Brakiterapi Nedir?

Brakiterapi belirli kanser türlerinin tedavisinde kullanılan radyasyon tedavisi şeklidir. Dahili (içeriden) radyasyon tedavisi olan brakiterapi radyasyon kaynağının tümörün içine veya yakınına yerleştirilmesi işlemini içerir. Radyasyon kaynağı belirlenmiş bir radyasyon dozunun salınmasını sağlar. Salınan radyasyon kanser hücrelerinin yok edilmesine ve genetik yapılarının hasar almasına yardımcıdır. Genetik yapısı hasar alan kanser hücreleri büyüyemez veya çoğalamaz. Brakiterapi “iç radyasyon” olarak da adlandırılabilir. İç radyasyon lokal bir tedavi prosedürüdür ve vücutta belirli bir bölgeye yönelik işlev görür. Kanserli tümörlerin küçültülmesini sağlayan brakiterapi çevredeki sağlıklı dokunun korunmasını destekler.

Baş ve boyun, meme, rahim, rahim ağzı ve prostat, göz kanserleri gibi bazı kanserlerin kontrol altına alınmasında etkinlik gösterir. Brakiterapi tek başına veya diğer tedavi yöntemleri ile birlikte yürütülebilir. Brakiterapi ile tedavi süresi daha kısa olabilir. Bunun nedeni tek seferde daha büyük dozlarda radyasyonu güvenli bir şekilde dokuya iletmesinden kaynaklanır. Radyoaktif kaynakların bölgede kalma süresine bağlı olarak düşük veya yüksek doz hızı teknikleri ve kalıcıya da geçici implantlar kullanılabilir. İmplantların vücuda yerleştirilmesi genellikle ağrısızdır. İhtiyaç halinde sedasyon altında da yapılabilir. Bununla birlikte geçici veya kalıcı, düşük doz veya yüksek doz implantın kullanımı kanserin türüne, evresinde ve tedavi planına bağlı olarak belirlenir.

Brakiterapi Hangi Kanser Hastalıklarında Kullanılır?

Brakiterapi sıklıkla kanser türlerinin tedavi edilmesini içerir. Başlıca metastaz (yayılma) yapmamış kanser türlerinde etkinlik gösterebilir. Vücudun belirli bölgesinde konumlanan sınırları belirgin tümörler için en etkili yöntemdir. İç radyasyon tedavisinin yaygın olarak kullanıldığı kanser türleri şunları kapsar:

• Meme kanseri,
• Beyin kanseri,
• Rahim kanseri
• Rahim ağzı kanseri,
• Safra kesesi kanseri,
• Baş ve boyun kanserleri,
• Göz kanseri,
• Akciğer kanseri,
• Prostat kanseri,
• Cilt kanseri,
• Rektal kanser,
• Özofagus kanseri,
• Vajinal kanser,
• Vulva kanseri.

Ek olarak yumuşak doku sarkomlarının tedavisinde brakiterapi tercih edilebilir. Bu bölgelere yerleştirilen radyasyon kaynağı bölgedeki tümöre odaklanır ve harici radyasyona kıyasla daha kısa sürede radyasyon dozu uygular. Diğer kanser tedavi yöntemlerinin kullanılmasından sonra kalan kanser hücrelerinin yok edilmesi amacıyla brakiterapi uygulanabilir. İç radyasyon harici dış radyasyon ile birlikte de kullanılabilir.

Prostat Kanserlerinde Brakiterapi

Brakiterapi uygulamaları prostat kanseri tedavisinde sıklıkla kullanılan bir işlemdir. Düşük ve orta riskli prostat kanserlerinde tek başına bir tedavi yöntemi olabilir. Bununla birlikte yüksek riskli prostat kanserlerinde harici radyasyon ile birlikte kullanılabilir. Bazı vakalarda tekrarlayan kanserlerden kurtulmak amacıyla brakiterapi tercih edilebilir. Prostat kanseri hastalarında uzak bölgelere metastaz, ciddi prostat defektleri, rektumun yokluğu ve olası ameliyat riski bulunması durumunda brakiterapi uygulanmaz. Aynı zamanda infalamatuar bağırsak hastalığı, IPSS skorunun 20’den büyük olması gibi etkenler varlığında brakiterapi uygulanmayabilir.

Transrektal ultrason yardımıyla radyoaktif kaynaklar prostata yerleştirilir. Bu yöntem ile düşük ve yüksek doz hızlı brakiterapi uygulanabilir. Düşük doz hızlı brakiterapi kalıcı olarak prostatta bırakılabilir. Kaynağın radyasyon oranı kademeli olarak birkaç ay içinde salınır. Yüksek doz hızlı brakiterapi yaklaşık 15-40 dakika boyunca prostat içinde kalır ve yüksek doz radyasyon alır. Daha sonra kaynak çıkarılır ve vücut içinde radyasyon kalmaz. İç radyasyon tedavi planına bağlı olarak üretrit, erektil disfonksiyon (iktidarsızlık), kalıcı kateterin uzun süreli kullanımı ve idrar yapamama gibi toksisite semptomları ortaya çıkabilir. Daha az sıklıkla rektal fistül ve idrar kaçırma meydana gelebilir.

Akciğer Kanserinde Brakiterapi

Akciğer kanserlerinde brakiterapi tümörün ana bronşlarda bulunduğu ve hava yolu tıkanıklığına neden olduğu seçilmiş durumlarda kullanılır. Bronş tümörlerinin aksine akciğer tümörleri genellikle harici radyasyon tedavisi ile tedavi edilebilir. Bu bölgedeki sağlıklı dokular olan yemek borusu, kalp ve omurilik brakiterapi radyasyonuna maruz kalmaktan korunur. Özellikle ameliyat edilmeyen ve trakebronşiyal tümörlerin lokal tedavisinde yüksek doz hızlı brakiterapi tercih edilebilir. Bu hastalarda semptomların hafifletilmesi ve minimal komplikasyon riski için HDR brakiterapi iyi bir seçenek olabilir. Tümörün içine veya yakınına yerleştirilen cihaz yüksek dozda radyasyon verir. Yüksek doz radyasyon uygulaması doz dağılımında optimizasyonu sağlar ve tedavi süresinin kısalmasına yardımcıdır.

Brakiterapinin bu vakalarda uygulanması için tıkanıklığın yeri ve miktarı, klinik muayene göz önünde bulundurulur ve bilgisayarlı tomografi, endobronşiyal ekografi ile göğüs röntgeni ile kontrolü sağlanır. Klinik semptomlar arasında öksürük, ağrı, yutma güçlüğü ve hemoptizi bulunabilir.

Jinekolojik Tümörlerde Brakiterapi Nasıl Uygulanır?

Jinekolojik tümörler brakiterapinin yaygın olarak kullanıldığı vakalardır. Serviks veya rahim ağzı kanseri tedavisinde tipik olarak harici radyoterapi ile birlikte brakiterapi verilebilir. Ancak erken evre ve ameliyat edilemeyen hastalar için tek başına da brakiterapi uygulanabilir. Genellikle yüksek doz hızlı radyasyon kullanılır ve çeşitli aplikatörler kullanılabilir. Tedavinin planlanması ve yürütülmesinde bilgisayarlı tomografi kullanılır. Ancak yumuşak dokuların kontrol edilmesi amacıyla MRI tercih edilebilir. Olası komplikasyonlar arasında vajinal kuruluk, üretrit, idrar yolu enfeksiyonları, idrar kaçırma, uterus perforasyonu yer alabilir.

Brakiterapi endometrium veya rahim kanserinde adjuvan (koruyucu) tedavinin yürütülmesinde önemli bir yere sahiptir. Rahim kanserinde tipik olarak silindir aplikatörü kullanılır ve gerekli uzunluğa göre ayarlanabilir. Hava boşluklarının azaltılması ve vajinal duvara maruz bırakılan dozun azaltılması amacıyla büyük çaplı silindir cihazlar kullanılabilir. Bilgisayarlı tomografi görüntüleriyle uygulanır. Tedavi komplikasyonları vajinal stenoz, vajinal kuruluk ve kısalma şeklinde olabilir.

Vajina veya vajen tümörü kanser türleri arasında nadiren görülür. Jinekolojik tümörlerin küçük bir kısmını oluşturan vajina tümöründe hem HDR hem de LDR brakiterapi ile tedavi sağlanabilir. Vajinanın mukozası yüksek doz hızlı radyasyona dayanıklıdır. Bazı durumlarda cerrahi gibi diğer tedavi yöntemlerine alternatif olarak brakiterapi tercih edilebilir. Aynı zamanda kanser tanısı alan hastalarda uzak bölgede metastaz varlığında palyatif brakiterapi önerilebilir.

Jinekolojik Brakiterapi Kimlere Uygulanabilir, Avantajları Nelerdir?

Jinekolojik brakiterapi jinekolojik tümörlerin tedavi edilmesinde uygulanabilir. Jinekolojik kanserler arasında rahim (endometrium) kanseri, rahim ağzı (serviks) kanseri ve vajina (vajen) kanseri yer alır. Jinekolojik brakiterapi kanserin erken evrelerinde tek başına, harici radyoterapi ile birlikte veya cerrahiye adjuvan olarak uygulanabilir. Jinekolojik brakiterapinin en büyük avantajı tümöre yüksek doz radyasyon uygulanırken çevredeki sağlıklı dokuların korunmasıdır. Çevre dokular korunurken hedef tümöre uygun bir doz dağılımı sağlanabilir.

Jinekolojik kanserlerin yönetilmesinde brakiterapi kritik bir öneme sahiptir. Rahim kanserinde cerrahi uygulanmış ve yüksek risk faktörleri bulunan hastalarda tek başına brakiterapi koruyucu tedavi olarak kullanılabilir. Daha ileri evre kanserlerde harici radyoterapi ile kombine edilir. Rahim ağzı kanserinde ileri evre hastalarda iyileştirici etkilere sahiptir. Vajina kanseri olgularında nükseden veya ilk defa oluşan kanserlere karşı brakiterapi tercih edilebilir. Vulva kanserinde erken evrede adjuvan tedavi olarak, ileri evrede ise kemo-radyoterapi şeklinde kullanılabilir. Lokal ve metastaz yapmayan kanser olgularında genel tedavi süresinin kısaltılması ve hedef dokunun yok edilmesi bakımında brakiterapi sıklıkla önerilir.

Brakiterapi Uygulamasını Kim Yapar?

Brakiterapi radyasyon tedavisini oluşturan bir prosedürdür. Bu nedenle işlemde radyasyon onkoloğu olarak görev alan radyasyon terapisinde uzmanlaşmış doktorlar görev alır. A Plus performans gösteren Hisar Hospital Hastanelerinde bu alanda uzman Prof. Dr. Alaattin Özen uygulamayı yürütmektedir. Bu hizmetlerin hepsi bütünleşik onkoloji merkezi içerisinde yapılır. Hasta mahremiyetine verilen önem ve uzman doktorların tecrübeleri ile brakiterapi tedavilerinde başarı sağlanmaktadır.

Brakiterapi sırasında doktorunuz radyoaktif malzemenin vücudun içinde boşluğa veya doğrudan tümörün içine yerleştirme işlemini yapar. Bu uygulama sırasında iğne ve kateter kullanılır. Radyasyon onkolojisi alanında uzman sağlık personelleri tarafından verilen anestezi altına yapılır. Geçici implantların yerleştirilmesi durumunda bir süre hastanede yatış yapmanız gerekebilir. Bu süreç boyunca ziyaretçi kısıtlaması uygulanabilir. Hamile kadınlar ve çocukların ziyareti uygun olmayabilir. Kalıcı implantların yerleştirilmesi sonrasında hastanede yatış gerekmeyebilir. Tedavi planı son bulduğunda implant ve kateterler vücuttan çıkarılır ve çıkarıldıktan sonra vücudunuz radyasyon yaymayı bırakır.

Brakiterapi Uygulaması Sırasında Neler Hissedeceksiniz?

Radyoaktif malzemenin vücutta nereye ve nasıl yerleştirileceği birçok etkene bağlıdır. Kanserin etkinlik gösterdiği yer, boyutu, genel sağlık durumu ve tedavi hedeflerine bağlı olarak brakiterapi tedavisi uygulanır. Brakiterapi tedavisi başlıca iki şekilde vücuda verilir:

1. İntrakaviter brakiterapi: Bu yöntem radyoaktif maddenin vücut boşluklarına yerleştirilmesini içerir. Yerleştirilen vücut boşluğu tümörün yakınında yer almalıdır. Vajina, rahim, meme, nefes borusu gibi kavitelere yerleştirilebilir. Radyoaktif cihaz tüp veya silindir şeklinde spesifik boyutlarda olabilir. Cihazın yerleştirilmesi sırasında BT ve ultrason gibi görüntüleme teknikleri kullanılır.
2. İnterstisyel brakiterapi: Radyoaktif kaynak doğrudan tümöre yerleştirilir. İnterstisyel brakiterapide tel, balon, iğne ve pirinç tanesi büyüklüğünde minik cihazlar kullanılır. Cihazların yerleştirilmesinde özel kateterler ve iğneler kullanılabilir.

Brakiterapi anestezi altında yapılabilir ve ağrının hafifletilmesi için ilaçlar verilebilir. İmplantın vücutta ne kadar kalacağı brakiterapi türüne bağlıdır. Kateter veya aplikatör cihazı ile yerleştirilen implantlar görüntüleme teknikleri ile kontrol edilebilir. Yüksek doz hızlı brakiterapi uygulanan hastalarda seanslardan sonra implant çıkarılabilir. Düşük doz hızlı brakiterapi alan hastalarda her tedavi sonrası implant çıkarılabilir veya tedavi boyunca vücutta bırakılabilir. Kateter ve aplikatörün çıkarılması sırasında ağrı kesici veya sakinleştirici ilaçlar verilebilir.

Brakiterapi Tedavi Dozu Çeşitleri Nelerdir?

Brakiterapi tedavi dozu ve süresi açısından farklı çeşitlere sahiptir. Başlıca 3 tip brakiterapi yöntemi uygulanır. Brakiterapi tedavi dozu çeşitleri şunlardır:

1. Düşük doz hızlı (LDR): Bu brakiterapi türünde radyasyon kaynağı 1-7 gün boyunca vücutta kalır. Bu süreçte sürekli olarak düşük dozda radyasyon yayar. LDR tedavisi sürerken hastanede kalmak gereklidir. Bununla birlikte radyasyona maruz kalınmaması amacıyla ziyaretçi kısıtlaması sağlanabilir. Tedavi bittiğinde radyasyon kaynağı ve kateter vücuttan çıkarılır.
2. Yüksek doz hızlı (HDR): Bu brakiterapi türünde radyasyon kaynağı 10-20 dakika yerinde bırakılır ve daha sonra çıkarılır. Bunun nedeni radyasyon kaynağının yüksek dozda radyasyon uygulamasıdır. Tedavi günde 2 kez olmak üzere 2-5 gün veya günde bir kez olmak üzere 2-5 hafta sürebilir. Programın planlanması kanserin türüne göre değişkenlik gösterebilir. Tedavi boyunca kateter yerinde kalabilir veya her tedavi öncesi yerine yerleştirilebilir. Düşük doz radyasyon tedavisinin aksine hastanede kalmak gerekmez. Tedavi bittiğinde radyasyon kaynağı ve kateter vücuttan çıkarılır.

İç radyasyon uzun mesafelerde genellikle tehlikeli olmasa da insanlar ile etkileşimde dikkatli olunması önerilir. Özellikle çocuk ve hamileler ile etkileşime geçilmemesi gerekebilir.

Sık Sorulan Sorular

Kanser tedavisinin yürütülmesi birçok farklı yöntem ile sağlanabilir. Tedavi seçeneklerinden biri olan brakiterapi tedavi edici ve koruyucu görev üstlenir. Bu kapsamda brakiterapi ile ilgili sık sorulan soruları ve cevaplarını görmek için yazının devamını okuyabilirsiniz.

Neden Hisar Hospital Intercontinental, Bütünleşik Onkoloji Merkezi?

Hisar Hospital Intercontinental Bütünleşik Onkoloji Merkezimizde; tecrübeli ekibimiz ve multidisipliner yaklaşımımız ile hastalarımıza en iyi sağlık hizmetini sunmayı amaçlıyoruz. “Hasta Odaklı Bakım” kavramını ilke edinmiş bir sağlık grubu olarak hasta ve hasta yakınlarının öncelikle kendilerini evlerinde hissetmeleri ve yaşam kalitelerinin düşmemesi en önemli hedeflerimiz arasında yer almaktadır.

Kanserin erken tanı alması ve tedavisinde etkili çözümlerle hastalara en fazla konfor sağlanması için doğru hekim ve merkez tercihi büyük önem taşır. Brakiterapi uygulamalarında yeterli donanım ve personel desteği ile güvenli tedaviyi tecih edebilir, tedavi yöntemlerini uzman bir hekim ile görüşmek ve bilgi almak için Hisar Hospital Intercontinental Bütünleşik Onkoloji Merkezi’mizden randevu alabilirsiniz.