Tiroidin az ya da çok çalışması yorgunluk, unutkanlık, kilo artışı gibi çeşitli hastalıklara yol açabiliyor. Bu hastalıklar erkeklere oranla kadınlarda daha sık görülüyor. Peki tiroid hormonları metabolizmayı düzenleme görevinin yanı sıra, özellikle üreme fonksiyonunda ne kadar etkili olabiliyor? Hisar Hospital Intercontinental Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bölümü Uzmanı Doç. Dr. Süleyman İpekçi, gebelikte tiroid hastalıkları hakkında bilgi verdi.
Özellikle hamileliğin ilk aylarında tiroid bezi hormonları kontrol edilmeli!
Tiroid hastalıkları (hipertiroidi ve hipotiroidi) gebelikte göreceli olarak sık görülmektedir. Tiroid bezi boyunda ön ve alt kısımda yerleşmiş, salgıladığı hormonlarla metabolizma, kalp damar sistemi, sinir sistemi, vücut ısısı, kilo kontrolü ve birçok sistem üzerinde etkili olan endokrin bir bezdir. Gebeliğin ilk 3 ayında, bebeğin sağlıklı beden ve beyin gelişimi için anneden salgılanan tiroid hormonlarına ihtiyaç vardır. Gebeliğin 3. ayından sonra bebeğin tiroid bezi hormon salgılamaya başlar ancak tam fonksiyon görmesi 5. ayda olur. Bu sebeple gebeliğin özellikle ilk aylarında annenin tiroid bezi yeterli hormon üretmiyorsa mutlaka doktorun gözetiminde tiroid hormonu kullanması gereklidir.
Gebelik hormonları tiroid fonksiyonlarını etkileyebiliyor
Gebeliğin ilk aylarındaki başka bir problem ise gebelik hormonları etkisi ile tiroid fonksiyonlarının etkilenmesidir. Gebelik hormonu beta HCG, yapısı TSH hormonuna benzediği için tiroid bezini etkiler, bazen tiroid hormon sentezini de artırabilir. Eğer sentez artışı bu hormonun etkisi ile oluyorsa baskılama yönünde tedavi gerekmez, ama hipertiroidiye bağlıysa uygun tedavi gereklidir.
Gebelikte tiroid tedavi edilmezse ciddi problemlere neden olabiliyor
Gebelikte tiroid hastalıkları tedavi edilmezse düşük, erken doğum, gebelik zehirlenmesi (preeklempsi), hipertansiyon, bebekte yetersiz gelişme ve yenidoğan hipertiroidisi tablolarına sebep olabilir. Tiroid hastalığı geçiren veya ailede tiroid hastası olan bireylerin gebelik öncesi bu konuyu doktoru ile paylaşması, gerekliyse takip ve tedavisi önemlidir.
Aşırı terleme, kusma , bulantı gibi belirtilere dikkat!
Hipertiroidi (tiroid bezinin çok çalışması) belirtileri gebeliğin neden olduğu şikayetlere benzer. Bu nedenle gerekiyorsa endokrinoloji uzmanından yardım alınmalıdır. Çarpıntı, sıcağa tahammülsüzlük, halsizlik, yorgunluk, sinirlilik hali, terlemede artış sık görülür. Ayrıca bulantı, kusma, ellerde titreme, kilo kaybı da görülebilir. Gebelik seyrinde en sık görülen hipertiroidi nedeni otoimmün tiroid hastalığı olan Graves hastalığıdır. Hastada tiroid bezine karşı oluşan antikorlar tiroid bezinin büyümesine ve aşırı hormon üretimine neden olur. Tedavi edilmezse bebeğe geçen bu antikorlar nedeniyle bebeğin tiroid bezinde de aşırı hormon üretimi olur.
Kontrol altına alınmayan hipotiroidi vücutta çeşitli zararlara yol açabiliyor
Hipotiroidi (tiroid bezinin az çalışması) belirtileri halsizlik, yorgunluk, kilo alma, kabızlık, konsantrasyonda bozulma, üşüme, kramplar şeklinde olabilir. Bu belirtiler de normal bir gebelikte olabileceği için farketmek zor olabilir. Hipotiroidinin en sık görülen tipi toplumda da olduğu gibi otoimmün Hashimoto hipotiroidisidir. Buradaki problem vücut kendi tiroid hücrelerine karşı bir reaksiyon geliştirir, hücrelerde harabiyete yol açar ve zamanla yeterli hormon üretecek hücre kalmadığı için hipotiroidi gelişir.
Tanıda önce muayene sonrasında kan testi mutlaka yaptırılmalı
Hastanın şikayetleri ayrıntılı bir şekilde dinlenir, muayenesi yapılır ve sonra bazı kan testleri (tiroid hormonları, tiroid otoantikorları gibi) ve tiroid doppler ultrasonografisi yapılır. Gebelikte bazı görüntüleme yöntemleri kullanılmaz (röntgen, tiroid sintigrafisi gibi). Tomografi ve manyetik rezonans (MR) görüntülemenin tanıda yeri yoktur.
Tedavide öncelikli takip sonrasında düzenli ilaç kullanımı gerekebiliyor
Hipertiroidi, tiroid hormon sentezini durduran ilaçlarla tedavi edilirken, hipotiroidi için sentetik tiroid hormonları kullanılır. Gebeliğin özellikle ilk 3 ayında hipertiroidi varsa ilaç seçimi ve dozu önemlidir. Mümkün olan en düşük dozu kullanılmalıdır. Hastalar 4-6 haftada bir takip edilmeli, gerekirse ilaç doz ayarı yapılmalıdır. Hipotiroidi için sentetik tiroid hormonu kullanırken, sabah aç karnına ve diğer ilaçlardan (vitamin, demir, kalsiyum, mide ilaçları gibi) uzak, 3-4 saat ara koyarak, alınmalıdır.
