Diş sıkma ve gıcırdatma, gece ve/veya gündüz oluşabilen istemsiz bir aktivitedir. Bu durum toplumda yetişkin bireylerin büyük bir çoğunluğunda gözlemlenmekte ve genellikle çeşitli olumsuz semptomlar ortaya çıkmadan farkına varılamamaktadır. Hastayı hekime getiren durumlar arasında dişlerde hassasiyet, aşınma, sallanma ve kırılma, diş sinirlerinde nekroz, çevre dokularda yaralanma, temporomandibular rahatsızlıklar, baş ağrısı ve fonksiyon bozukluğu sayılabilmektedir. Çocuklarda gözlemlenen diş sıkma ve gıcırdatma ise, normal bir süreç olarak kabul edilerek değerlendirilir.
Diş Sıkma ve Gıcırdatmanın Nedenleri
Diş sıkma ve gıcırdatmanın birçok nedeni vardır ve bu nedenler arasında; stres ve kişisel özellikler, uyku düzeni, uyku esnasındaki solunum bozuklukları, travmatik yaralanmalar, merkezi sinir sistemi rahatsızlıkları, yasadışı ilaç kullanımı, ilaç tedavileri, alkol, kafein ve sigara kullanımı gibi faktörler sayılabilmektedir.
Çene Eklem Rahatsızlığı (Temporomandibular Rahatsızlık) Nedir?
Çene eklem rahatsızlığı, çiğneme kasları, çene eklemi, baş ve boyun kaslarının bir kısmı, eklem bağları, dişler, yanak, dudak ve tükürük bezlerinden oluşan sistemi etkileyen problemleri kapsayan kompleks bir rahatsızlıktır. Çene eklemi rahatsızlığı şikayeti ile diş hekimlerine başvuran hasta sayısı her geçen yıl artış göstermektedir. Bu artışın nedeni bu rahatsızlığın eskiden olmamasından değil, diş hekimlerinin ve kulak burun boğaz uzmanlarının bu konu ile ilgili bilgi düzeylerinin artmasıyla bu rahatsızlıkları teşhis edebilmelerinden kaynaklanmaktadır.
Çene Eklem Rahatsızlığının Belirtileri Nelerdir?
Temporomandibular (çene) eklem rahatsızlığının birçok işaret ve belirtisi vardır. Bu işaret ve belirtilerden bazıları şunlardır:
- Kulağın ön bölgesinde, çene ekleminde, yüz-boyun kaslarında ve şakaklarda aniden başlayan veya yavaş yavaş oluşan ağrı,
- Yüzde ağrı ve yorgunluk hissi,
- Çiğnerken ya da konuşurken ağrı ve yorgunluk,
- Esnemede ve ağız açmada zorluk,
- Ağız açıp kapatırken tıklama, takırtı sesi,
- Kısıtlı ağız açıklığı veya çene kilitlenmesi,
- Çenenin tek tarafa doğru kayarak açılması,
- Yüzde şişlik,
- Dişlerde ağrı,
- Dişlerde normal kapanmama hissi,
- Kulaklarda ağrı,
- Kulaklarda çınlama,
- Kulaklarda duyma problemi,
- Baş ağrısı,
- Göz çevresinde ağrı ve basınç,
- Baş dönmesi.
- Çiğneme kasları ile ilgili ağrılar, diş sıkma ve/veya gıcırdatma sırasında bu kasların fazla çalışmasından kaynaklanır; baş-boyun ve baş ağrısına da neden olabilirler. Çene eklemi ile ilgili ağrılar ise, çene eklemi içindeki sert ve yumuşak dokuların değişikliğinden kaynaklanır.
Çene Eklem (Temporomandibular) Rahatsızlıklarının Nedenleri Nelerdir?
Çene eklem rahatsızlıkları, çok nedenli olup bölgeyle ilgili çok sayıda hastalığı içermektedir. Genel görüş birkaç faktörün birlikte hastalığı meydana getirmesidir. Bu faktörlerden bazıları şunlardır;
- Çenelere gelen direkt travma (kaza, darbe, sportif yaralanmalar, düşme, çarpma),
- Ağzın uzun süre çok açılması gereken diş tedavileri,
- Genel anestezi verilirken ağzın aşırı derecede açılması,
- Diş sıkma ve/veya gıcırdatma, dudak ısırma, tırnak yeme, sakız çiğneme gibi aktiviteler,
- Alt ve üst dişler arasında normal olmayan ilişki.
Nasıl Tanı Konulur?
Çene eklem rahatsızlıklarının teşhisinde önemli olan, diş hekiminin bu verileri doğru bir şekilde değerlendirecek ve ayırıcı tanıyı koyacak yetenek ve bilgiye sahip olmasıdır. Bu rahatsızlıkların klinik muayenesi, yaklaşık olarak 30-35 dakika sürmektedir. Uzman diş hekimi, hastalardan sağlık sorunları ve ağız hastalıkları ile ilgili gerekli bilgileri aldıktan sonra, çene eklemi ve baş boyun kaslarını içeren ayrıntılı muayene ile tanıya varmaya çalışır. Eğer gerekliyse tanı için MRI veya diğer görüntüleme yöntemleri kullanılabilir.
