Öfke Nöbeti Neden Olur ? Nasıl Kontrol Edilir?

Öfke, bir tehdide karşı doğal olarak verilen içgüdüsel bir tepki olarak tanımlanır. Hayati bir tepki olan öfke bireyin hayatta kalabilmesi için gerekli bir tepkidir. Öfkeyi kontrol etmekte zorlanma veya öfkenin nöbet geçirilecek düzeye ulaşması noktasında öfke bir sorun haline dönüşür. Kişilerin pişman olacağı cümleler kurmasına veya eylemler sergilemesine neden olan bu durum uzun vadede kişinin hayatını ciddi derecede olumsuz yönde etkileyebilir. Kontrolsüz öfke fiziksel ve zihinsel sağlığı olumsuz yönde etkileyen bir durumdur. Hızla sözlü veya fiziksel şiddete dönüşmesi nedeniyle başta kişinin kendisine ve çevresindekilere zarar verebilecek bir durumdur. Bu nedenle öfke nöbetine sebep olabilecek temel nedenleri bulmak, bu nedenleri çözümlemek ve öfkeyi yönetmeye yönelik çalışmalar gerçekleştirmek son derece önemlidir.

Öfke Nöbeti Nedir? Neden Olur?

Öfke nöbeti bir bireyin yaşamının her döneminde gerçekleşebilecek yoğun bir tepki durumudur. Stres, ailevi sorunlar, finansal sorunlar, yas tutma ve mevcut psikolojik durum gibi birçok etken öfkeyi tetikleyebilir ve kişiler öfke nöbeti geçirebilir. Nöbet sırasında kişiler fiziksel, sözlü veya her iki şekilde yoğun tepki göstermeye başlar. Bazı insanlarda alkolizm ve depresyon nedeniyle de öfke nöbetleri gelişebilir. Öfkenin kendisi bir bozukluk olarak düşünülmez. Ancak öfke, çeşitli ruh sağlığı durumlarının sonucunda açığa çıkan bir tepki olduğundan öfkeye neden olacak durumların tespit edilmesi gerekir.

Öfke nöbetlerine farklı psikolojik durumlar neden olabilir. Bu durumlarda ilki depresyondur. Devam eden sürekli üzüntü duyguları, hayata karşı ilgi kaybı depresyonun belirtileri arasında yer aldığı gibi öfke de bu belirtilerden biridir. Depresyondaki kişilerin öfke yoğunluğu ve öfkeyi ifade ediş şekli kişiden kişiye değişiklik gösterir. Bazı kişilerde depresyon nedeniyle öfke nöbetleri görülebilir.

Obsesif kompulsif bozukluğa sahip bireylerde de öfke nöbetleri gelişebilir. Obsesif kompulsif bozukluk (OKB) anksiyeteye neden olabilecek bir bozukluktur. OKB’ye sahip bireylerde kişilerin tekrar tekrar rahatsız eden ve bu olgulara karşı bir şey yapmaya iten istenmeyen dürtüler gelişir. Kişilerin dürtülerine göre hareket edememesi halinde öfke semptomu açığa çıkabilir. Obsesif düşünceleri veya kompulsif davranışları engelleyememesi halinde bireyin yaşadığı hayal kırıklığı veya belirli ritüellerini gerçekleştirememesi halinde kişiler öfkelenebilir.

Yoğun alkol tüketimi nedeniyle bireylerdeki saldırganlık artabilir. Alkolün kötüye kullanımı ve alkolizm net düşünme ve mantıklı kararlar alma yeteneğini olumsuz yönde etkiler. Bu durumda bireyler dürtü kontrolünü kaybederek duygularını kontrol etmede zorlanabilir ve öfke nöbeti geçirebilir.

Çocukluk döneminde öfke nöbeti geçirilmesinin genellikle sebebi dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) olabilir. Nörogelişimsel bir bozukluk olan dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu erken çocukluk döneminde öfke nöbetleri geçirilmesiyle sonuçlanabilir.

Bu sayılan nedenlerin yanı sıra karşıt olma karşı gelme bozukluğu, bipolar bozukluk, aralıklı patlayıcı bozukluk gibi nedenlerden kaynaklı olarak da öfke nöbetleri gelişebilir.

Öfke Nöbeti Nasıl Tedavi Edilir?

Öfkeyi kontrol altına almanın öğrenilmesiyle öfke nöbetleri tedavi edilebilir. Bu noktada kişilerin bilişsel davranış terapisi ve öfke yönetimi eğitimi alması önerilir. Bireysel davranış terapisiyle düşünce kalıpları ve inançlar değerlendirilir. Bu inançları ve düşünceleri değiştirmek için çeşitli terapi yaklaşımları uygulanır. Psikiyatrist tarafından gerçekleştirilen bu terapiler esnasında hastanın daha sağlıklı ve olumlu düşünceler benimsemesi hedeflenir. Öfke yönetimi eğitiminde ise öfke kontrolü, iletişim becerileri, stres yönetimi ve duygusal farkındalık gibi konular üzerinde rehberlik sağlanır. Bu sayede hasta sağlıklı iletişim becerilerini geliştirerek öfkesini yönetmeyi öğrenebilir. Stres yönetimi teknikleri uygulanarak öfke nöbetlerinin sıklığı azaltılabilir. Bu teknikler kapsamında fiziksel aktiviteler, meditasyon, yoga ve hobiyle ilgilenme gibi aktivitelere başvurulabilir. Bazı durumlarda öfke nöbetlerinin kontrol altına alınması üzerine ilaç tedavileri uygulanır. Psikiyatrist hastanın durumunu değerlendirmesi ardından bahsedilen tedavi yöntemleriyle birlikte ilaç tedavilerine de başvurabilir.

Öfke Nöbetini Tetikleyen Faktörler Nelerdir?             

Öfke nöbetlerini tetikleyen faktörler kişiden kişiye değişiklik gösterir. Ancak tetikleyici faktörler genellikle aşağıdaki gibidir.

• Stres
• İletişim problemleri
• Haksızlığa uğramak
• Utanmak
• İncinmek
• Korkmak
• Kontrol kaybı hissi
• Travmalar
• Alkol ve uyuşturucu kullanımı
• Uyku problemleri

Öfke Nöbeti Yaşayan Kişiler Ne Zaman Destek Almalı?

Yaşanılan öfke nöbetlerinin kişinin yaşamını olumsuz yönde etkilemesi durumunda destek alınması önerilir. Öfke nöbetlerinin sıklıkla tekrarlanması ve uzun süreli olması kişinin günlük işlevselliğini ciddi ölçüde etkileyebilir. Öfke nöbetlerinin fiziksel şiddete dönüşmesi, kişinin kendine veya başkalarına zarar verme eğilimi göstermesi halinde bu durum aksatılmadan destek alınmalıdır.

Geçirilen öfke nöbetleri sosyal ilişkileri olumsuz yönde etkilemesi halinde bu durum kişileri yalnızlığa itebilir. Yalnızlıkla beraber geçirilecek olan öfke nöbetlerinin sayısı artabilir. Olumsuz seyri önlemek adına da psikolojik destek alınabilir.

Tedavi Edilmeyen Öfke Nöbeti Nelere Yol Açar?

Öfke nöbetlerinin tedavi edilmemesi halinde bireyler çevresi tarafından dışlanarak yalnızlaşabilir ve bu durum kişinin daha çok öfke nöbeti geçirmesine neden olabilir. Bireylerin dışarı yansıtmadığı birikmiş öfke nedeniyle kalp sağlığında ciddi rahatsızlıklar meydana gelebilir. Öfke sırasında kalp atış hızının artması ve kalp ritminin düzensizleşmesi ilerleyen dönemlerde ciddi kalp hastalıklarına neden olarak kişinin kalp krizi geçirmesine neden olabilir.

Öfke nöbetleri fiziksel olduğu kadar ruhsal hastalıklara da neden olabilir. Öfke atakları nedeniyle bireyde depresyon gelişimi gözlemlenebilir.

Öfke nöbeti geçiren birey fiziksel bir tepki göstermeye başlaması halinde kendilerine veya çevresindekilere zarar verebilir. Bu durum istenmeyen ciddi problemler açığa çıkarabileceğinden öfke nöbetleri mutlaka tedavi edilmelidir.

Bireydeki Öfke (Öfkelenme) Ebeveynlerden Geçen Genetik Bir Rahatsızlık Mıdır?

Öfke veya öfkelenme ebeveynlerden geçen genetik bir rahatsızlık değildir. Ancak genetik olarak aktarılan bazı psikolojik bozukluklar nedeniyle kişiler semptom olarak öfkelenme gösterebilir. Öfke karmaşık bir duygusal tepkidir. Birden fazla faktörün bir araya gelmesiyle tetiklenebilir ve kişilerde öfke nöbeti gelişebilir. Bu faktörler arasında genetik faktörler, çevresel etkiler ve bireysel deneyimler yer alabilir.

Öfke tepkileri çevresel etkiler ve çocukluk döneminde öğrenme süreçleriyle şekillendirilen davranışlardır. Çocukluk döneminde öfkeye yönelik model alma, aile içi etkileşimlerde yaşanılan olumsuzluklar ve travmatik deneyimler sonucunda bireyler farklı öfke tepkileri gösterebilir. Öfke ve ebeveynler arasında direkt olarak genetik bir bağ bulunduğu düşünülmese de çocuğun yetiştirilme şekli ve maruz kaldığı davranışlar öfkelenme sırasında açığa çıkardığı davranışları ve öfkelenme sıklığını etkileyebilir.

Hisar Hospital Intercontinental özel bir sağlık kuruluşu olarak diğer psikiyatri hastanelerine kıyasla daha butik bir hizmet sağlar. Her yaş grubundan hastanın öfke nöbetlerini yenmesi ve psikolojik sağlığını iyileştirmesi üzerine profesyonel bir yaklaşım sergiler.

Sıkça Sorulan Sorular: