Behçet Hastalığı Nedir? Belirtileri Nelerdir?
Behçet hastalığı diğer adı ile İpek yolu hastalığı; ağız ve genital bölgede tekrarlayan yaralar, kan damarları ve gözlerde oluşan iltihap ile karakterize pek çok organı etkileyebilen hastalıktır. “ Behçet hastalığı ne demek ?” sorusunun cevabı hastalık nedenleri tam olarak bilinmediğinden semptomları üzerinden açıklanır. Behçet hastalığı belirtileri arasında vücutta özellikle ağız ve genital bölgelerde sürekli iyileşip tekrar oluşan yaralar dikkat çeker. Bu yaralar farklı hastalıklarla karıştırıldığı için bazı durumlarda tedaviyi geciktirebilir. Hastalığın tam olarak tanımlanamadığı durumlarda semptomları iyileştirmeye yönelik genel tedavilerin uygulanması tercih edilebilir.
Behçet Hastalığı Nedir?
Behçet hastalığı; tekrarlayan ağız içi ve genital yaralar, üveit (göz iltihabı) ve deri lezyonları ile karakterize damar hastalığıdır. Eklemler, cilt, merkezi sinir sistemi ve sindirim sistemini etkileyebilir. İlk olarak 1937 yılında Türk Dermatolog Hulusi Behçet tarafından tanımlandığından bu isimle anılır. Tüm dünyada ve çeşitli ırklarda gözlemlenebilen bir hastalık olmasının yanında “İpek yolu” güzergahında bulunan ülkelerde anlaşılamayan bir şekilde daha sık görülür. Hastalığın etiyolojisi hala açıklanamamış olsa da hastalığın daha sık görüldüğü risk grupları mevcuttur. Örneğin herpes simpleks, hepatit virüsleri ile oluşan enfeksiyonlar hastalık oluşma riskini artırır. Hastalığın enfeksiyon hastalıklarla ve bağışıklık sistemiyle bağlantısı nedeniyle “ Behçet hastalığı nasıl bulaşır ?” sorusu akıllara gelse de hastalık bulaşıcı değildir.
Behçet Hastalığı Nasıl Olur?
Behçet hastalığı sebepleri ve oluşum mekanizması tam olarak bilinmemektedir. Vücutta tekrarlayan inflamasyon sonucu geliştiği düşünülmektedir. Vücudun bağışıklık sisteminin kendi sağlıklı hücrelerine saldırması sonucu ortaya çıktığı tahmin ediliyor. Hastalık mekanizmasında proinflamatuar ve T helper 1 tipi sitokinler sorumlu tutulur. Tam olarak nedenler konusu açıklığa kavuşmasa da genler ve çevresel değişkenler gibi risk faktörleri mevcuttur. Hastalığın oluşma riskini artıran bazı faktörler şöyle sıralanabilir:
- Yaş: Hastalık 20-60 yaş aralığında görülebilse de 30-40 yaş aralığında daha sık görülür. Çok nadiren de olsa çocuk hastalarda da gözlenebilir.
- Cinsiyet: Bazı çalışmalarda erkek hastalarda daha sık görüldüğü bildirilse de bu durum bölgesel olarak değişiklik gösterir. Genele bakıldığında cinsiyet bazında yakın bir risk bulunsa da erkek hastalarda belirtiler daha ağır bir tablo ile ilerler.
- Çevresel değişkenler ve enfeksiyon ajanları: Son çalışmalara bakılarak hastalığın oluşmasında çevresel bir faktör olan enfeksiyözlerin bir etken olabileceği düşünülmektedir. Vücuda girdiğinde antikor üretimine neden olan bazı streptokok suşları, helikobakter pilori, borrelia burgdorferi, mikobakteriler gibi mikroorganizmaların hastalığı tetikleyici etkisi olduğu düşünülmektedir.
- Genetik faktörler: Bazı bölgelerde yaşayan kişiler ve ailede hastalık öyküsü bulunanlar diğerlerine göre daha yüksek risk altındadır. Hastalar üzerinde yapılan çalışmalarda HLA doku antijenleri, sitokinler ve T regülatör hücrelerinin yapısında bazı değişikler olduğu görülmüştür.
Behçet Hastalığı Belirtileri Nelerdir?
Behçet hastalığında hastalığın tutulum gösterdiği sisteme ve bölgeye göre belirtileri değişiklik gösterebilir. Genel olarak Behçet hastalığı belirtileri şunlardır:
- Ağız yaraları: Yaklaşık 1-3 cm çapında, sarı renkli, ağrılı yaralar gözlenir. Bu yaralar genellikle kabuk oluşturmadan iyileşirler. Damak, dil, diş eti ve bademcikler üzerinde fazla sayıda ve tekrarlayan yapıdadır. Behçet hastalığı dil yarası gibi temel ihtiyaçları karşılamayı zorlaştıran sorunlara neden olabilir.
- Genital ülserler: Yuvarlak veya oval şekilli, zımba ile delinmiş gibi görünen yaralardır. Ağızda çıkan yaralarla benzerlik gösterir, bu yaralar sonrası skar oluşumu behçet hastalığına özgüdür. Farklı bir enfeksiyonla birlikte görülmediğinde 10-30 gün aralığında yaralar iyileşir. Bu tip yaralar hastaların büyük çoğunluğunda görülür.
- Göz sorunları: Behçet hastalığı göz üzerinde de yaygın etkilere sahiptir. Gözde kızarma, batma ve görüşte bulanıklık görülebilir. Her atak sonrasında gözdeki görme kaybı artarak devam eder. Behçet hastalığı göz tutulumu belirtileri başta basit bir enfeksiyona benzer başlasa da körlüğe kadar uzanabilir. Gözlerde yaşanan sorunlar erkek hastalarda daha şiddetli şekilde gözlemlenir. Göz ile ilgili semptomlardan bahsedildiğinde akıllara gelen “ Behçet üveit hastalığı nedir?” sorusu, göz duvarının orta tabakası uveanın iltihaplanması olarak cevaplanabilir.
- Deride görülen belirtiler: Deride farklı tiplerde yaralar gözlenebilir. Kızarık, ağrılı ve ateşte artış gösteren bazı yaralar oluşabilir. Özellikle bacaklarda yumru şeklinde lezyonlar görülebilir. Bazı yaralar sert, kızarık ve yoğun ağrılı olarak gelişebilir.
Bu 4 klinik bulgu Behçet için ayırıcıdır. Bu belirtilere ek farklı belirtiler de gözlenebilir. Bu belirtiler şunlardır:
- Eklemlerde şişlik ve ağrı: Ayak bilekleri, dizler ve dirsekler daha çok etkilenir. Şişlik, kızarıklık ve hassasiyet ortaya çıkabilir.
- İnce ve kalın bağırsakta yaralar: Vücut ve ağızda görülen yaralara benzer lezyonlar bağırsak içerisinde de oluşabilir. Karın ağrısı ve dışkıda kan şeklinde gözlenebilir.
- Beyin iltihabı: Özellikle beyin zarında iltihaplanma ortaya çıkabilir. Baş ağrısı, boyun ağrısı, ateş ve koordinasyon bozukluğu olarak kendini gösterebilir.
- Damar iltihabı: Damarları iltihap nedeniyle tıkanması, daralması veya tümüyle kapanmasına neden olabilir. Büyük damarlarda oluştuğunda ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir.
- Akciğer, böbrek gibi organlarda da hastalık nedeniyle sorunlar yaşanabilir.
- Lenfatik tutulum yaşandığında lenf ve dalak büyümesi nadiren de olsa görülebilir.
- Hastalığın ilerlediği bazı hastalarda felç ve görme kaybı oluşabilir.
Behçet Hastalığı Tanısı Nasıl Konulur?
Behçet hastalığının tanımlanması için özel bir test bulunmamaktadır. Ancak hastada görülen belirtilere sahip diğer hastalıkların dışlanması için kan ve idrar testleri, cilt biyopsisi yapılabilir. Bunların yanında BT, MR, röntgen gibi görüntüleme yöntemlerine başvurulabilir. Behçet hastalığında hasta öyküsü dinlenerek behçet hastalığı tanı kriterleri yardımıyla tanı konulur. Tanıda kullanılan Uluslararası Çalışma Grubu tarafından belirlenen kriterler şöyle açıklanabilir:
12 ayda en az 3 kez tekrarlayan ağız yaralarına ek olarak aşağıda listelenen bulgulardan en az ikisinin bulunması Behçet hastalığını düşündürür.
- Genital yaralar (Anal bölgedeki yaralar, genital bölgedeki leke oluşumları, erkeklerde büyümüş testis)
- Deride oluşan farklı tipteki yaralar
- Göz enfeksiyonları (Üveit, vitreus enfeksiyonu)
- Paterji (derinin özgün olmayan tepkisi)
Behçet Hastalığı Tedavisi Nasıl Yapılır?
“ Behçet hastalığına ne iyi gelir ?” sorusunun cevabı behçet hastalığının tam olarak bir tedavisi bulunmadığından değişiklikler gösterebilir. Tedavi prosedürlerinde ana hedef hastalığın etkilediği iç organların işlevlerinin iyileştirilmesi ve behçet hastalığı krizi olarak isimlendirilen atakların tekrarlamasını önlemektir. Kortizon içerikli ilaçlar, bağışıklık sistemi baskılayıcılar ve iltihap oluşum sürecini yavaşlatan veya azaltan bazı ilaçlar tercih edilir. Hastalığın tam olarak tanımlanamadığı kişilerde behçet hastalığı deri lezyonları semptomlarının tedavisi için lokal kortizon kremlerine başvurulabilir. Behçet hastalığı ağız yaraları için kortizonlu ve bağışıklık baskılayıcı tabletlerin yanında boğaz gargaraları da uygulanabilir. Acının ve ağrının dayanılmaz olduğu hastalarda lokal anestezikler acıyı azaltmak amacıyla kullanılabilir.
“Behçet hastalığı nedir tedavisi nasıl yapılır?” sorularının cevabı çeşitli testlerle de bazı durumlarda tam olarak cevaplanamasa da hastalığın erken aşamada tespit edilmesi hastalığın yönetilmesi açısından önemlidir.
Sık Sorulan Sorular
Behçet hastalığı tehlikeli midir?
Behçet hastalığı sonuçları arasında en tehlikeli olanı kan damarlarında meydana gelen sorunlar sebebiyle görülen ölümlerdir. Bu sonucun nedenleri arasında bağırsakta meydana gelen yaralar sonucu oluşan delinmeler, damarlardaki yırtılmalar gibi komplikasyonlar sayılabilir. Behçet hastalarından yaklaşık %5’lik kesiminde ölüm gibi ciddi sonuçlar ortaya çıkar. Hastalığın oluşturduğu bu tip ciddi sonuçlar hasta ebeveynlere “Behçet hastalığı kalıtsal mıdır? Çocuğuma geçer mi?” gibi soruları düşündürse de hastalık tümüyle kalıtımsal değildir. Ancak ailede hastalık öyküsü bulunması kişinin hastalığa yakalanma riskini artırıcı etki gösterir.
Behçet hastalığı tedavi edilmezse ne olur?
Behçet hastalığı tedavisi uygulanmadığında hastalık seyri kötüleşebilir. Ağır vakalarda kalıcı görme kaybı, felç gibi hastanın hayatını ciddi şekilde etkileyebilecek sorunlar ortaya çıkabilir. Hastalık semptomları bazı dönemler atak şeklinde artarken bazı dönemlerde de hafifleyebilir. Bu dönemlerde “ Behçet hastalığı geçici midir?” sorusu akıllara gelse de hastalık tümüyle iyileşmez. Dönem dönem semptomların sakinleşmesine aldanarak tedavi bırakılmamalıdır.
Behçet hastalığına hangi bölüm bakar?
“Behçet hastalığı hangi bölüm kapsamındadır? “ sorusunun cevabı tek bir bölümü değil, bir ekip çalışmasını içerir. Behçet hastalığında tanı ve tedavi romatoloji uzmanı öncülüğünde gerçekleştirilir. Tedavi ve tanı süreci; cildiye, nöroloji, göz ve romatoloji uzmanlarından oluşan bir ekibin değerlendirmesi ve müdahalesi şeklinde sürdürülür.
Behçet hastalığı bulaşıcı mıdır?
Behçet hastalığı bağışıklık sistemi bağlantılı bir hastalıktır. Hastadan başka birine bulaş mümkün değildir. Bu soru ardından akıllara gelen “Behçet hastalığı genetik mi?” sorusunun cevabı da tartışmalıdır. Genetik olarak aktarım kesin değildir. Sadece bir sonraki nesilde görülme riski şeklinde değerlendirilebilir.
Behçet hastalığı testi nasıl yapılır?
Behçet hastalığı testi olarak nitelenebilecek özel bir test bulunmamaktadır. Tanıya yardımcı olması amacıyla kan, idrar testleri ve BT, MR, röntgen gibi görüntüleme yöntemlerinden yararlanılabilir. Bu testlerden alınan sonuçlar yardımıyla şüphelenilen diğer hastalıklar değerlendirilebilir. Behçet hastalığı genital bölge ve deride oluşan yaralarla kendini gösterebilir. Bu lezyonların tetkiki için biyopsi tercih edilebilir.
Behçet hastalığı nedeniyle tekrar eden yaralar ve göz sorunları yaşıyorsanız, en kısa sürede Hisar Hospital’da bir romatoloji uzmanına başvurarak tedavi sürecinizi başlatabilirsiniz.
