İnsan memesinde, meme ucu bölgesi ‘nipple’ denilen en uç bölge ile etrafındaki normal cilt dokusundan daha koyu renkli ‘areola’denilen bölgeden oluşur. Meme ucu sarkmamış memelerde genelde 4. kaburga aralığı arasında bulunur. Memelerde büyüme sarkma ile birlikte meme başının yeri de değişir; daha aşağıya iner. Yaş, cilt rengi, hormonal değişkliklerle birlikte meme başının rengi ve büyüklüğü değişmektedir. Meme başında 10-15 adet süt kanalları sonlanır. Etrafındaki areola 2-6 cm çapında olabilmektedir. Areolada meme başının yağlanarak korunmasını sağlayan bezlerin açıldığı Montgomery tüberkülü denilen çıkıntılar bulunur. Meme ucu hem emzirme hem de estetik görüntü nedeniyle kadınlarda önemli bir bölgedir. Meme doku üzerinde bulunduğu yeri, büyüklüğü, şekli ve rengi itibarıyle meme görüntüsünü oluşturan en önemli kısımdır. Bu bölgenin estetik deformiteleri ve bunların düzeltilmesi bu açıdan hem hastaların hem de plastik cerrahların ilgisini çekmiştir. Sık karşılaşılan problemler ve tedavileri şunlardır:
- Aksesuar meme ucu:Bazı insanlarda ‘ süt hattı’ denilen koltuk altından kasığa kadar uzanan çizgi boyunca fazladan meme ucu bulunabilir. Doğuştan olan bu durum, ciddi bir sağlık sorunu teşkil etmelz. Estetik olarak rahatsızlık yaratan bu durum, lokal anestezi altında fazla meme başı dokusunun çıkarılmasıyla giderilir.
- Inverted Nipple ( Meme başı çökmesi) Düzeltilmesi: Meme ucu, bazı kadınlarda çökük ya da tamamen içe dönük olabilir. Bunun sebebi, meme ucunu içeri traksiyon yapan süt kanalları ile meme ucunu dışarı çeken meme ucunun içinde bulunan kas arası dengesizliktir. Dengesizlik kanalların meme ucunu daha güçlü içeri çekmesiyle oluşur. Meme ucu çöküklüğünün bilinen en sık nedeni, geçirilmiş meme enfeksiyonudur. Enfeksiyon süt kanallarında tıkanma ve kısalmaya yol açar. Süt kanallarının kısalması ise meme ucunun çökük veya tamamen içe dönük olmasına sebep verir. İleri yaşta, sonradan gelişen özellikle tek taraflı meme ucu çekintileri ise meme kanseri şüphesi uyandırmalıdır. Gerekli tetkik ve tanı yöntemleri bu yönde uygulanmalıdır. Meme ucu çöküklüğü derecelendirmesi şu şekildedir:
1. Derece: Meme ucu kolaylıkla dışarı alınabilir. Dışarıda kalır, fakat ufak bir itme ile tekrar çöker.
2. Derece: Meme ucu kolaylıkla dışarı alınamaz. Alındığında ise hemen tekrar içeri çöker.
3. Derece: Meme ucu dışarı alınamaz. Bu durumda meme ucunda gelişmiş süt kanalları bulunmadığından meme ucundan genelde süt gelmez. Ameliyat olması süt gelmesini sağlamaz.
Tedavi:
Cerrahi dışı: Özel negatif basıç yapan ‘ suction’ aletler 1. derece meme başı çöküklüğünde ameliyat olmadan başarı sağlayabilirler. Süt kanallarının gerilmesini sağlayarak etki gösterirler. 2. ve 3. derecelerde başarılı değildir.
Cerrahi: Cerrahi olarak, meme ucunu içeri çeken süt bezi kanalları kesilerek ve beraberinde bölgesel flepler ile meme ucu çökmesi düzeltilir. İşlem lokal anestezi altında uygulanan kısa süreli bir ameliyattır. Prosedür daha önce süt verememiş hastaların bir sonraki muhtemel emzirme döneminde emzirmesini ve süt gelmesini sağlamaz. Süt veren kanallardaki çekilme kesilerek düzeltileceği için bir sonraki emzirme döneminde süt gelmeme ihtimali de mevcuttur. Bu nedenle emzirebilen ve memebaşından süt gelen kadınlarda, meme başı çöküntüsünün emzirme dönemi sonrası düzeltilmesi tavsiye edilir.
- Meme ucu küçültülmesi (Redüksiyonu): Hem erkek hem kadınlarda çeşitli şekillerde meme ucu büyüklüğü görülebilir. Bu durum dar giysi kullanımında çeşitli zorluklar çıkarabildiği gibi, hastalarda çekinme, utanma gibi psikolojik sıkıntılara da yol açabilmektedir. Meme ucu (nipple) çok geniş olabilir, çok uzun olabilir ya da asimetrik bulunabilir. Etrafındaki areola kısım çok geniş olabilir, asimetrik olabilir ya da çevre normal cilt dokudan ayrılarak daha kubbe şeklinde görüntü olabilir. Meme ucu küçültülmesi genelde lokal anestezi ile yapılabilen günübirlik bir cerrahidir. Sorunlu meme uç kısım ya da areola kısım küçültülerek gerçekleştirilir. Genelde kenidis eriyen dikiler kullanılır ve en geç 1 hafta içinde hasta günlük hayatına döner.
- Tübüler meme deformitesi: Tübüler meme, bazı kadınlarda ergenlik çağında memelerde gelişme geriliği nedeniyle meme dokusu meme ucu ve etrafındaki areola dokusu etrafına toplanmış olarak izlenir. Gelişme problemi özellikle memenin alt kısmındadır ve bir bağ gibi memeyi sıkıştırarak normal görüntüye ulaşmasını engeller. Meme dokusu meme ucu altına fıtıklaşmış ve sıkışmış gibidir. Göğüs kafesi üzerinde iki meme birbirinden çok ayrık durur. Çeşitli derecelerde izlenebilen bu deformite genelde kadınlarda meme küçüklüğü ve sarkıklığı şikayeti oluşturur. Tek taraflı ya da çift taraflı izlenebilir. Tedavisi genel anestezi altında problemin derecesine göre ve tek veya çift taraflı cerrahi ile mümkün olur. Bazı vakalarda areola küçültme yeterli olabilirken bazılarında ise silikon meme proteziyle büyütme, meme dikleştirme bazen de meme küçültme ameliyatı gerekebilir. Meme büyütme ve dikleştirme ameliyatları bu vakalarda daha farklı uygulanmalıdır. Sıkıştırıcı bağ açılmadan yapılan ameliyatlar, başarısız hatta deformşitenin daha da belirgin olduğu sonuçlar verebilir. Meme tabanı genişletilerek memeler arası ayrık alan daraltımalı ve hastanın vücuduna uygun ideal görünümlü meme görünümü oluşturulmalıdır.
- Meme ucu oluşturulması: Genelde meme kanseri cerrahisi sonrası bazen de Poland sendromunda olduğu gibi meme ucu ve etrafındaki areola dokusu bulunmayabilir. Bu durumlarda yeterli meme dokusu mevcutsa veya sağlandıysa meme ucu rekonstrüksiyonu yapılır. Bazı hastalar meme dokusun oluşturulmasına rağmen, ayrıca meme ucunun oluşturulmasına gerek duymayabilir. Çeşitli yöntemler bulunmaktadır:
Tıbbi tatuaj (dövme): Tek başına kullanılabildiği gibi oluşturulan uç kısmın etrafında areola görüntüsü vermek için de kullanılabilir.
Cilt grefti (doku nakli): Hastanın kendi labia minora ( iç dudak) dokusundan alınan parça meme ucu oluşturmak için kullanılır. Areola dokusu oluşturmak için ise karın veya kasık bölgesinden cilt grefti nakli kullanılır. Verici alanlarda dikiş atılması gereklidir. Birkaç bölgede işlem yapılacağı için genel anestezi tercih edilir.
Nipple sharing: Hastanın karşı meme ucunun bir kısmının alınması (nipple sharing) ile meme ucu oluşturulması artık çok kullanılan bir yöntem değildir.
Lokal flep: Meme ucu oluşturulması planlanan bölgedeki sağlıklı cilt ve cilt altı doku kullanılarak meme uç kısmı oluşturulur. Areola oluşturulması ise tatuaj veya cilt grefti ile yapılabilir.
Yağ ve dermis grefti: Meme uç kısmında dolgunluk sağlamak için yap ya da derinin ikinci katmanı olan dermis dokusu kasık, karın gibi bölgelerden alınarak diğer yöntemlere yardımcı olarak kullanılabilir. Aselüler dermal matriks yapıdaki, vücut dışı bir madde meme uç kısmına projeksiyon vermek için kullanılabilir.