Ergenlik dönemine giren çocuklar, etrafına ve ebeveynlerine karşı zaman içinde öfkelerini kontrol etmekte zorlanabilirler. Bu durumun getirdiği kontrolsüzlük, ani öfke patlamalarına neden olabilen ve çocuğun kendisine zarar verebilen davranışlar şeklinde de sonuçlanabilir. Özellikle bu dönemde ebeveynler çocuklarına karşı oldukça sabırlı ve anlayışlı olmalı, öfkeli davranışlar karşında durumu kontrol altında tutmalıdır. Hisar Hospital Intercontinental Çocuk ve Ergen Psikolojisi Bölümü Uzmanı Psk. Ceylan Şengül, ergenlik dönemi öfke patlamalarının nasıl kontrol edilmesi gerektiği hakkında bilgi verdi.
Eleştiri ve reddedilmeye karşı aşırı tepki verebilir
Öfke patlaması bir durum karşısında aşırı tepki gösterme davranışıdır ve ergenlik döneminin normal sayılabilecek davranışları arasında söylenebilir. Bu dönemde, öfkeyi güç gösterme, var olduğunu ispatlama çabası olarak düşünülebilir. Eleştiri ve reddedilmeye karşı aşırı tepki, kendi sorumluluğunu kabul etmeyerek başkalarını suçlama davranışları sıklıkla gözlemlenir.
İlk olarak öfkenin nasıl bir duygu olduğunu anlatmalısınız
Evet, öfke de bir duygudur ama ikincil bir duygudur. Kıskançlık, değersiz hissetme, reddedilme, onaylanmama, haksızlığa uğrama gibi durumlarda bu duyguları ifade edebilmek daha zordur. Bu duygular öfkenin tetikleyicisi olduğu bilinmelidir. Amaç, öfkenin altında yatan bu nedenleri bulmaktır.
Öfke kontrolü nasıl sağlanmalı?
- Öfke günlüğü ve öfke barometresi tutmasını isteyin. Burada gün içinde sinirlendiği durumlar ile ilgili düşüncelerini ve davranışlarını yazması ve onu en çok kızdıran durumlar için bir değer vermesini isteyin. Durumlar için 1-10 arası bir değer vermesini isteyin.
- Ergeni en az öfkelendiren ve en çok öfkelendiren durumları neler olduğunu tespit edin. Öfkesini tetikleyen işlevsiz düşünceleri fark etmesine yardımcı olun. Varsayım ve niyet okumaların her zaman gerçekle örtüşmeyeceğini bunun yerine karşısındaki kişilere sorular sorarak net bir bilgiye ulaşabileceğine söyleyin.
- Zarar verici olumsuz düşüncelerinin yerine kendisine güç veren olumlu düşüncelerini sıklığını çoğaltmasını vurgulayın. Hatta kendisini güçlü hissettirecek olumlu özelliklerini listelemesini isteyin.
- Öfkelendiğinde yapabileceği alternatif davranışlar konuşulmalıdır. Kızgınlık ve öfkesini başkasına yansıtmak ve kendine zarar vermek yerine neler yapılabilir sorulmalıdır. Ortamdan ve kişiden uzaklaşma, içinden sayma, tepkilerini geciktirme, nefes egzersizleri, başka konudan konuşma, yürüyüş yapma, müzik dinleme, başka şey ile meşgul olma gibi.
- Kendini kontrol etme becerisini geliştirmek için dur, düşün, sonra harekete geç adımlarını anlatılmalıdır.
- Canlandırmalar yapılarak öfke anının nasıl yönetileceğine, öfkenin kontrol edilemediğinde nasıl sonuçlar doğuracağına dair oyunlar kurgulanmalıdır.
- Öfke ile güçlü olmak arasında ki farkı anlamasını sağlayın .”Kontrolsüz güç, güç değildir. ”Öfkenin kişiyi güçlü kılmayacağını, kontrolsüz güç gösterileri haksızlık yaratacağını vurgulayın.
- Büyük öfke anında sakinleşmesi için kendisine okulda ve evde güvenli bir alan seçmesini ve öfke anında bu alanda sakinleşene kadar beklemesini söyleyin.
