FAPİ PET Nedir?

Fibroblast aktivasyon proteini inhibitörü (FAPI) PET, kanser tanısı ve tedavi takibinde kullanılan ileri bir görüntüleme yöntemidir. FAPI, fibroblast aktivasyon proteini (FAP) adı verilen enzimi inhibe ederek çalışır. Bu prosedürde Ga-68 FAPI adı verilen bir radyofarmasötik kullanılır. Ga-68 FAPI’nin, birçok kanser türünün stromasında yaygın olan kanserle ilişkili fibroblastlara bağlanır. Bu, Ga-68 FAPI PET/BT taramasını çeşitli kanser türlerinin yüksek hassasiyetle görüntülenmesinde olağanüstü derecede yararlı hale getirir. Ga-68, PET görüntüleme cihazları tarafından tespit edilebilen pozitif yüklü elektronlar (pozitronlar) yayar. FAPI molekülleri, FAP’in yoğun olarak bulunduğu tümör çevresindeki fibroblastlara bağlanarak, kanserli dokuları yüksek hassasiyetle görüntüler. Geleneksel PET taramalarından farklı olarak, FAPI PET sadece kanser hücrelerini değil, aynı zamanda tümörün mikro çevresini de görüntüleyebilir. FAPI PET’in en önemli avantajı, diğer yöntemlerle tespit edilemeyen küçük tümörlerin ve metastazların saptanabilmesidir. Bu yöntem aynı zamanda kanserli olmayan dokularda çok düşük bağlanma gösterir, bu da görüntülemenin doğruluğunu artırır. Bu teknoloji, başta meme, pankreas ve kolon kanserleri olmak üzere birçok kanser türünde umut verici sonuçlar sunmaktadır.

FAPI PET Hangi Hastalara Uygulanır?

PET taraması özellikle kanser hastalarında, tümörün meydana geldiği bölgedeki dokuların daha detaylı incelenmesi ve hastalığın yayılım durumunun değerlendirilmesi amacıyla kullanılır. Farklı kanser türlerinin tanısında, evrelemesinde ve tedavi yanıtının izlenmesinde oldukça faydalıdır. Doktorlar tarafından FAPI PET’in önerilebileceği hasta gruplarından bazıları şunlardır:

• Kanserli hastalar: Bu yöntem tümör dokusunun çevresindeki fibroblast aktivasyon proteini (FAP) varlığını hedef alarak kanserli dokuları görüntüler. Meme, pankreas, kolon, akciğer ve karaciğer gibi birçok farklı tümör çeşitlerinde yaygın olarak kullanılır. FAPI PET tümörlerin boyutunu ve çevre dokulara ve organlara yayılımını daha hassas bir şekilde tespit edebilir.
• Metastatik kanser şüphesi bulunan hastalar: FAPI PET, kanser hastalıklarında kanserin vücutta yayılımının tespiti için idealdir. Geleneksel görüntüleme yöntemleriyle fark edilemeyen küçük metastatik odakları saptayabilir. Kemik, karaciğer ve akciğer gibi organlara yayılım gösteren kanserlerde önemli avantajlar sunar.
• Tedavi sonrası takibe ihtiyaç duyulan hastalar: Tedaviye yanıtın değerlendirilmesi amacıyla FAPI PET tercih edilebilir. Radyoterapi, kemoterapi veya immünoterapi sonrası tümör dokusunun küçülüp küçülmediği ya da tamamen yok edilip edilmediği bu yöntemle net bir şekilde görüntülenebilir.
• Nüks riski olan hastalar: Kanserin yeniden ortaya çıkma riski olan hastalarda FAPI PET, erken dönemde nüks eden tümör dokusunu tespit edebilir. Özellikle küçük ve henüz farklı yöntemlerle tespit edilemeyen nüksler bu yöntemle görüntülenebilir.

FAPI PET Nasıl Uygulanır?

PET tarama nükleer tıpta kullanılan bir görüntüleme çeşididir. Bu yöntemde radyoaktif izleyiciler adı verilen az miktarda radyoaktif madde kullanır. FAPI PET uygulama basamakları şunları içerebilir:

• Hastanın hazırlığı: Uygulamadan önce hasta, doktorun belirttiği süre boyunca işlemden önce yemek yememesi ve belirli ilaçları almaması konusunda bilgilendirilir. Genellikle su tüketilmesine izin verilir ancak yine de su tüketimi için doktordan bilgi alınması gerekir. Bu süreç radyoaktif izotopların vücutta daha etkili dağılımı için önemlidir.
• Enjeksiyon uygulanması: Hastaya, gallium-68 (Ga-68) ile işaretlenmiş FAPI molekülü enjekte edilir. Enjeksiyon çoğunlukla damar yolu kullanılarak yapılır ve vücut içerisindeki fibroblast aktivasyon proteini (FAP) bulunan dokulara bağlanacak şekilde dağılım gösterir. Ga-68 PET tarayıcılar tarafından tespit edilebilen pozitronlar yayar. Enjeksiyon işlemi yapıldıktan sonra, izotopun vücutta kanserli dokulara ulaşması ve yeterli düzeyde birikmesi için genellikle 30-60 dakika kadar beklenir.
• PET tarama işlemi: Enjeksiyondan sonra, hasta PET tarayıcı cihazına alınır ve burada hastadan hareketsiz bir şekilde yatması istenir. PET tarayıcı, Ga-68 FAPI moleküllerinin yoğunlaştığı bölgeleri belirleterek görüntü oluşturur. Bu işlem genellikle 20-30 dakika sürer ve hastanın mümkün olduğunca hareket etmemesi önemlidir. Bu işlemi tümörlerin yanı sıra metastazların yerleştiği bölgeleri de detaylı bir şekilde görüntüler.
• Görüntülerin analizi: Tarama sonuçları radyoloji uzmanları tarafından incelenir. FAPI moleküllerinin bağlandığı FAP yüksek dokular, kanserli alanları ve tümör mikroçevresini net bir şekilde gösterir. Görüntülerin analiz edilmesi, hastalığın evresinin belirlenmesine ve tedavi planının oluşturulmasına yardımcı olur. Doktor, taramanın sonuçlarını hastaya detaylı bir şekilde açıklar ve gerekli tedavi aşamalarını belirler.
• İşlem sonrası takip: FAPI PET taramasının ardından, hasta günlük aktivitelerine genellikle hemen dönebilir. Radyoaktif madde vücuttan kısa sürede atıldığı için uzun vadeli bir risk oluşturmaz. Bununla birlikte, doktor işlem sonrası izlem planını belirler ve gerekirse ileri tetkik veya tedavi önerir.

FAPI PET Hangi Kanser Türlerinde Kullanılır?

FAPI PET, özellikle fibroblast aktivitesi yüksek olan kanser türlerinde oldukça başarılı sonuçlar veren yeni nesil bir görüntüleme yöntemidir. Bu durum, FAPI’nin kanser hücrelerinin çevresindeki fibroblast hücrelerini hedeflemesi ve bu hücrelerin kanser büyümesinde önemli bir rol oynamasından kaynaklanır. FAPI PET’in yaygın olarak kullanıldığı kanser türlerinden bazıları şunlardır:

• Meme kanseri
• Pankreas kanseri
• Kolon kanseri
• Akciğer kanseri
• Karaciğer kanseri

FAPI PETin Avantajları Nelerdir?

FAPI PET, kanser tanı ve tedavisinde önemli avantajlar sunan bir görüntüleme yöntemidir. FAPI PET’in  avantajlarından bazıları şunlardır:

• Hassas tümör görüntüleme: FAPI PET, kanserli dokuları ve çevresindeki fibroblast aktivasyon proteini (FAP) içeren tümör mikroçevresini doğrudan hedefler. Bu sayede, sadece tümör hücrelerini değil, tümörün destekleyici yapısını da görüntüleyerek daha geniş ve net bir kanser haritası çıkarır. Özellikle küçük tümörlerin ve metastazların tespitinde yüksek hassasiyet sağlar.
• Erken teşhis ve evreleme: Kanserin erken evrede tespit edilmesi, tedavi başarısının anahtarıdır. FAPI PET, kanserin erken evrelerinde bile küçük tümör odaklarını tespit edebilir ve hastalığın yayılımını doğru bir şekilde evreleyebilir. Bu, hastalara zamanında müdahale şansı tanır ve tedavi planlarının daha etkili olmasını sağlar.
• Tedavi takibi ve nüksün belirlenmesi: FAPI PET, sadece kanserin teşhisi için değil, aynı zamanda tedavi sürecinin takibi için de kullanılır. Tedaviye yanıtın izlenmesi, tümörün küçülüp küçülmediği ya da nüks edip etmediğinin belirlenmesi açısından önemli bir rol oynar. Bu sayede, tedavi stratejileri gerektiğinde hızlıca revize edilebilir.

FAPI PET Neden Tercih Edilir?

FAPI PET, kanser tanısında ve tedavi sürecinde sağladığı yüksek hassasiyet ve doğruluk nedeniyle tercih edilir. Kanser hücrelerinin çevresindeki fibroblast hücrelerini hedefleyerek, daha küçük ve daha erken evredeki tümörleri tespit edebilme imkânı sunar. Kanserli dokuyu daha net bir şekilde göstererek, cerrahi planlama ve tedavi takibini kolaylaştırır. Tedavinin etkinliğini değerlendirmede ve nüksü erken tespitte önemli bir rol oynar.

FAPI PET Sonuçları Nasıl Yorumlanır?

PET taramaları konusunda uzmanlaşmış bir radyolog görüntüleri inceleyerek bir rapor yazar ve raporu ilgili doktora gönderir. Sonuçlar genellikle birkaç gün içinde elde edilir. FAPI PET sonuçları, vücutta FAP pozitif alanların varlığına ve yoğunluğuna dayanarak yorumlanır. Tümör çevresindeki fibroblast aktivasyon proteini yoğunluğu, kanserli dokuların belirlenmesine ve tümörün yayılımının tespitine yardımcı olur. Görüntülerde tespit edilen yüksek FAP birikimli bölgeler, kanserli alanları veya metastaz durumlarını gösterebilir. Doktorlar bu sonuçları, hastalığın evresini belirlemek, tedaviye verilen yanıtı izlemek ve gerekirse tedavi planında değişiklik yapmak için kullanır.

Sık Sorulan Sorular

FABİ PET kanser hücrelerinin çevresindeki fibroblastları hedefleyerek, daha detaylı ve spesifik bir görüntüleme sağlar. Bu sayede, kanser teşhisi, takibi ve tedavisi daha etkili bir şekilde yapılabilir. Kanser rahatsızlığı belirtileri bulunan kişiler erken teşhis ve tedavi için donanımlı hastanemizden hastalıklarına yönelik ilgili polikliniklerimizden randevu alarak tedaviye başlayabilirler.