3. Basamak Yoğun Bakım Nedir?
Sağlık sisteminin vazgeçilmez unsurlarından olan yoğun bakım üniteleri, yoğun tıbbi bakıma ihtiyaç duyan hastaların takip ve tedavisinin alanında uzman sağlık profesyonelleri tarafından gerçekleştirildiği bölümlerdir. Yoğun bakım ünitelerinde alanında uzman doktor ve hemşireler ileri teknolojiye sahip ekipmanların yardımıyla hastaların hayati fonksiyonlarını yakından takip eder ve gerektiğinde acil tıbbi müdahalede bulunurlar.
Yoğun bakım üniteleri hastaların sağlık durumlarına göre birinci, ikinci ve üçüncü basamak yoğun bakım olmak üzere farklı sınıflara ayrılırlar. 3. basamak yoğun bakım ünitelerinde ciddi derecede hayati risk taşıyan hastaların takip ve tedavisi yürütülür. Peki; 3. basamak yoğun bakım ne zaman gerekir? Hangi hastalar 3. basamak yoğun bakıma ihtiyaç duyar? Bunlar gibi 3. basamak yoğun bakım hakkında merak edilenler yazının devamında detaylı olarak ele alınmıştır.
Hastanelerin yoğun bakım üniteleri modern tıbbın sunduğu en önemli ve hayati birimlerden bir tanesidir. Yoğun bakım üniteleri, ciddi ve yaşamı tehdit eden durumlarla karşı karşıya olan hastalara yoğun bakım ve tedavi sağlayarak hayat kurtarmada kritik bir rol oynar. Günümüzde yoğun bakım üniteleri üç sınıfa ayrılır. Üçüncü basamak yoğun bakım üniteleri yeni nesil teknolojik ekipmanlarla donatılmış, tıbbi müdahalelerin en üst düzeyde olduğu birimlerdir. 1. ve 2. basamak yoğun bakım ünitelerinde yoğun bakım doktorları ihtiyaç halinde yoğun bakım ünitesine gelerek hastaların durumunu takip ederler. Üçüncü basamak yoğun bakım ünitelerinde ise 24 saat uzman doktor bulunur. Uzman doktorlar ileri teknolojik monitörler sayesinde 24 saat boyunca hastaların hayati fonksiyonlarını yakından takip ederler.
Üçüncü basamak yoğun bakım üniteleri aralarında yoğun bakım doktorları, hemşireler, tıbbi teknisyenler ve diğer sağlık çalışanlarının bulunduğu uzman ekipler tarafından yönetilir. 3 basamak yoğun bakım ünitelerinde bulunan sağlık profesyonelleri hastaların solunum, nabız, vücut ısısı gibi hayati fonksiyonlarını sürekli olarak takip eder ve gerektiğinde acil müdahalelerde bulunur. Üçüncü basamak yoğun bakım ünitelerinin öncelikli amacı hastaların sağlık durumunu stabil tutmak, organ fonksiyonlarını desteklemek ve olası komplikasyonları kontrol altına almaktır. Üçüncü basamak yoğun bakım ünitelerinde yoğun bakım doktorları, cerrahlar, anestezi uzmanları, enfeksiyon hastalıkları uzmanları, diyetisyenler, fizyoterapistler gibi farklı branşlarda uzman doktorlar bir araya gelerek hastanın tedavisine katkıda bulunur. Bir başka ifadeyle 3. basamak yoğun bakımlarda multidisipliner bir anlayış benimsenir.
Hangi hastalar 3. basamak Yoğun Bakımda Yatar?
Üçüncü basamak yoğun bakım ünitelerinde ciddi ve karmaşık sağlık sorunları bulunan hastaların takip ve tedavisi sağlanır. Üçüncü basamak yoğun bakıma gereksinim duyabilen hasta gruplarından bazıları şu şekilde sıralanabilir:
- Kalp yetmezliği, böbrek yetmezliği, karaciğer yetmezliği gibi hayati organlarında işlev bozukluğu olan hastalar,
- Birden fazla organ sisteminin yetersiz çalıştığı, çoklu organ yetmezliği bulunan hastalar,
- Yoğun bakım gerektiren ileri seviye yanıklar,
- Özellikle çoklu kırıklar, iç organ yaralanmaları veya beyin travmaları gibi ağır yaralanmalar,
- Kalp ameliyatı gibi hayati cerrahi operasyonlar sonrasında komplikasyon gelişme riski olan hastalar.
Üçüncü basamak yoğun bakım ünitelerinde hayati risk taşıyan hastaların tedavi süreci alanında uzman bir ekip tarafından yürütülür. Erken tanı hayati risk taşıyan sağlık sorunlarının önlenmesinde önemli rol oynar. Siz de sağlığınız için düzenli olarak kontrollerinizi yaptırmayı ihmal etmeyin.
Hangi Tedavi 3. Basamak Yoğun Bakımı Gerektirir?
Üçüncü basamak yoğun bakım ünitelerinde hayati riski bulunan hastaların hayatta kalma şansını artırmak için başta solunum desteği olmak üzere pek çok tedavi yöntemine başvurulur. 3. basamak yoğun bakım ünitelerinde uygulanan başlıca tedavi prosedürleri aşağıdaki gibi sıralanabilir:
- Solunum zorluğu yaşayan hastalarda özel solunum cihazları yardımıyla hastanın solunum fonksiyonu desteklenebilir.
- Kalp yetmezliği veya dolaşım bozukluğu olan hastalarda dolaşım bozukluğunu düzenlemek için kan sulandırıcı özelliği bulunan ilaçlardan faydalanılabilir. Bununla birlikte kalp, olması gerekenden daha yavaş çalıyorsa hastaya geçici veya kalıcı kalp pili uygulanabilir.
- Böbrek yetmezliği bulunan hastalarda vücuttaki toksinlerin ve fazla sıvının atılması için diyaliz tedavisi gibi tedavi yöntemlerine başvurulması gerekebilir.
- basamak yoğun bakıma alınan hastaların büyük çoğunluğu beslenme ihtiyacını ağızdan karşılayabilecek durumda değildir. Bu nedenle bu hastaların besin ihtiyacı damar yoluyla veya sindirim kanalına bağlanan ince bir tüp yardımıyla giderilebilir.
- basamak yoğun bakım ünitesinde karşılaşılan önemli sağlık sorunlarından bir tanesi de enfeksiyona bağlı olarak görülen sepsis bir diğer adıyla kan zehirlenmesidir. Ağır enfeksiyon tablosunun ortaya çıkması halinde uzman doktorlar bazı ilaçların yardımıyla enfeksiyonu kontrol altına alabilir.
Yoğun Bakımda Tıbbi Takip Süreçleri Nelerdir?
Yoğun bakım üniteleri hayatı risk taşıyan hastaların sürekli ve dikkatli bir şekilde takip ve tedavisinin yapıldığı birimlerdir. Yoğun bakım ünitelerinde uygulanan başlıca takip süreçleri aşağıdaki gibidir:
- Hayati fonksiyonların izlenmesi: Yoğun bakım ünitesindeki hastaların kan basıncı, kalp hızı, solunum hızı, vücut sıcaklığı ve oksijen saturasyonu gibi yaşamsal fonksiyonları düzenli olarak takip edilir. Yaşamsal fonksiyonların yakından izlenmesi hastanın sağlık durumunun takibi, tedavinin etkinliğinin değerlendirilmesi ve gerekirse acil müdahale edilmesi için kritik öneme sahiptir.
- Tetkiklerin değerlendirilmesi: Yoğun bakım ünitelerinde yatan hastalara düzenli olarak bazı laboratuvar tahlilleri yapılır. Uzman doktorların gerekli görmesi halinde çeşitli radyolojik görüntüleme yöntemleri de kullanılabilir. Uygulanan bu tetkiklerin sonuçları doktorlar tarafından düzenli olarak kontrol edilir. Bu sayede hastanın organ fonksiyonları, enfeksiyon belirtileri gözlenebilir, gerekirse tedavi prosedürü değiştirilebilir.
- İlaca verilen yanıtın takibi: Yoğun bakımda sıklıkla uygulanan tedavi yöntemlerinden bir tanesi ilaç tedavisidir. Yoğun bakım uzmanları hastanın kullanılan ilaçlara verdiği yanıtı yakından takip eder. Bu sayede gerekli durumlarda tedaviye yeni ilaçlar eklenebilir, kullanılan ilaçlar bırakılabilir ve/veya doz ayarlaması yapılabilir.
- Yaşamsal ihtiyaçların takibi: Yoğun bakımda tedavi gören bazı hastalarda yeme, içme, tuvalete çıkma gibi yaşamsal ihtiyaçlarda problemler görülebilir. Hastaların vücudundaki sıvı-elektrolit dengesi yakından takip edilir, gerekirse beslenme ve sıvı desteği verilir.
3. Basamak Yoğun Bakım Bakım Standartları
Üçüncü basamak yoğun bakım üniteleri hayati risk taşıyan hastaların takip ve tedavisinin yapıldığı yerlerdir. Diğer yoğun bakım ünitelerinde olduğu gibi 3. basamak yoğun bakım ünitelerinin de bazı standartları taşıması gerekir. Üçüncü basamak yoğun bakım ünitelerinde acil müdahale gerektiren durumlarda hasta kabul edebilmek, gerektiğinde daha fazla kaynak tahsis edebilmek için en az altı yatak olması gerekir. Bunun yanı sıra hastaya uygun kişiselleştirilmiş tedavi uygulanabilmesi için 3. basamak yoğun bakım ünitelerinde iç hastalıkları, genel cerrahi, anesteziyoloji ve reanimasyon gibi farklı branşlarda uzmanlaşmış doktorların yer alması önemlidir. Ek olarak 3. basamak yoğun bakım ünitelerinde tedavi gören hastaların yakından takip edilmesi gerektiğinden 3 hasta başına en az 1 hemşire bulunması gerekir.
Üçüncü basamak yoğun bakım ünitelerinin en önemli standartlarından bir tanesi de yeni nesil tıbbi cihazları barındırmalarıdır. Yatak başına bir invaziv hemodinamik monitörler, yatak başına bir ventilatörler, laringoskoplar, infüzyon pompaları, kan gazı cihazları, kan, serum ve hasta ısıtma sistemleri, transport ventilatörleri, defibrilatörler, beslenme pompaları gibi ekipmanlar yoğun bakım ünitelerinde sıklıkla kullanılan cihazlardır. Kullanılan bu tıbbi ekipmanlar hastaların solunum, dolaşım gibi hayati fonksiyonlarının takip edilmesine ve tedavi sürecinin planlanmasına yardımcı olabilir.
Yoğun bakım ünitelerinde bulunan cihazların büyük çoğunluğu elektrik enerjisi ile çalışır. Bu nedenle yoğun bakım ünitelerinin kesintisiz güç kaynağına sahip olması da oldukça önemlidir. Bu sayede elektrik kesintisi yaşansa dahi tıbbi cihazlar çalışmaya devam edebilir. Yoğun bakım üniteleri ayrıca belirli tıbbi prosedürlerin uygulanması için gerekli olan ekipmanları da içermelidir. Orotrakeal entübasyon (ağız yolu ile trakeaya tüp yerleştirme) ve/veya nazotrakeal entübasyon (burun yolu ile trakeaya tüp yerleştirme), torasentez (göğüs içerisindeki sıvının boşaltılması), arteriyel kateterizasyon, beslenme tüpü takılması gibi tedavi prosedürlerinin gerçekleştirilmesi için 3. basamak yoğun bakım üniteleri yeterli tıbbi donanıma ve ekipmana sahip olmalıdır.
Bunların yanı sıra 3. basamak yoğun bakım ünitelerinde enfeksiyon yayılma riskine karşı her 6 yatak için en az 1 izolasyon odası bulunması da önemlidir.
Siz de herhangi bir sağlık sorununu ilerlemeden önlemek için randevu almayı ve düzenli kontrollerinizi yaptırmayı ihmal etmeyin. Gerekli olması halinde yoğun bakıma ihtiyacınız olup olmadığı alanında uzman hekimler tarafından değerlendirilir ve hayati risklerin önüne geçilebilir.
Sıkça Sorulan Sorular
- basamak yoğun bakım üniteleri hayati risk taşıyan hastaların hayatta kalma şansını önemli ölçüde artıran yoğun takip ve tedavinin yapıldığı birimlerdir. Üçüncü basamak yoğun bakım üniteleri hakkında sıklıkla merak edilenler aşağıda detaylandırılmıştır.
Yoğun bakım süreçleri en fazla ne kadar sürer?
Yoğun bakımda kalma süresi hastadan hastaya değişiklik gösterir. Bu süre birkaç günden birkaç yıla kadar değişebilir.
Her yoğun bakıma yatırılan hastalar riskli durumda mıdır?
Yoğun bakıma yatırılan hastalar genellikle hayati öneme sahip bir sağlık sorunu bulunan kişilerdir. Bunun yanı sıra bazı durumlarda hastayı enfeksiyon riskinden korumak için de yoğun bakım ünitesine yatırmak gerekebilir.
Yoğun bakımda hangi tedaviler yapılır?
Cerrahi sonrası yakın takip gereken, solunum desteğine ihtiyaç duyan, solunum desteğine ihtiyacı olmayan ancak tekli veya çoklu organ yetmezliği gelişmiş olan, yanık veya yaralanma yaşayan, enfeksiyon riski bulunan, şok ve benzeri ciddi sağlık sorunları bulunan hastaların tedavileri yoğun bakım ünitelerinde yapılır.
Her ameliyattan sonra yoğun bakım süreci gerekli midir?
Hayır, her ameliyattan sonra yoğun bakım gerekli değildir. Ameliyat sonrası yoğun bakım ihtiyacı ameliyatın çeşidine, hastanın genel sağlık durumuna ve olası komplikasyon riskine bağlı olarak değişiklik gösterir.
Yoğun bakım odalarında 24 saat hemşire ve doktor bulunmakta mıdır?
Birinci ve ikinci basamak yoğun bakım ünitelerinde 24 saat hemşire bulunmakla birlikte doktorlar konsültasyon hizmeti verebilir veya ihtiyaç halinde yoğun bakıma gelebilir. 3. basamak yoğun bakım ünitelerinde ise 24 saat doktor ve hemşire bulunmaktadır.
Yoğun bakım odalarında her türlü cihaz mevcut mudur?
Yoğun bakım odaları hastaların yaşamsal fonksiyonlarının yakından takip edilmesine ve gerektiğinde solunum desteği gibi hayat kurtarıcı müdahalelerin yapılmasına olanak sağlayan cihazların bulunduğu hastane bölümleridir.
Yoğun bakım hemşireleri ayrı mı oluyor?
Yoğun bakımda sorumlu hemşirelerin hepsinin yoğun bakım sertifikası olması gerekir. Bununla birlikte 3. basamak yoğun bakımlarda 3 aydan fazla çalışmış diğer hemşireler de yoğun bakım hemşiresi olarak görev alabilir.
Erken tanı pek çok hastalığın önlenmesine yardımcı olabilir. Siz de sağlığınız için randevunuzu almayı ve gerekli kontrollerinizi yaptırmayı ihmal etmeyin.
