler ve çevre dokularla ilişkisi kontrol edilir. Estetik ve renk olarak uyumu kontrol edilir. Hastanın son onayı alınır. Cila yapılmak üzere laboratuvara gönderilir.
4. Cila ve Simantasyon: Laboratuvarda cilası yapılan restorasyon son kez ağızda denenir, herhangi bir problem yoksa, hastanın onayı alındıktan sonra restorasyon diş üzerine sabitlenir, yapıştırıcılar sertleştikten sonra artıklar temizlenir.
5. Hasta Bilgilendirme: Tüm ağız hijyeni ve bakımı restorasyonun ömrün üzerinde direkt etkilidir. Özel olarak restorasyonlar (köprüler) için gerekli yöntemler varsa hasta bilgilendirilir. Rutin kontrolleri için randevu alınır.

Hareketli Protez Nedir?

Hareketli protez, hasta tarafından takılıp çıkarılabilen ve eksik dişlerin yerini alan apareylerdir. Total protez, parsiyel protez, immediat protez ve diş üstü protezler olmak üzere çeşitli tipleri mevcuttur.

1. Total Protezler: Ağzınızda hiç doğal diş kalmadığı durumlarda, alt ve üst çenede kalan kemik dokusu üzerinden destek alan, akrilikten üretilen, halk arasında ‘takma diş’ olarak da adlandırılan protezlerdir. İmplant yapılamadığı özel durumlarda uygulama alanı bulmaktadır. Total protezlerde porselen diş kullanmak genellikle sağlıklı bir yaklaşım değildir. Bu sebeple bu protezlerde plastik diş kullanılır; ancak bu dişlerde zamanla renkleşmeler görülebilir.
2. Parsiyel Protezler: Doğal dişlerin bir kısmının var; bir kısmının ise çekilmiş olduğu durumlarda yapılan takılıp çıkarılabilir protezlere ‘parsiyel protez’ denir. Parsiyel protezler ya akrilikten ya da tek parça dökümden yapılır. Bu tip protezler, ana dişlere bağlanan kroşe tellerle tutuculuk sağlarlar. Bu tel görünümünün estetik olmadığını düşünen hastalara hassas bağlantılı estetik protezler de yapılabilir.
3. İmmediat Protezler: Tüm ana dişlerin çekilmesi gereken durumlarda, hasta dişsiz kalmak istemezse ‘immediat protez’ adı verilen doğal dişler çekilir çekilmez hemen takılan protezler yapılabilir. İyileşme tamamlanıp dokular bu protezlerle uyumsuz hale geldiğinde ise hastanın daimi protezleri yapılmaya başlanır.
4. Diş Üstü Protezler: Ağızda var olan birkaç doğal diş veya kök üzerine, diş hekiminin bazı özel hazırlıkları takiben yapacağı protezlere ‘diş üstü protezler’ denir. Protezin oturduğu doğal diş veya kökler, proteze tutuculuk ve stabilite sağlamaktadır.

Protezlerime alışabilecek miyim?

Protezlere alışmak biraz zaman ister ve çok iyi yapılmış protezlerde bile bu durum kişiden kişiye değişir. Yeni protez, ağızda yabancı ve büyük olacaktır. Dudak ve yanaklarda doluluk hissi duyulacaktır. Alt protez daha çok hareket edip yerinden çıkabileceği için alt proteze alışmak üst proteze alışmaktan daha zordur.  İlk günlerde salgı bezlerinin uyarılması sonucu tükürük miktarı artar. Bu durum zamanla geçecektir.

Protezler neden vurur?

Protezlerin yumuşak dokular üzerinde oturması; hareket etmesi sonucu, yapımına ne kadar özen gösterilmiş olursa olsun, bazı yerlerinde vuruklar olabilir. Hasta, kontrollerini aksatmamalı ve protez düzeltilmelidir. Vurukların hasta tarafından alınması çok yanlıştır. Hasta, vuran yerlerin düzeltilmesi için hekime gelmeden önce protezlerini en az 9 saat kullanmış olmalıdır. Ancak bu süre, problemli yerlerin görülebilmesini sağlar.

Protezlerimle normal yemek yiyebilecek miyim?

Bu süreçte hastaların sağ veya sol, hangi taraf daha rahatsa o taraf ile dudaklarını açmadan ve küçük lokmalar alarak yavaş yavaş çiğnemeleri önerilir. Protezlerin takıldığı ilk günlerde yumuşak yiyecekler yenmeli ve ön dişlerle kesinlikle ısırılmamalıdır. Bu durum protezlerin arka kısımlarının dokulardan uzaklaşmasına sebep olur. Dil, dudak ve yanakların protezin kontrolünde etkisi büyüktür. Eskiden protez kullanmış bir hastanın yeni bir hastaya göre alışması daha kolaydır. Hasta çok uzun süre dişsiz kalmışsa, dişsiz halde protezli olduğundan daha rahat yemek yiyebilir. Ancak bu sağlıklı değildir. Protezlerine alıştıktan sonra, protezli halde çok daha rahat yiyebilecektir. Total protezlerle normal olarak yemek yiyebilmek en azından 4-6 hafta sürer. Hastaların bu süreyi hekimlerinin önerilerini dikkate alarak geçirmeleri, en önemlisi de protezlerini kullanacaklarına dair ‘kararlı’ olmaları gerekir. Hemen pes edip protezi çıkarmamalıdırlar. Bu durum özellikle eski protezleri olan hastalar için söz konusudur. Çünkü en ufak bir vurukta hemen yenilerini çıkartıp eski protezlerini takarlarsa, yeni protezlerine alışmaları çok uzun sürebilir.

Protezlerimle normal konuşabilecek miyim?

Protezler, ağız ortamında az da olsa bazı seslerin telaffuzunda zorluklar gibi değişikliklere neden olabilir. Bu durumda yüksek sesle ve ayna karşısında okuma çalışması yapılmalı ve doğru söylenemeyen kelimeler tekrar edilerek normal hale getirilmeye çalışılmalıdır.

Protezlerimi 24 saat devamlı mı kullanacağım?

Hastaların protezlerine bir an önce alışabilmeleri için ilk günlerde devamlı kullanılmaları gerekir. Fakat alıştıktan sonra protezler geceleri takılmamalı, dokular dinlendirilmeli; kurumasını ve muhtemel boyutsal değişikliklerin olmasını engellemek için çıkarıldığında suda bırakılmalıdır. Bu durum dokuların sağlığı açısından çok önemlidir. Yanağın yastığa dayanması ve geceleyin nöromusküler kontrol mekanizmasının zayıflaması sonucu protezlerin ağızdan çıkabilmesine yol açabilir.

Protez yapıştırıcılarını kullanmalı mıyım?

Protez yapıştırıcılarının devamlı kullanılması, istenen bir şey değildir. Fakat gerektiğinde kısa süreli olmak üzere kullanılmasında bir sakınca yoktur. İhtiyaç olduğunda bu yapıştırıcıların nasıl kullanılacağı hekiminiz tarafından size açıklanacaktır.

Protezlerimi hayat boyunca kullanabilecek miyim?

Protezlerin hayat boyu kullanılması söz konusu değildir. Normal koşullarda beş yılda bir bazı işlemler uygulanması gerekir diye söylense de; şüphesiz bu süre, hastaya göre değişkenlik gösterir. Protezlerin hayat boyu kullanılamamasının nedeni, canlı dokulardaki değişikliklerdir. Yıllar içinde protezlerin dokularla olan uyumu bozulur. Protezler bollaşır, düşmeye başlar, yemek yemek zorlaşır. Bunun protezlerle ilgisi yoktur. Tamamen canlı dokulardaki değişiklikler sonucudur. Bu durumda protezlerin içinin doldurulması, uyumu bozulan kaide maddesinin tümden değiştirilmesi ya da yeni bir protez yapılması gerekir. Bu konudaki kararı diş hekimi verecektir.

Protezlerimin yapılması ne kadar sürecek?

Hareketli protezlerin yapımı ölçü alınmasından itibaren normalde beş seans sürer. Ancak gerekli hallerde seans sayısı artabilir. Protez takıldıktan sonra da ağza alıştırılması için hastaların birkaç seans daha gelmesi gerekebilir. Bu durumda bir hareketli protezin tamamen bitmesi ve hastanın protezini kullanabilir hale gelmesi genel olarak 1-1,5 ay sürebilir. Bu konuda hastalarımız yapım ve alışma için belirli bir süre gerektiğini bilmelidirler.

Protezlerime alıştıktan sonra diş hekimime gitmem gerekir mi?

Total protez kullanan hastalar, doğal dişleri olan insanlar gibi ?altı ayda bir? kontrol edilmelidir. Çeşitli faktörlere bağlı olarak protez altındaki dokular değişebilir. Zamanla protez dokulara uyumunu kaybeder ve hasta bu durumu fark edinceye kadar dokularda zararlara sebep olabilir. Protezle ilgili veya ilgisiz ağızda çeşitli lezyonlar ortaya çıkabilir. Bu nedenle total protez kullanan hastalar yılda en az iki kere hekim tarafından dikkatle muayene edilmelidir.

Klasik hareketli protezlerin alternatifi var mıdır?

Klasik hareketli protezlerin en çağdaş alternatifi implant-destekli protezlerdir. Bu durum özellikle alt total protezler için söz konusudur. İmplant işlemi ile protezlerin gerek tutuculuğu gerekse stabilitesi artar. Maliyet açısından daha yüksek olan bu protezlerin uygulanabilmesi için lokal ve sistemik tüm koşulların uygun olması gerekir. Protetik diş tedavisi doktoru sizi muayene ettikten sonra gerekli bilgilendirmeyi yapacaktır.