Tonsillektomi bir diğer adıyla bademcik ameliyatı boğazın arkasında konumlu olan bademciklerin cerrahi yöntemlerle çıkarılması işlemidir. Özellikle çocukluk döneminde en sık yapılan operasyonlardan bir tanesi olan bademcik ameliyatı günümüzde sağlık teknoloji alanında yaşanan gelişmeler ile birlikte daha kısa sürede ve daha konforlu biçimde uygulanabilmektedir. “Bademcik ameliyatı (tonsillektomi) nedir?”, “Bademcik ameliyatı nasıl yapılır?”, “Tonsillektomi yapılmasına nasıl karar verilir?”. Bunlar gibi soruların cevapları ve tonsillektomi ile ilgili merak edilenler yazının ilerleyen kısımlarında detaylı olarak ele alınmıştır.
Tonsillektomi Nedir?
Bademcik tıp literatüründeki adıyla tonsil, boğazın arkasında her iki tarafta bulunan iki adet dokudur. Bademcikler, içerisinde barındırdıkları beyaz kan hücreleri sayesinde bağışıklık sisteminin önemli bir bileşeni olarak görev yapar. Ağızdan ve burundan giren mikropları vücudun geri kalanına yayılmadan filtreleyerek vücudu enfeksiyondan korumaya yardımcı olabilir. Bununla birlikte bazen viral veya bakteriyel enfeksiyonlar gibi çeşitli sebeplerle bademciklerin kendisi enfekte olabilir. Bu durumda ağrı, yutma güçlüğü gibi belirtiler görülebilir. Bademcik iltihabı (tonsilit) uzun süre devam ederse ve/veya sık aralıklarla tekrarlarsa bademciklerin alınması gerekebilir. Ayrıca bademcik büyümesi durumunda da bademciklerin çıkarılması gerekebilir. Tonsillektomi yani bademcik ameliyatı bademciklerin tamamının veya bir kısmının cerrahi yöntemler kullanılarak çıkarılması işlemidir.
Tonsillektomi Belirtileri Nelerdir?
Kronik hale gelen bademcik iltihabının tedavi yöntemlerinden bir tanesi tonsillektomi ile bademciklerin çıkarılmasıdır. Peki, bademcik ameliyatına gerek olduğunu gösteren belirtiler nelerdir?, Bademcik iltihabı belirtileri nelerdir? Bademcik iltihabının sık rastlanan belirtilerinden bazıları şu şekilde sıralanabilir:
- Boğazda ağrı veya yanma hissi,
- Yutmada güçlük,
- Bademciklerde kızarıklık,
- Bademciklerin çevresinde beyazlık,
- Yüksek ateş,
- Boyunca bulunan lenf bezlerinde şişlik.
Yukarıda sayılan belirtilerin uzun süre devam etmesi veya tekrarlaması durumunda kronik bademcik iltihabı söz konusu olabilir. Son 1 yılda en az 7, son iki yılda en az 5, son 3 yılda en az 3 bademcik iltihabı yaşayan kişilerde kronik bademcik iltihabından söz edilebilir. Buna bağlı olarak bu kişilerde tonsillektomi operasyonu yapılması gerekebilir (5). Sürekli tekrarlayan bademcik iltihabı ise bademciklerin büyümesine neden olabilir. Bunun neticesinde nefes almada zorluk, uykuda solunum kesilmesi gibi şikâyetler ortaya çıkabilir.
Bademcik Tanısı (Teşhisi) Nasıl Konulur?
Bademcik iltihabı tanısı alanında uzman bir kulak, burun ve boğaz hastalıkları doktorunun fiziki muayenesi ile kolaylıkla konulabilir. Uzman doktor öncelikle hastanın bademciklerinde kızarıklık, şişlik, boğazda beyazlık gibi belirtiler olup olmadığını kontrol eder. Bazı durumlarda uzman doktor vücutta enfeksiyon varlığı araştırmak için kan testi gibi laboratuvar tahlillerinden faydalanabilir. Bununla birlikte iltihaba neden olan bakterinin türünün belirlenebilmesi ve uygun tedaviye başlanabilmesi için kültür testleri de kullanılabilir.
Bademcik Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Bademcik ameliyatı öncesinde doktorun önerisi doğrultusunda bademciklerdeki iltihabı gidermek için bir süre ilaç kullanılması gerekebilir. Bununla birlikte kan sulandırıcı özelliği olan ilaçlar ameliyat sırasında ve sonrasında kanama riskini artırabileceğinden ameliyattan önce hastanın kendi doktorunun da görüşü alınarak bunların bırakılması gerekebilir.
Bademcik ameliyatı günümüzde pek çok farklı teknikle yapılabilir. Ameliyat hangi teknikle uygulanırsa uygulansın ameliyat sırasında genel anestezi kullanılır. Bademciklerin tamamının veya bir kısmının çıkarıldığı bademcik ameliyatlarında günümüzde kullanılan başlıca ameliyat teknikleri şu şekildedir:
- Buharlaştırma yöntemi: Bademciklerin tamamının veya bir kısmının plazma yöntemi ile buharlaştırılması işlemidir. Bu yöntemde bademcik ameliyatı ağrısız, kanamasız bir şekilde yapılmaktadır.
- Soğuk bıçak yöntemi: Günümüzde bademcik ameliyatında en sık kullanılan tekniklerden bir tanesi soğuk bıçak yöntemidir. Soğuk bıçak yöntemi ile uygulanan ameliyatlarda uzman cerrah bademcikleri neşter yardımıyla çıkarır, ardından kesi yapılan alan dikiş veya koter ile kapatılır.
- Harmonik bıçak yöntemi: Harmonik bıçak yöntemi bademciklerin tamamının çıkarılması için ultrasonik titreşimlerin kullanıldığı ameliyat tekniğidir. Ameliyat sırasında cerrah ultrasonik enerji sayesinde 55000 kez hareket edebilen bıçakla hem kesme hem de yarayı kapatma işlemi aynı anda yapabilir.
- Thermal welding yöntemi: Tonsillektomi işlemi sırasında uzman doktor termal enerji ve basınç kullanarak hem bademcikleri çıkarabilir hem de kanamayı durdurabilir.
- Elektrokoter yöntemi: Elektrokoter yönteminde hem bademcikleri çıkarmak hem de yarayı kapatmak için ısı enerjisi kullanılır.
- Lazer yöntemi: Lazer yönteminde cerrah, bademcik dokusunu yok etmek için lazer teknolojisinden faydalanabilir.
Bademcik ameliyatları günümüzde sağlık alanında yaşanan olumlu gelişmelerin de yardımıyla daha kısa sürede ve daha konforlu biçimde uygulanabilir. Operasyon yaklaşık yarım saat kadar sürer. Günümüzde ağız içerisinde herhangi bir kesi yapılmadan bademcik ameliyatlarının yapılması mümkündür. Ayrıca sık orta kulak enfeksiyonu geçirenlerde başvurulan kulağa ventilasyon tüpü (kulak tüpü) takılması, geniz eti büyümesine bağlı nefes almada zorluk yaşayanlarda geniz eti alınması (adenoidektomi) gibi cerrahi operasyonlar da bademcik ameliyatı ile aynı anda yapılabilir.
Bademcik Tedavisi Nasıl Yapılır?
Bademcik iltihaplanması viral veya bakteri kaynaklı olabilir. Bademcik tedavisinde öncelikle enfeksiyonun nedeni belirlenir. Enfeksiyonun kaynağının bakteriler olması halinde hastaya antibiyotik ilaçlar reçete edilebilir. Viral kaynaklı enfeksiyonlarda ise sıklıkla semptomların hafifletilmesine yönelik bazı ilaçlar reçete edilebilir. Boğaz ağrısı yaşayanların sıklıkla yaptığı hatalardan bir tanesi doktora danışmadan antibiyotik kullanmaktır. Oysa antibiyotikler sadece bakteriyel enfeksiyonlarda etkili olan ilaçlardır. Bir başka ifadeyle bademcik iltihabı viral bir enfeksiyondan kaynaklı ise antibiyotikler etkili olmaz. İlaçlardan olumlu sonuç alınamayan enfeksiyonun uzun süre devam ettiği veya sık tekrarladığı durumlarda hastaya tonsillektomi operasyonu önerilebilir .
Bademcik erken dönemde tedavi edilmediğinde ilerleyen dönemler orta kulak enfeksiyonu, iştahsızlık ve buna bağlı kilo kaybı gibi sorunlara neden olabilir. Bu nedenle siz de kendinizde veya çocuğunuzda boğaz enfeksiyonundan şüphelenirseniz en yakın zamanda kulak, burun ve boğaz hastalıkları alanında uzman bir doktordan randevu almayı ve gerekli kontrollerinizi yaptırmayı ihmal etmeyin.
Sıkça Sorulan Sorular
Bademcik ameliyatı ve geniz eti ameliyatı özellikle çocukluk çağında en sık yapılan operasyonlardandır. Özellikle çocuklarda kronik hale gelen bademcik iltihabı gelişme geriliği gibi sağlık sorunlarına neden olabilir. Bademcik ameliyatı hakkında sıklıkla merak edilenlerden bazıları aşağıda ele alınmıştır.
Bademcik hangi hastalıklara yol açar?
Tedavi edilmeyen bademcik iltihabı zamanla nefes almada zorluk, uyku apnesi, iştahsızlık, kulak enfeksiyonu gibi sağlık sorunlarının ortaya çıkmasına neden olabilir.
Bademcik ameliyatı neden yapılır?
Bademciklerin tamamının veya bir kısmının çıkarıldığı bademcik ameliyatı kronik bademcik iltihabı,ağzı açık uyuma, horlama ,uyku sırasında nefes durması(apne),bademcik büyümesi gibi sağlık sorunlarında hastaların semptomlarını hafifletmek amacıyla yapılan ameliyatlardır.
Ameliyat sonrası dikkat edilmesi gerekenler nelerdir?
Tonsillektomi ameliyatı sonrasında hastalarda bir miktar ağrı olması normaldir. Bu nedenle uzman doktor hastaya ağrı kesici özelliği bulunan ilaçlar reçete edebilir. Tonsillektomi operasyonu sonrasında hastalar genellikle aynı gün taburcu edilirler. Bazı durumlarda hastanın durumuna göre 1 gece hastanede kalması gerekebilir. Operasyondan sonraki günlerde bol bol ılık su içmek boğazın nemli kalmasına yardımcı olabilir. Bunun yanı sıra bir süre püre ve çorba gibi gıdalar tüketilmesi önerilir.
Bademcik ameliyatı hangi yöntemle yapılmaktadır?
Bademcik ameliyatı çeşitli tekniklerle yapılabilir. Geleneksel olarak bademcik ameliyatında daha çok soğuk bıçak yöntemi gibi ameliyat teknikleri kullanılırken günümüzde plazma buharlaştırma, lazer tonsillektomi gibi yöntemlerle ameliyatsız olarak bademciklerin çıkarılması mümkündür.
Bademcik alınmasının zararı var mı?
Bademcik alınmasının vücudun bağışıklık sistemine olan zararları hakkında yapılan pek çok bilimsel çalışma vardır. Bu çalışmalara bakıldığında bademcik alınmasının bağışıklık sistemine zarar verdiğine yönelik kesin bir kanıt bulunmamaktadır.
Geniz eti, bademcik aynı anda yapılabilir mi?
Günümüzde sağlık teknolojisinin gelişmesi ile birlikte geniz eti ve bademcik ameliyatları aynı anda yapılabilir.
İlerleyen zamanlarda tekrarlar mı?
Bademcik ameliyatı, bademciklerin tamamının veya bir kısmının alınması şeklinde yapılabilir. Bademciklerin tamamının alındığı operasyonlardan sonra boğazda iltihap tekrarlama riski oldukça düşüktür. Bununla birlikte bademcik dokusunun bir kısmının geride bırakıldığı tonsillektomi operasyonlarından sonra iltihap tekrarlama riski vardır.
Bademcikler vücudun bağışıklık sisteminde önemli rol oynayan yapılardır. Vücuda ağız ve/veya burun yoluyla giren bakteri, virüs gibi mikroorganizmalar bademcikler tarafından yakalanır ve vücudun geri kalanına yayılması engellenir. Bunun yanı sıra bazı durumlarda bademciklerin kendisinde iltihaplanma gelişebilir. Bu durumda boğaz ağrısı, yüksek ateş, ses kısıklığı gibi semptomlar ortaya çıkabilir. Genellikle bademcik iltihabı birkaç gün içinden kendiliğinden iyileşir, ancak bazı durumlarda iltihap uzun süre devam edebilir ve/veya sıklıkla tekrarlayabilir. Uzun süre devam eden bademcik iltihabı orta kulak enfeksiyonu gibi sağlık sorunlarına neden olabilir. Bu durumda öncelikle ilaç kullanımı gibi tedavi seçenekleri değerlendirilir. Sonuç alınamayan durumlarda ise bademcik ameliyatı ile bademciklerin tamamının veya bir kısmının alınması gerekebilir.
Siz de kendinizde veya çocuğunuzda boğaz ağrısı, boğazda kaşıntı, yüksek ateş gibi semptomlardan şikâyetçiyseniz alanında uzman bir doktordan randevu almayı ve gerekli kontrolleri yaptırmayı ihmal etmeyin.
