Viral Enfeksiyon Nedir? Belirtileri Nelerdir?
İnsanlar sanılanın aksine günlük yaşam içerisinde mikroorganizmalarla birlikte yaşarlar. mikroorganizmaların çoğu insan sağlığına zarar vermeden varlıklarını sürdürürken bazıları vücuda girdiklerinde çeşitli enfeksiyonlara neden olabilir. Enfeksiyon hastalıkları, insan vücuduna zarar veren mikroorganizmaların girişi ve çoğalması sonucunda ortaya çıkan sağlık sorunlarıdır. Mikroorganizmalar kendi içerisinde mantarlar, bakteriler, parazitler, arkebakteriler, protozoalar, algler ve virüsler olmak üzere 7 sınıfa ayrılır . Her biri farklı mekanizmalarla vücuda girebilir ve çeşitli hastalıklara neden olabilir. “Viral enfeksiyon nedenleri, belirtileri, tanı ve tedavi yöntemleri” gibi konularda detaylı bilgi yazının devamında yer almaktadır.
Viral Enfeksiyon Nedir? Belirtileri Nelerdir?
Viral enfeksiyonlar mikroskop altında görülebilen virüs adı verilen mikroorganizmaların vücuda girmesiyle oluşan hastalıklardır. Virüsler vücuttaki hücreleri kullanarak kendilerini çoğaltabilen küçük organizmalardır. Genetik bilgiyi (DNA veya RNA) koruyucu bir kapsül içinde taşıyan mikroskobik bir patojen türü olan virüsler kendilerini çoğaltabilmek ve hayatta kalabilmek için bir konağa ihtiyaç duyar. Bu nedenle konağa ait hücrelere girerek hücrenin mekanizmalarını kullanır.
Viral enfeksiyonlar başta solunum sistemi olmak üzere vücudun farklı bölgelerini etkileyebilir. Bu mikroorganizmaların neden olduğu başlıca enfeksiyon hastalıkları şu şekilde sıralanabilir (2):
- Solunum yolu enfeksiyonları üst ve alt solunum yollarını yani burun, boğaz akciğer gibi organları etkileyen hastalıklardır. Soğuk algınlığı grip, zatürre ve COVID-19 gibi hastalıklar virüslerin neden olduğu enfeksiyonlar sonucunda oluşabilir. Solunum yolu enfeksiyonlarının başlıca belirtileri arasında öksürük, hapşırma, burun akıntısı, boğaz ağrısı, nefes darlığı gibi semptomlar sayılabilir.
- Sindirim sistemi enfeksiyonları ise mide, bağırsaklar ve karaciğeri etkiler. Norovirüs, rotavirüs ve hepatit virüsleri gibi virüsler mide bulantısı, kusma, ishal, karın ağrısı gibi sindirim sistemi sorunlarına yol açabilir.
- Bunların yanı sıra viral kanamalı ateşler adı verilen enfeksiyonlar da görülebilir. Kanamalı ateşler virüslerin kan pıhtılaşmasını etkileyerek kan damarlarında zayıflama ve ciddi kanamalara neden olmasıyla karakterizedir. Ebola, Hantavirüs , şiddetli dengue ve sarı humma gibi hastalıklar bu tür enfeksiyonlara örnek olarak verilebilir.
- Cinsel yolla bulaşan virüsler de önemli bir enfeksiyon grubunu oluşturur. HIV (insan immün yetmezlik virüsü), HPV (human papillomavirüs) ve hepatit B gibi virüsler cinsel temas yoluyla yayılırak enfeksiyon hastalıklarına neden olabilirler.
Viral enfeksiyon belirtileri enfeksiyonun vücudun hangi bölgesinde meydana geldiği, kişinin bağışıklık sistemi, virüsün vücuda giriş şekli, alınan virus miktarı kişinin yaşı gibi faktörlere bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Viral enfeksiyon hastalıklarında yaygın olarak rastlanan bazı belirtiler şu şekildedir :
- Yüksek ateş,
- Baş ve vücut ağrıları,
- Yorgunluk,
- Boğaz ağrısı, öksürük, hapşırma,
- Bulantı, kusma, ishal,
- Ciltte döküntü ve yaralar.
Yukarıda sayılanların yanı sıra viral enfeksiyonların büyük çoğunluğu herhangi semptom göstermeden kendiliğinden geçer.
Enfeksiyon belirtileri genellikle vücut bağışıklık sisteminin bir tepkisi olarak ortaya çıkar. Bağışıklık sistemi virüsleri tanır ve onları etkisiz hale getirmek için savaşır. Bu savaş sırasında vücutta iltihaplanma ve diğer bazı yan etkiler meydana gelebilir. Bağışıklık tepkisine ikincil olarak kişide yüksek ateş, vücut ağrısı, halsizlik gibi şikâyetler görülebilir.
Viral enfeksiyon belirtileri genellikle virüs ile enfekte olunmasının ardından birkaç gün sonra ortaya çıkar ve birkaç hafta sürebilir. Bazı enfeksiyonlar hafif semptomlarla kendini gösterirken bazıları daha ciddi ve yaşamı tehdit edici olabilir. Bu nedenle siz de yüksek ateş, vücut ağrısı, boğaz ağrısı, öksürük gibi sorunlar yaşıyorsanız vakit kaybetmeden alanında uzman bir doktordan randevu almayı ve kontrollerinizi yaptırmayı ihmal etmeyin.
Viral Enfeksiyonda Antibiyotik Kullanımı
Halk arasında grip ve soğuk algınlığı gibi viral enfeksiyon hastalıklarında antibiyotik kullanılması gerektiğine yönelik bir anlayış olmakla birlikte bu inanış doğru değildir. Virüsler bakterilerin de dahil olduğu mikropların içerisinde ayrı bir sınıfı oluşturur. Antibiyotikler bakteriyel enfeksiyonları tedavi etmek amacıyla geliştirilmiş ilaçlardır. Virüsler ve bakteriler arasındaki önemli farklardan bir tanesi bakterilerin kendi hücreleri olmasıdır. Bir başka ifadeyle bakteriler üremek için herhangi bir konağa ihtiyaç duymazlar . Virüsler ise bakterilerden çok farklı mikroorganizmalardır ve virüslerin yapısı, hayatta kalma ve üreme özellikleri farklıdır. Yine bakterilerden farklı olarak hücre duvarları yoktur ve etrafları koruyucu bir kılıfla kaplıdır.
Bakteriyel enfeksiyonların tedavisinde antibiyotikler başlıca tedavi yöntemlerinden bir tanesidir. Antibiyotikler bakterilerin büyümesini durdurur veya onların üreme/yayılma yeteneklerini zarar verir. Enfeksiyonlar karşısında mikroorganizmaların yayılmasını önleyerek ve/veya onların hücre duvarlarına zarar vererek etki gösterebilir. Viral enfeksiyonlarda ise virüslerin bakterilerden farklı özelliklere sahip olması nedeniyle antibiyotik kullanımı etkili olmaz .
Araştırmalar antibiyotiklere karşı direnç gelişmesinin önemli nedenlerinden bir tanesinin yanlış antibiyotik kullanımı olduğunu göstermektedir. Bu nedenle siz de herhangi bir enfeksiyon hastalığı durumunda antibiyotik kullanmadan önce uzman bir doktora danışmayı ve gerekli kontrollerinizi yaptırmayı ihmal etmeyin.
Viral Enfeksiyon Tedavisi Nasıl Olur?
Viral enfeksiyon tedavisinde öncelikle enfeksiyona neden olan virüsün belirlenmesi önemlidir. Bunun için günümüzde bazı tanı yöntemlerinden faydalanılır. Viral hastalıkların teşhisi eskiden zaman alıcı bir süreçken günümüzde ELISA gibi hızlı testler ve PCR gibi moleküler yöntemler sayesinde tanı süreci daha hızlı ve güvenli hale gelmiştir.
Sağlık teknolojisinde yaşanan olumlu gelişmelerle birlikte yeni çıkan virüslerin de tanısının konulması günümüzde mümkündür. Viral enfeksiyon hastalıklarının tedavisi enfeksiyonun kaynağı olan virüse göre farklılık gösterebilir. Viral enfeksiyonlarda kullanılan başlıca tedavi yöntemleri aşağıdaki gibidir :
- Antiviral ilaçlar: Antiviral ilaçlar, virüslerin kendi kopyalarını yapmasını engelleyerek viral enfeksiyonların tedavisine yardımcı olabilir. Ancak antiviral ilaçlar sıklıkla sadece belirli bir virüs türüne etki eder. Örneğin grip (influenza), Covid-19, Herpes gibi virüsler için spesifik olarak geliştirilmiş bazı antiviral ilaçlar vardır.
- Plazma tedavisi: Plazma tedavisi hayati tehlike arz eden bazı viral enfeksiyonları olan kişilerin kan transfüzyonu yoluyla tedavi edilmesini içerir. Bu tedavi yönteminde aynı virüs tarafından enfekte olup iyileşmiş bir kişiden alınan ve antikor bulunduran kan enfekte olan kişiye verilir.
- Temas sonrası profilaksi: Temas sonrası profilaksi, virüse maruz kaldıktan sonra hastalığın ortaya çıkmasını önlemek amacıyla uygulanan tedavi yöntemidir. Virüs ile temas şüphesi durumunda sağlık profesyonelleri tarafından semptomların başlamasını ve enfeksiyonun yayılmasını önlemek için kişiye antiviral ilaçlar verilebilir.
Viral enfeksiyonlardan bazıları herhangi bir tedavi gerektirmeden kendiliğinden iyileşirken bazı enfeksiyonlar özellikle çeşitli nedenlerle bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerde ve/veya çocuklarda ve yaşlılarda ciddi komplikasyonlara neden olabilir. Bu nedenle viral enfeksiyonların başlamadan önlenmesi önemlidir. Günümüzde su çiçeği, Hepatit A, B, Covid-19, HPV, grip ve rotavirüs gibi viral enfeksiyonlara karşı geliştirilen aşılar mevcuttur.
Sıkça Sorulan Sorular
Viral enfeksiyonlar toplumda her yaş grubunu etkileyebilen, yaygın sağlık sorunları arasında bulunur. Viral enfeksiyonlar hakkında sıklıkla merak edilen sorulardan bazıları aşağıda ele alınmıştır.
Her viral enfeksiyonda hastane gitmeli miyiz?
Her viral enfeksiyonda her zaman hastane ziyareti gerekli değildir. Hafif viral enfeksiyonlar genellikle evde dinlenerek, bol sıvı tüketerek, sağlıklı ve dengeli beslenerek kendiliğinden geçebilir. Bununla birlikte semptomların daha şiddetli olduğu, yüksek ateş, nefes darlığı veya ciddi komplikasyon belirtilerin gözlendiği durumlarda bir sağlık uzmanına danışılması önemlidir. Ek olarak yaşlılar, kronik hastalığı olanlar veya bağışıklık sistemi zayıf olanlar gibi risk grubunda yer alan kişilerin erken dönemde tıbbi yardım almaları gerekebilir. Bu nedenle enfeksiyonun ciddiyeti ve semptomların seyri hakkında bir sağlık uzmanının değerlendirmesi en doğru yol olarak kabul edilmelidir.
Viral enfeksiyon kusma ve mide bulantısı yapar mı?
Bazı virüsler sindirim sistemindeki hücrelere saldırarak mide ve bağırsaklarda enfeksiyona neden olabilir. Buna bağlı olarak mide bulantısı ve kusma görülebilir. Viral enfeksiyonlara bağlı olarak ortaya çıkan kusma ve mide bulantısı genellikle diğer bazı şikâyetlerle birlikte görülür. Bunlar arasında ishal, karın ağrısı, iştah kaybı ve yüksek ateş gibi semptomlar sayılabilir.
Enfeksiyondan kurtulmak ne kadar sürer?
Enfeksiyondan kurtulma süresi virüsün tipi, enfeksiyonun şiddeti, kişinin yaşı, bağışıklık sistemi, başka bir sağlık sorunu bulunup bulunmadığı gibi faktörlere bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Soğuk algınlığı gibi hafif viral enfeksiyonlar genellikle birkaç gün içinde kendiliğinden iyileşirken influenza (grip) gibi viral hastalıkların geçmesi genellikle 1-2 haftayı bulabilir. Bunların yanı sıra HIV, Hepatit B ve C gibi kronik viral enfeksiyonlar ise daha uzun süreli bir tedavi gerektirebilir.
Enfeksiyon olduğumuzu anladığımızda evde neler kullanılabilir?
Enfeksiyon belirtilerini fark edildiğinde evde uygulanan bazı yöntemler semptomları hafifletmeye yardımcı olabilir. Öncelikle yeterli dinlenmeye özen gösterilmesi önemlidir. Ayrıca enfeksiyon sırasında vücut sıvı kaybedebilir. Bu nedenle hastalık sürecinde başta su olmak üzere bitki çayı gibi sıvıları önerilen miktarda tüketmek önemlidir. Baş ağrısı gibi belirtiler varsa sıcak kompres uygulamak da rahatlama sağlayabilir. Ek olarak boğaz ağrısı gibi semptomların olması halinde tuzlu su gargarası yapmak da rahatlama sağlayabilir. Evde kullanılabilecek yöntemler, semptomları hafifletmeye ve enfeksiyon sürecini daha rahat atlatmaya yardımcı olabilir.
Siz de kendinizde yüksek ateş, boğaz ağrısı, mide bulantısı gibi belirtiler fark ederseniz vakit kaybetmeden en yakın sağlık kuruluşuna başvurmayı ve gerekli kontrollerinizi yaptırmayı ihmal etmeyin.
