Lenf biyopsisi lenf bezinin tamamının veya bir kısmının çıkarılıp enfeksiyon veya kanser gibi hastalıklar açısından mikroskop altında incelendiği tıbbi prosedürdür. Sentinel lenf bezi biyopsisi, iğne biyopsisi gibi farklı türleri bulunan lenf biyopsisi kanser teşhisi ve evrelemesinin yanı sıra diğer lenf bezleri tanı yöntemleri ile nedeni belirlenemeyen lenf bezi şişliklerinin nedenini anlamak amacıyla da yapılabilir.
Lenf Biyopsisi Nedir ve Hangi Durumlarda Uygulanır?
Lenf nodu biyopsisi prosedürü çeşitli tekniklerle lenf bezlerinden doku örneği alınarak mikroskop altında incelendiği tıbbi bir prosedürdür. Lenfatik sistemin önemli bileşenlerinden olan lenf bezleri doku ve organlardaki sıvı dengesinin korunmasından vücudu enfeksiyon hastalıklarına karşı korumaya kadar pek çok önemli süreçte rol oynar. Başlıca görevleri arasında bağışıklık sisteminin önemli hücrelerinden olan lenfositlerin üretilmesi ve depolanması olan lenf bezleri enfeksiyon hastalıkları veya kanser gibi ciddi sağlık sorunlarına karşı vücudu savunabilmek için daha fazla lenfosit üretebilir. Neticesinde lenf bezlerinde şişlik veya büyüme görülebilir.
Lenf bezlerinde şişlik şikâyeti ile başvuran hastalarda doktorlar öncelikle ultrason, bilgisayarlı tomografi gibi görüntüleme yöntemleri kullanarak lenf bezlerini inceleyebilir. Ancak lenf bezlerinde meydana gelen şişliğin ve büyümenin nedenini belirlemek her zaman kolay değildir. Bu durumda lenf bezi biyopsisi yapılmasına karar verilebilir. Buna göre lenf bezi biyopsisi yapılabilecek başlıca durumlar şunlardır:
- Lenfoma gibi kanserlerin kesin tanısı koymak veya meme kanseri gibi birincil kanserlerin lenf bezlerine metastaz yapıp yapmadığını değerlendirmek,
- Uzun süre geçmeyen lenf bezi şişliğinin nedenini araştırmak.
Ek olarak lenf bezi biyopsisi kanser gibi hastalıklarda tedavi sürecini planlayabilmek veya hastalığın tedaviye verdiği yanıtı değerlendirebilmek amacıyla da yapılabilir.
Lenf Biyopsisi Nasıl Yapılır ve İşlemin Türleri Nelerdir?
Lenf biyopsisi lenf bezinin tamamının veya bir kısmının çeşitli yöntemlerle çıkarıldıktan sonra laboratuvar ortamında incelendiği bir işlemdir. Doku örneğinin alındığı bölgeye bağlı olarak biyopsi işlemi kasıklardan lenf biyopsisi, koltuk altı lenf bezi biyopsisi, boyun lenf biyopsisi gibi farklı şekillerde adlandırılabilir. Başlıca lenf nodu biyopsisi türleri şunlardır:
- İnce iğne aspirasyon biyopsisi: Lenf nodu ince iğne aspirasyon biyopsisi sırasında uzmanlar öncelikle lokal anestezi yardımıyla biyopsi örneği alınacak bölgeyi uyuşturur. Ardından ince bir iğne ve enjektör yardımıyla lenf bezine ulaşılır ve doku örneği alınır.
- Kalın iğne biyopsisi: Çekirdek iğne biyopsisi olarak da bilinen bu işlem ince iğne aspirasyonu ile benzerlik gösterir. Ancak ince iğne biyopsisinden farklı olarak daha fazla doku örneği almaya olanak tanıyan daha büyük bir iğne kullanılır. Her iki lenf bezi iğne biyopsisi türü de genellikle 15-30 dakika içerisinde tamamlanır. İşlem sırasında yeterli miktarda doku örneği alınabilmesi için iğnenin lenf bezine birkaç kez batırılması gerekebilir.
- Sentinel lenf nodu biyopsisi: Sentinel lenf bezi biyopsisi meme kanseri, cilt kanseri gibi kanserlerin lenf bezlerine yayılıp yayılmadığını incelemek amacıyla uygulanan biyopsi türüdür. Kanser birincil bölgesinden yayılırken belirli bir sıra takip eder. Bu nedenle işlem sırasında uzmanlar öncelikle kontrast bir madde enjekte ederek kanserin yayılması durumunda öncelikle hangi lenf bezlerine yayılacağını belirler. Sentinel lenf biyopsisi genellikle genel anestezi yardımıyla gerçekleştirilir. Hastaya enjekte edilen maddeler yardımıyla sentinel lenf nodlarını tespit eden uzmanlar cilt üzerinde küçük bir kesi yaparak bir veya daha fazla lenf bezini çıkarır. Çeşitli çalışmalar 3 tane sentinel lenf nodu çıkarılmasının kanseri değerlendirmek için yeterli olabileceğini göstermektedir. Lenf bezlerini çıkardıktan sonra uzman doktor dikişle kesiyi kapatır ve örnekleri incelenmek üzere laboratuvara gönderir.
- Cerrahi biyopsi: Bazı durumlarda doktorlar cilt üzerinden lenf bezlerine kolaylıkla ulaşamayabilir. Bu durumda küçük bir kesi yaparak lenf bezinin bir kısmını veya tamamını çıkarabilir. İğne biyopsisine göre biraz daha uzun sürebilen cerrahi lenf bezi biyopsisi genellikle 30-45 dakika içerisinde tamamlanır. İşlemden sonra bir miktar ağrı olması normaldir.
Lenf nodu biyopsisi prosedürü hangi teknikle uygulanırsa uygulansın işlemden sonra alınan doku örnekleri laboratuvarda uzman patologlar tarafından detaylı olarak değerlendirilir. Böylece hem kanserin kesin tanısı konulabilir, evresi belirlenebilir hem de lenf bezinde görülen şişliğin nedeni anlaşılabilir.
Lenf Biyopsisi Öncesinde Hasta Nasıl Hazırlanmalıdır?
Lenf biyopsisi hazırlık süreci işlemin başarıyla gerçekleştirilmesi, işlem sırasında ve sonrasında ortaya çıkması muhtemel komplikasyonların önlenmesi açısından önemlidir. Biyopsi öncesinde uzmanlar öncelikle hastanın tıbbi geçmişini dikkatle değerlendirir. Kan pıhtılaşma sorunları, kullanılan ilaçlar ve alerjiler hakkında doktorların bilgilendirilmesi önemlidir. Biyopsi sırasında ve sonrasında kanama riskini en aza indirebilmek için kan sulandırıcı özelliği bulunan bir ilaç veya bitkisel takviye kullanan hastaların doktorlarının önerisi doğrultusunda işlemden birkaç gün önce bu ilaçları veya takviyeleri bırakması gerekebilir. Genel anestezi uygulanması planlanan biyopsi işlemlerinden bir süre önce hastaların yemeyi ve içmeyi bırakmaları gerekir. Ayrıca genel anestezi alacak hastaların yanında bir refakatçi bulunması tavsiye edilir.
Lenf Biyopsisi Sırasında ve Sonrasında Görülebilecek Komplikasyonlar Nelerdir?
Lenf nodu biyopsisi genellikle güvenilir bir prosedür olmakla birlikte herhangi bir tıbbi prosedürde olduğu gibi, özellikle uzmanların önerilerine uyulmayan durumlarda, bazı komplikasyonların görülme riski de vardır. Başlıca lenf biyopsisi komplikasyonları şunlardır:
- Nadir de olsa bazı hastalarda işlem uygulanan bölgelerde enfeksiyon gelişebilir. Uzmanlar işlem sonrasında enfeksiyon riskini en aza indirebilmek için antibiyotik ilaçlar reçete edebilir.
- İnce iğne aspirasyonu gibi minimal invaziv prosedürler sırasında ve sonrasında kanama riski düşüktür. Ancak kesi uygulanarak yapılan biyopsiler sonrasında bir miktar kanama olabilir. Özellikle kan inceltici ilaç kullanan hastalarda bu risk daha yüksek olabilir. Kanamanın uzun süre devam etmesi halinde doktorlara bilgi verilmesi önemlidir.
- Nadiren biyopsi sırasında lenf bezlerin yakınındaki bir sinir hasar görebilir. Bu durumda kişi işlem uygulanan bölgede uyuşukluk hissedebilir. Normal şartlarda uyuşma hissinin işlemden sonra 1-2 ay içerisinde geçmesi beklenir. Geçmediği durumlarda uzmanlara danışılması önerilir.
Sayılanların yanı sıra nadir durumlarda lenf sıvısının bölgede birikmesi sonucunda lenfödem olarak da adlandırılan şişlik oluşabilir. Bu durum daha çok büyük lenf bezlerinin çıkarıldığı cerrahi biyopsilerden sonra görülür. Lenf nodu biyopsisi sonrasında kızarıklık, kanama, morarma gibi hafif komplikasyonlar normaldir. Ancak bunların uzun süre devam etmesi ve yüksek ateş, biyopsi bölgesinde anormal akıntı gibi semptomların eşlik etmesi durumunda vakit kaybetmeden uzman doktora danışılması önemlidir.
Lenf Biyopsisi Sonuçları Ne Kadar Sürede Alınır ve Nasıl Yorumlanır?
Lenf biyopsisi sonuçları genellikle 1-2 hafta içerisinde alınır. Sonuçların ne zaman alınabileceği biyopsi örneğinin laboratuvarda ne kadar detaylı bir incelemeye tabi tutulduğuna bağlı olarak değişebilir. Lenf nodundan alınan örneğin mikroskop altında incelenmesi sayesinde kişinin belirli bir hastalığa sahip olup olmadığı anlaşılabilir. Örneğin raporda pozitif ibaresinin yer alması kanser anlamına gelebilir. Bu durumda uzmanlar kanserin lenf bezlerinden mi yoksa başka bir organdan mı kaynaklandığını belirleyebilmek için daha fazla tetkik yapılmasına ihtiyaç duyabilir.
Sık Sorulan Sorular
Lenf Biyopsisi Ağrılı mıdır?
Lenf biyopsisi lokal anestezi veya genel anestezi yardımıyla gerçekleştirilen bir işlem olduğundan işlem sırasında hastalar herhangi bir ağrı hissetmez. İğne biyopsisi sırasında hastalar genellikle hafif bir iğne batması hisseder. İşlem sonrasında ağrı gibi komplikasyonların görülme riski düşüktür. Cerrahi biyopsi sonrasında ise bir miktar ağrı görülebilir. Uzmanlar ağrıyı kontrol altına alabilmek için ağrı kesici özelliği bulunan bazı ilaçlar reçete edebilir.
Lenf Biyopsisi Ne Kadar Sürer?
Lenf biyopsisi süresi kullanılan biyopsi yöntemine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. İnce iğne aspirasyonu gibi minimal invaziv işlemler genellikle 10-15 dakika sürer. Cerrahi biyopsilerin süresi ise 30 ilâ 45 dakika arasında değişiklik gösterebilir.
İşlem Sonrası İyileşme Süreci Nasıldır?
Lenf bezi biyopsisi prosedürü çoğunlukla ayakta tedavi kapsamında gerçekleştirilen bir işlemdir. Bir diğer ifadeyle hastalar aynı gün içerisinde evlerine gidebilir. İşlemden sonra hafif derecede şişlik, morluk, kanama görülmesi normaldir. İyileşme sürecinde uzmanlar bir süre bölgenin kuru tutulmasını, duş almamaya özen gösterilmesini önerebilir. Ek olarak bir süre ağır kaldırmaktan uzak durulmasında da fayda vardır.
Lenf Biyopsisi Sonrası Günlük Yaşantıma Ne Zaman Dönebilirim?
Lenf bezi biyopsisi sonrası iyileşme süresi hastanın genel sağlık durumuna bağlıdır. Hastaların büyük çoğunluğu aynı gün içerisinde günlük yaşantısına geri dönebilir. Bununla birlikte lenf bezi biyopsisi sonrası doktorun önerdiği süre boyunca işlem bölgesinin kuru ve temiz tutulması, ağır kaldırmaktan kaçınılması önemlidir.
Biyopsi Sonucunu Almak Ne Kadar Sürer?
Lenf biyopsisi sonuçları alınan doku örneğinin ne kadar detaylı bir işleme tabi tutulduğuna bağlı olarak değişmekle birlikte ortalama 1-2 hafta içerisinde sonuçlar çıkar.
Sentinel Lenf Nodu Biyopsisi Nedir?
Sentinel lenf bezi biyopsisi meme kanseri, cilt kanseri gibi başka bir doku ve organdan köken alan kanserlerin birincil kanserin yakınındaki lenf bezlerine metastaz yapıp yapmadığını değerlendirmek amacıyla uygulanır. İşlem sırasında uzmanlar özel bir kontrast madde enjekte ederek kanserin öncelikle yayılma riski bulunan lenf bezlerini tespit eder ve onları çıkararak mikroskop altında inceler.
Kasık Lenf Bezi Biyopsisi Nasıl Yapılır?
Kasıkta lenf nodu biyopsisi penis kanseri, rahim ağzı kanseri, cilt kanseri gibi kanserlerin kasıktaki lenf bezlerine yayılıp yayılmadığını değerlendirmek için yapılır. İşlem sırasında uzmanlar kasık bölgesinde küçük bir kesi yaparak incelemek istediği lenf nodunu çıkarır. Ardından kesi bölgesi dikişle kapatılır.
Akciğer Lenf Bezi Biyopsisi Nasıl Yapılır?
Akciğer lenf bezi biyopsisi genellikle endobronşiyal ultrasonografi (EBUS) veya mediastinoskopi gibi görüntüleme yöntemleri kullanılarak gerçekleştirilir. ile yapılır. Endobronşiyal ultrasonografi yöntemi bronoskopi ve ultrasonografinin birlikte kullanıldığı bir tanı yöntemidir. İşlem sırasında bronkoskop adı verilen bir cihaz ile ultrason rehberliğinde lenf nodlarına ultrason eşliğinde ulaşılarak doku örneği alınır. Mediastinoskopi sırasında ise genellikle boyun bölgesinde açılan küçük bir kesi yoluyla akciğer ile kalp arasında kalan mediastinuma girilerek lenf bezlerinden doku örneği alınır.
