Çocuklarda okul başarısızlığı belli dönemlerde ortaya çıkan, aileleri endişeye sokan, çocukları ise okuldan gittikçe uzaklaştıran bir problemdir. Akademik başarıyı engelleyen problemlerin aşılması için doğru tedavi ve yönlendirme gereklidir. Çocuğun düzenli takibinde ailenin ve rehber öğretmenin eşliği, uzman hekim bakışı önemli bir unsurdur. Özel hastanelerde tecrübeli hekim desteği sağlanması ile çocuklar okula ayıracağı vakitten kaybetmeden hekimlere ulaşabilir, akademik başarısızlık sorunu için destek alabilirler.
Çocuklarda Akademik Başarısızlık Ne Demek?
Akademik başarısızlık çocuklarda hem aileyi hem de çocuğu ruhsal olarak etkileyen, istenmeyen bir durumdur. Akademik başarısızlık yaşayan çocukların aileleri, çocuğun zeka seviyesi ya da altta yatan herhangi bir zihinsel sorun olup olmadığı yönünde bazı endişeler taşıyabilirler. Ancak bu çoğu zaman yanlış ve tek yönlü bir düşünce biçimidir. Okul başarısızlığı ya da akademik başarısızlık altında yatan çok farklı etkenler olabilir. Bu durum sosyal anlamda sağlıklı ilişkileri olan ve akademik yeterliliğe sahip çocuklarda bir anda ortaya çıkabileceği gibi, bu kazanımları hiç edinememiş çocuklarda da olabilir. Çocukların yeni bir okul, sınıf, şehir geçiş döneminde başarısızlık sorunu ortaya çıkabilir. Bunun yanı sıra çocuğun beceri ve motor fonksiyonları kazandığı ilk 7 yaş döneminde yeterli materyallerle karşılaşmamış olması da akademik başarısızlığı tetikleyebilir. Çocuklarda akademik başarısızlık doğru eğitim, yönlendirme ve hekim desteği ile aşılabilir bir problemdir.
Akademik Başarısızlığa Hangi Durumlar Sebep Olur?
Çocuğun beklentileri karşılayamaması, akranlarına ayak uyduramaması, okula karşı isteksizlik yaşaması, ders başarısının giderek azalması ile başlayan süreçte pek çok sebep etkili olabilir. Çocuklarda akademik başarısızlığa sebep olan başlıca durumlar şöyle sıralanabilir:
- Çocuğun okul öncesi dönemde okuma ve öğrenme alışkanlığını doğru ortamda kazanamamış olması,
- Eğitimi için gerekli olan ortamın çocuğu destekleyici ve teşvik edici olmaması,
- Çocuğun çevresinde gördüğü akranlarından daha az entelektüel birikimi olması nedeniyle motivasyon kaybetmesi,
- Yapılan yanlış ödül-ceza uygulaması ile başarının takdir edilmemesi,
- Çocuğun yaptığı hatalarda yapıcı ve destekleyici bir dil yerine suçlayıcı ve küçümseyici bir dile maruz kalması,
- Başarısızlık korkusunun neden olduğu kaygı bozukluğu,
- Çocuğun ya da ailenin sahip olduğu mükemmeliyetçi tutumun çocuğun ders çalışma isteğini köreltmesi,
- Çocuğun eğitim koşularının kendi düzeyi için yetersiz olması nedeniyle oluşan motivasyon kaybı,
- Çocuğun eğitim koşularının kendi düzey için fazla ileri seviyede olması nedeniyle yaşadığı motivasyon kaybı,
- Çocuğa okul içinde, aile içinde ya da öğretmenleri tarafından yüklenen yüksek hedef beklentisi,
- Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu nedeniyle derslere odaklanamama,
- Mental gerilik olan çocuğun alması gereken eğitimden farklı bir ortamda eğitim alıyor olması,
- Huzursuz aile ortamı nedeniyle uygun ders çalışma olanağı olmaması,
- Çocuğun bilgisayar/telefon oyunları, sosyal medya ile fazla vakit geçirmesi ve çocuğa bakım vereni tarafından sınır konulmaması,
- Çocuğun okul içinde arkadaş grubu tarafından kabul görmemesi,
- Doğru ders çalışma yöntemlerinin kullanılmıyor olması,
- İlkokul-ortaokul, ortaokul-lise gibi geçiş dönemine ayak uyduramaması,
- Özgül öğrenme bozukluğu.
Yukarıdaki sebepler çocuğun akademik başarısızlık yaşaması ve beraberinde akademik kaygısının ivmeli bir şekilde artışını açıklayan sebeplerdendir. Bunların yanında daha farklı koşullar, çocuğun çevresindeki ortam, ruhsal sıkıntılar, aile içi sorunlar da okul başarısını direkt etkileyebilir.
Akademik Başarısızlık İle Nasıl Baş Edilebilir?
Çocuklarda akademik başarısızlığın önüne geçmek için en büyük destekçiler aileler, rehber öğretmenler ve alanında uzman hekimlerdir. Çocuğun eğitim gördüğü alandan başlanarak düzeltilmesi ya da değiştirilmesi gereken unsurlar olabilir. Bu noktada yol gösterici rehberler ile çocuğun eğitimi için konforlu olmayan durumlar tespit edilip engellenebilir. Eğer çocuğun ruhsal ya da mental bir sorunu varsa bu durum da uzman çocuk psikiyatristleri tarafından teşhis edilerek çocuğun doğru alanda eğitim alması sağlanabilir. Ailelerin ve öğretmenlerin akademik başarısızlık yaşayan çocuk için yapabileceği bazı değişiklikler şunlar olabilir:
- Çocuğa ceza vermek yerine desteklemeli, teşvik etmelisiniz. Doğru davranışlarını takdir ederek motive etmelisiniz.
- Çocuğa sosyal medya ve oyun açısından sınır koymalı, bu konuda kesin davranmalısınız.
- En doğru eğitim modelini çocuğun öğrenme şekline göre seçmeli ve doğru ders çalışma yöntemlerini birlikte keşfetmelisiniz.
- Her çocuk birbirinden farklıdır ve eğitimi de buna göre olmalıdır. Eğer çocuğun sınıf ortamında ya da sosyal ortamlarda alışılmadık, motivasyonsuz, çekingen, uyumsuz davranışları varsa altında yatan mental ya da ruhsal sebepler olabilir. Bu durumda çocuğa zarar verecek davranışlardan ve cümlelerden kaçınarak çocuklar için alt dalları olan, yeterli hizmet sağlayan bir klinikten destek alabilirsiniz.
- Başarı içinde de başarısızlık olduğunu, bunun normal olduğunu çocuğa anlatmalısınız. Bu sayede başarısızlık korkusunu birlikte yenebilirsiniz.
- Çocuğunuzun koyduğu hedefleri dinleyerek doğru hedefler kurması ve bunlara adım adım ulaşması konusunda onu yönlendirebilirsiniz.
- Çocuğu diğer öğrenciler ve akranlarıyla hırpalayıcı şekilde kıyaslamaktan kaçınmalısınız.
- Çocuğun seviyesine ve yapabilirlik derecesine göre ona sorumluluklar vererek özgüvenini arttırmasına destek olabilirsiniz.
- Çocuğun çabasını ve emeğini takdir etmelisiniz. Yaptığı hataları cezalandırmak yerine hatalarının çözümü üzerine onu desteklemelisiniz.
Akademik başarısızlık yaşayan çocuğun aile, öğretmen, rehber öğretmen ve uzman hekim gibi destekçiler tarafından doğru şekilde yönlendirilmesi bu sorunun aşılmasını sağlamaya yardımcı olur. Akademik başarısızlıkla karşı karşıya olan çocuğun sorununu dinleyerek durumu çözmeye uğraşmak ve bu noktada uzmanlardan destek almak problemi en kısa sürede çözecek hamlelerden olabilir.
Sık Sorulan Sorular
Okul başarısı düşen çocukların ebeveynleri bu süreci hızlıca atlatmak için çözüm arayışına girerler. Uzmanların tavsiyelerine uyulması halinde akademik başarısızlık ve altında yatan sebepler kısa sürede çözüme kavuşabilir.
Akademik Başarısızlık Hangi Yaş Aralığında Daha Sık Görülür?
Çocuk yaşta görülen okul başarısızlığı, çocuğun okula devam ettiği herhangi bir süreçte yaşanabilir. Çocuğun okula başladığı günden, eğitim hayatının sonuna kadar başarısında akademik açıdan değişen sonuçlar olabilir. Akademik başarısızlık ise değişen sonuçların uzun süreli olarak kötüye gitmesi olarak değerlendirilebilir. Özellikle ortam değişikliği, sınıftaki arkadaşların değişmesi, eğitmenin değişmesi, çocuğun yeni bir okula başlaması durumlarında akademik başarısızlık görülme olasılığı artabilir.
Akademik başarısızlık, okula erken başlayan çocuklarda sık görülebilir. Erken yaşta okula başlayan çocuklarda okul için gerekli fiziksel, motor ve bilişsel beceriler gelişmemiş olabilir. Bu çocuklarda akademik başarısızlık görülme olasılığı vardır.
Çocuğun okul öncesi dönemden ilkokula başladığı, ilkokuldan ortaokula geçtiği, ortaokuldan liseye geçtiği dönemler demek kısa süre içinde farklı eğitim modelleri ile karşılaşması demektir. Çocuk yeni bir ortama girerken yeterince motivasyona, destekleyici bir çevreye ve kendisi için doğru eğitim ortamına sahip değilse okulda beklenen başarıyı göstermeyebilir. Bu dönemlerdeki çocukların özellikle ek bir ruhsal sorunu varsa tecrübeli bir hekim danışmanlığı alması, gereken tedavilerin yapılması ilerideki hayatı için de destekleyici olabilir.
Akademik Başarısızlık İle Baş Etme Yolları Nelerdir?
Akademik başarısı düşen çocukların aileleri bu durumda “Çocuğumun neden notları düştü?”, “Eskisi gibi okula karşı uyumu azaldı.” gibi şikâyetlerle hekim desteği arayabilirler. Başarısızlık yaşayan çocuğun problemi dinlenmeli, durumun kaynağı düşünülmelidir. Bu durum evdeki ortamdan kaynaklanıyorsa evdeki düzen değiştirilmeli, okuldaki eğitimden kaynaklanıyorsa öğretmen eşliğinde neler yapılabileceğine karar verilmeli, çocuğun eğer mental bir farklılığı varsa mutlaka birebir iletişimde olacağı bir uzman hekimden destek alınmalıdır.
Akademik Başarısızlığın Kök Nedenleri Nelerdir?
Bir çocuğun gelişiminde 0-7 yaş evresi, pozitif kazanımlar edinmesi için eşsiz bir dönemdir. Bu evrede gelişimi ve öğrendiklerini yaşam boyu uygulayabilir ve ilerleyen yaşlara göre öğrenmeye daha açıktır. Çocuklarda akademik başarısızlığın önündeki en büyük engel okul öncesi bu evrede aile içinde gördüğü, öğrendiği ve taklit ettiği davranışlardır. Akademik başarısızlığın kökünde özellikle 3 yaşa kadar olan dönemde gördükleri etkili olabilir. Okuma alışkanlığı, sosyalleşme, akranlarıyla nasıl iletişim kuracağı, sosyal etkinliklere nasıl uyum sağlaması gerektiği gibi davranışları bu dönemde öğrenir. Aile içinde okul öncesi dönemde anne-baba ya da bakım vereni tarafından bunlara yönlendirilen çocuklarda akademik başarısızlık görülme olasılığı ilerleyen yaşlarda daha düşüktür.
Çocuklarda akademik başarısızlığı tetikleyen başka bir kök neden olarak, çocuğun psikolojik sorunlar yaşıyor olması gösterilebilir. Çocuğun desteklenmemesi, doğru davranışlarının ödüllendirilmemesi, sık sık ceza sistemi ile karşılaşması, akranlarıyla kıyaslanarak öz benlik algısını yitirmesi gibi nedenler çocukta travmalar yaratabilir.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu ise son dönemlerde teknolojinin getirdiği olumsuz durumlardan biri olarak çocuklarda akademik başarısızlığı tetikleyebilir. Sürekli mavi ışık yayan ekranlarda uzun süre vakit geçirmek, oyun ve sosyal medya ile beyindeki dopamin depolarının işlevini bozmak, erken yaşlarda çocukların sosyal medya ile iç içe olması dikkat eksikliğinin en büyük nedeni olabilir. Bu durum sonucunda akademik başarısızlık görülebilir ve okula karşı isteksiz bir hal oluşabilir.
Akademik Başarısızlık İle Baş Etmenin Yollarında Ailenin Önemi Nedir?
Çocuğun akademik başarısızlık yaşamasının kökündeki sebeplerden biri, okul öncesi eğitimde evde gördükleri kadarını okulda devam ettirmeleridir. Evde öğrendiği, gördüğü birikimi okulda taklit ederek akademik hayatına başlayan çocuk başarısızlığı daha az yaşayabilir. Ailede erken yaşta doğru birikimi yakalayan çocuk okulda da bunu sürdürebilir. Dolayısıyla okulda başarısız olan çocuk aynı şekilde ebeveynlerin destekleyici tutumu ile doğru olanı öğrenip bunu devam ettirebilir.
Akademik başarısızlık altında ek hastalıklar, mental sorunlar ve ruhsal bozukluklar olabilir. Çocukların okul başarısızlığı altında yatan sorunların çözümü için bir sağlık kuruluşuna başvurarak hekimlere danışabilirsiniz.
