Böbrek Üstü Bezi Kanseri
Böbrek üstü bezleri böbreklerin hemen üzerinde yer alan küçük, üçgen şekilli yapılardır. Her bir insanın iki böbrek üstü bezi vardır ve bu bezler vücudun hormonal dengesini sağlamada hayati bir rol oynar. Kötü huylu böbrek üstü bezi kanseri bu hormon üreten dokularda başlayan nadir ama ciddi bir tümör türüdür. Bu kanser türü genellikle adrenokortikal karsinom adıyla anılır ve özellikle adrenal korteks adı verilen dış tabakada başlar. Kanser hücreleri burada kontrolsüz bir şekilde çoğalarak hem hormon üretimini etkiler hem de çevre dokulara ya da uzak organlara yayılma potansiyeli taşıyabilir. Bu yüzden erken dönemde tanı konması büyük önem taşır ancak belirtilerin başka hastalıklarla karıştırılabilir olması, süreci karmaşık hale getirebilir.
Böbrek Üstü Bezi Kanseri Nedir?
Böbrek üstü bezi kanseri böbreklerin hemen üzerinde yer alan ve hormon üretiminden sorumlu olan adrenal bezlerde gelişen, nadir görülen fakat ciddi bir kanser türüdür. Kanser böbrek üstü bezleri aracılığıyla vücutta hormonal dengesizliklere neden olabilir. Bu bezler stres yanıtını düzenleyen kortizol, tansiyonu etkileyen aldosteron ve cinsiyet hormonları gibi yaşamsal öneme sahip hormonları salgılar. Kanser, genellikle bezin dış kısmında yani adrenal kortekste başlar ve çoğu zaman adrenokortikal karsinom olarak adlandırılır. Bu tümör iyi huylu (benign) bir kitleyle karıştırılabilir. Kötü huylu olduğunda, kontrolsüz bir şekilde büyüyerek hem hormon dengesini bozar hem de diğer organlara yayılma potansiyeli taşır. Bazı tümörler hormon üretirken bazıları üretmeyebilir; bu durum belirtilerin şiddetini ve fark edilme zamanını doğrudan etkiler. Her ne kadar nadir rastlansa da tanısı ve tedavisi zamanında yapılmadığında hayati risk taşıyan agresif bir kanser türüdür.
Böbrek Üstü Bezi Kanseri Belirtileri Nelerdir?
Böbrek üstü bezi kanseri belirtileri kişiden kişiye değişebilir. Bunun başlıca sebebi tümörün hormon salgılayıp salgılamadığıdır. Hormon üreten tümörler vücudun hormonal dengesini bozarak bazı dikkat çekici semptomlara yol açabilir. Örneğin kadınlarda anormal kıllanma, adet düzensizliği, ses kalınlaşması gibi erkekleşmeye dair bulgular ortaya çıkabilir. Erkeklerde ise meme büyümesi veya cinsel isteksizlik gibi durumlar gelişebilir. Bunun dışında yüksek tansiyon, kilo alımı, kas güçsüzlüğü, ani ruh hali değişiklikleri, ciltte morarma ve karın ağrısı gibi belirtiler de görülebilir ancak tümör hormon üretmiyorsa belirtiler daha silik olabilir ve genellikle kitlenin büyümesine bağlı olarak sırtta ya da karın bölgesinde ağrı şeklinde kendini gösterir.
Böbrek Üstü Bezi Kanseri Neden Olur?
Bu kanser türünün kesin nedeni çoğu zaman bilinmemekle birlikte bazı genetik yatkınlıklar ve kalıtsal sendromlarla ilişkili olabileceği düşünülmektedir. Li-Fraumeni sendromu, Beckwith-Wiedemann sendromu ve çoklu endokrin neoplazi (MEN) tip 1 gibi bazı kalıtsal hastalıklar, bireyde böbrek üstü bezi kanseri gelişme riskini artırabilir. Bunların dışında çevresel faktörlerin, özellikle uzun süreli stresin veya bazı kimyasallara maruz kalmanın dolaylı etkileri üzerinde de araştırmalar yapılmaktadır. Günümüzde bu hastalığa özel, açıkça tanımlanmış bir çevresel neden bulunmamaktadır.
Böbrek Üstü Bezi Kanseri Tanısı Nasıl Konur?
Böbrek üstü bezi kanserinin tanısı genellikle başka bir sağlık sorununu araştırırken tesadüfen fark edilen bir adrenal kitlenin değerlendirilmesiyle başlar. Böbrek üstü bezi kanseri evreleri tümörün büyüklüğü, çevre dokulara yayılımı ve metastaz durumuna göre belirlenir. Böbrek üstü bezi kanseri 4 evre sonunda hastalığın en ileri aşamasını ifade eder ve genellikle uzak organ metastazı vardır. Hastada hormon fazlalığına bağlı bazı belirtiler varsa (örneğin ani kilo alımı, yüksek tansiyon, kadınlarda tüylenme artışı veya erkeklerde meme büyümesi gibi) bu semptomlar hekimi şüphelendirir. İlk aşamada kan ve idrar testleriyle adrenal bezin aşırı hormon üretip üretmediği araştırılır. Ardından, kitlenin varlığını ve yapısını değerlendirmek için görüntüleme yöntemlerine başvurulur. Bilgisayarlı tomografi (BT) ve manyetik rezonans görüntüleme (MRG), adrenal kitlenin boyutunu, sınırlarını ve olası yayılımını net şekilde gösterir. Bazı durumlarda pozitron emisyon tomografisi (PET) gibi ileri görüntüleme teknikleri de gerekebilir. Eğer tümör cerrahi olarak çıkarılırsa alınan dokunun patolojik incelenmesi kesin tanıyı sağlar. Bu süreçte tümörün iyi huylu mu kötü huylu mu olduğu, hücrelerin ne kadar hızlı çoğaldığı ve kanserin başka organlara yayılıp yayılmadığı gibi bilgiler netleşir. Tanı koymak dikkatli bir değerlendirme gerektirir ve genellikle endokrinoloji, radyoloji, patoloji ve onkoloji uzmanlarının birlikte çalıştığı çok disiplinli bir yaklaşım gerekir.
Böbrek Üstü Bezi Kanseri Tedavisi Nasıl Yapılır?
Böbrek üstü bezi kanseri tedavisi tümörün evresi, hormon üretip üretmediği ve hastanın genel sağlık durumu dikkate alınarak bireye özel olarak planlanır. Eğer kanser erken evrede yakalanmışsa ve başka organlara yayılmamışsa, en etkili tedavi yöntemi cerrahidir. Bu ameliyat sırasında genellikle tümörlü böbrek üstü bezi çevre dokularla birlikte tamamen çıkarılır. Cerrahinin açık ya da laparoskopik (kapalı) yöntemle yapılması, tümörün boyutuna ve çevre dokularla ilişkisine bağlı olarak değişir. Tümörün tam olarak alınamadığı veya vücudun başka bölgelerine yayıldığı durumlarda ek tedavilere ihtiyaç duyulur. Bu aşamada devreye kemoterapi, radyoterapi ve özel bazı ilaç tedavileri girer. Kemoterapi, genellikle mitotan etken maddesi ile ya da ondan bağımsız olarak uygulanabilir. Bazı hastalarda radyoterapi, cerrahi sonrası kalan hücreleri yok etmek ya da ağrıyı azaltmak için tercih edilir. Tedavi süreci yalnızca fiziksel müdahalelerden ibaret değildir; hastanın psikolojik durumu, yaşam kalitesi ve takip planı da bu sürecin önemli bir parçasıdır. Tedavi sonrasında düzenli kontrollerle hastalığın tekrarlayıp tekrarlamadığı izlenmeli, gerekirse müdahale edilmelidir.
Sık Sorulan Sorular
Böbrek Üstü Bezi Kanseri Nadir midir?
Böbrek üstü bezinde kist kanseri oldukça nadir görülen bir hastalıktır. Tüm kanser vakaları içinde çok küçük bir yüzdeyi oluşturur ve yılda yaklaşık bir milyon kişide yalnızca 1 ila 2 kişide teşhis edilir. Bu nedenle hem hastalar hem de sağlık profesyonelleri tarafından gözden kaçma ihtimali yüksektir. Özellikle belirtilerin başka yaygın hastalıklarla benzerlik göstermesi, tanının gecikmesine neden olabilir. Nadir olması önemsenmemesi gerektiği anlamına gelmez; aksine agresif seyredebildiği için erken tanı ve doğru tedavi büyük önem taşır. Ayrıca bu kanser türü, bazı kalıtsal hastalıklarla birlikte görülebilir ve bu da genetik yatkınlık taşıyan bireylerde riskin artmasına neden olur. Bebeklerde böbrek üstü bezi kanseri nadir görülür ve genellikle nöroblastom ile karışabilir. Nadirliği, hastalığın yönetimini zorlaştırabilir çünkü birçok merkezde yeterince deneyim bulunmayabilir. Bu nedenle böbrek üstü bezi kanseri tanısı alan kişilerin tedavi sürecini, bu alanda uzmanlaşmış merkezlerde sürdürmeleri önerilir.
Böbrek Üstü Bezi Kanseri Hangi Hormonları Etkiler?
Bu kanser türü çoğunlukla kortizol, aldosteron, androjen ve östrojen gibi hormonları etkileyebilir. Salgılanan hormon türüne göre belirtiler de değişiklik gösterir. Kortizol fazlalığı Cushing sendromuna neden olurken androjen ve östrojen üretimi, kadınlarda ve erkeklerde cinsiyetle ilgili belirtilere neden olabilir.
Böbrek Üstü Bezi Kanseri Nasıl Fark Edilir?
Hastalığın fark edilmesi çoğunlukla tesadüfen olur. Başka bir nedenle yapılan görüntüleme sırasında böbrek üstü bezinde bir kitle fark edilebilir ancak hormon üretimine bağlı belirtiler ortaya çıktığında da kişi doktora başvurabilir. Hormon testleri ve görüntüleme tetkikleri tanıya giden yolda önemli ipuçları verir.
Böbrek Üstü Bezi Kanseri Ağrı Yapar mı?
Tümör büyüdükçe çevresindeki dokulara baskı yapabilir ve bu durum karın, sırt ya da bel bölgesinde ağrıya yol açabilir. Erken evrelerde ağrı çoğunlukla görülmez. Hormon dengesizliklerine bağlı semptomlar daha ön plandadır.
Böbrek Üstü Bezi Kanseri Metastaz Yapar mı?
Böbrek üstü bezi kanseri metastazı karaciğer, akciğer veya kemik gibi uzak organlara yayılım şeklinde olabilir. Bu durumda tedavi daha karmaşık bir hal alır ve hastanın yaşam süresi ile kalitesi ciddi şekilde etkilenebilir. Akciğer kanseri böbrek üstü bezine sıçraması ileri evre hastalıkta sık karşılaşılan bir yayılım biçimidir. Akciğer kanseri böbrek üstü bezi metastazı görüntüleme yöntemleriyle saptanarak biyopsi ile doğrulanabilir. Akciğer kanseri böbrek üstü bezi metastazı belirtileri çoğu zaman belirgin olmayabilir ve genellikle tesadüfen saptanır. Akciğer kanseri böbrek üstü bezi metastazı tedavisi kemoterapi, hedefe yönelik tedavi veya immünoterapi ile planlanabilir.
Böbrek Üstü Bezi Kanseri Ameliyatla Alınabilir mi?
Ameliyat, hastalığın en etkili tedavi yöntemidir. Özellikle kanser sadece böbrek üstü bezinde sınırlıysa, cerrahi başarı oranı yüksektir. Laparoskopik ya da açık yöntemle yapılan ameliyatla tümör ve çevresindeki dokular alınarak iyileşme sağlanabilir.
Böbrek Üstü Bezi Kanseri Kemoterapi Gerektirir mi?
Her hastada gerekmeyebilir ancak kanserin yayılmış olduğu durumlarda kemoterapi önemli bir tedavi seçeneğidir. Ayrıca cerrahi sonrası kalan hücrelerin yok edilmesi amacıyla da uygulanabilir.
Böbrek Üstü Bezi Kanseri Tekrarlar mı?
Böbrek üstü bezi kanseri tekrarlayabilir. Bu kanser türü doğası gereği agresif seyredebilir ve özellikle tümör tam olarak çıkarılamamışsa ya da tanı geç evrede konmuşsa hastalığın nüks etme riski artar. Tedavi sonrası ilk birkaç yıl, tekrarlama açısından en kritik dönemdir. Bu süreçte tümör ilk başladığı yerde yeniden oluşabileceği gibi, uzak organlara yayılım (metastaz) şeklinde de kendini gösterebilir. Tekrar riski, tümörün hücresel özelliklerine, yayılma potansiyeline, uygulanan tedavinin başarısına ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak değişkenlik gösterir. Bu nedenle cerrahi sonrası bile hastalar mutlaka belirli aralıklarla izlenmelidir. Kan tahlilleri, hormon düzeyi ölçümleri ve düzenli görüntüleme tetkikleriyle hastalık kontrol altında tutulur. Özellikle mitotan gibi bazı ilaçlar, nüks riskini azaltmak için cerrahi sonrası uzun süreli kullanılabilir.
Böbrek Üstü Bezi Kanseri Yaşam Süresi Ne Kadardır?
Yaşam süresi, tanı anındaki evreye göre büyük oranda değişkenlik gösterir. Erken evrede teşhis edilen ve başarılı şekilde tedavi edilen hastalarda 5 yıllık sağkalım oranı %50’nin üzerindedir. İleri evrelerde bu oran düşer. Kişinin genel sağlık durumu ve tedaviye verdiği yanıt da önemli belirleyicilerdir.
Böbrek Üstü Bezi Kanseri Hangi Doktora Gidilir?
Endokrinoloji uzmanı, hastalığın hormonlarla ilişkisini değerlendirmek adına ilk başvurulacak branştır. Tanı netleştikten sonra, cerrahi müdahale gerekiyorsa genel cerrahi ya da üroloji uzmanları devreye girer. Onkoloji uzmanı ise tedavinin kemoterapi veya radyoterapi kısmını yönlendirir.
Erken tanı hayat kurtarır.
Böbrek üstü bezi kanseri belirtileri yaşıyorsanız, vakit kaybetmeden Üroloji uzmanımıza başvurun.
Hisar Hospital uzman kadrosu, doğru tanı ve kişiye özel tedavi yaklaşımlarıyla yanınızda.
