Vertigo (Baş dönmesi) Hastalığı Nedir, Nedenleri, Belirtileri, Tanısı ve Tedavisi Nasıl Yapılır?
Vertigo, bireyin kendisinin veya etrafının döndüğünü hissettiği bir sağlık sorunudur. Vertigonun ciddiyetine bağlı olarak oluşan his çok az fark edilebilir veya bireyin dengesini bozacak kadar şiddetli olabilir. Şiddetli vertigosu olan bireyler günlük işleri yapmakta güçlük çekebilir. Vertigo atakları aniden gelişip birkaç saniye sürebileceği gibi çok daha uzun süre de etkili olabilir.
Vertigo Nedir?
Vertigo, bireyin içinde bulunduğu ortamın daireler çizerek döndüğü hissidir. Bu durum baş dönmesine ve dengesiz hissetmeye neden olabilir. Baş dönmesi hissi yatakta dönmek veya yukarı bakmak gibi başın hızlı bir şekilde konum değiştirildiği durumlarda daha da kötüleşebilir.
Vertigo Hastalığının Başlangıç (Erken) Dönem Bulguları Nelerdir?
Vertigo hastalığının en belirgin bulgusu baş dönmesi hissidir. Vertigo hastalığında ortaya çıkan baş dönmesi daha ciddi bir şekilde oluşum gösterir. Bireyin içerisinde bulunduğu alanı da dönüyormuş gibi hissettiği baş dönmesi, vertigo hastalığını işaret ediyor olabilir.
Vertigo Nasıl Oluşur?
Vertigo, periferik ve merkezi vertigo olmak üzere iki farklı türde oluşum gösterebilir. Periferik vertigo, vücuttaki dengenin sağlanmasını kontrol eden bölümde oluşan bir sorundan kaynaklanır. İç kulakta bulunan bu alanlara vestibüler labirent veya yarım daire kanalları denir.
Periferik vertigoya neden olan faktörler şunları içerebilir:
- Yaralanma (kafa yaralanması gibi),
- Vestibüler sinir iltihabı (nörinit),
- İç kulağın tahrişi ve şişmesi (labirentit),
- Meniere hastalığı,
- Vestibüler sinir üzerinde baskı oluşması.
Merkezi vertigo ise genellikle beyin sapında veya beynin arka kısmında (beyincik) ortaya çıkan bir sorundan kaynaklanır. Merkezi vertigoya neden olan durumlar şu şekilde sıralanabilir:
- Kan damarı hastalığı,
- Multipl skleroz,
- Felç,
- Tümörler (kanserli ve kanserli olmayan),
- Vestibüler migren.
Bu tür faktörlere ek olarak stres ve kaygı gibi durumlar vücudun dengede kalmasına yardımcı olan hormonları etkileyebilir. Bireyin kaygılı hissettiği durumlarda strese bağlı vertigo belirtileri ortaya çıkabilir.
Vertigo Belirtileri Nelerdir?
Vertigo hastalığı sonucunda vücutta bazı belirtiler ortaya çıkabilir. Bu belirtilerden bazıları şu şekildedir:
- Baş dönmesi,
- Gözleri odaklama sorunu,
- Bir veya her iki kulakta birden işitme kaybı,
- Kulak çınlaması,
- Denge kaybı,
- Mide bulantısı ve kusma,
- Baş dönmesi,
- Kulakta dolgunluk hissi,
- Baş ağrısı,
- Bulantı ve kusma.
Bununla birlikte beyindeki problemlerden dolayı (merkezi vertigo) oluşan vertigo hastalığında bu tür semptomlara ek olarak farklı semptomlar da ortaya çıkabilir. Bu tür nörolojik vertigo belirtileri şunları içerebilir:
- Yutkunmada güçlük çekmek,
- Çift görme,
- Yüz felci,
- Konuşma bozukluğu,
- Uzuvların zayıflığı
Vertigo Tanısı Nasıl Konulur?
Bir doktor tarafından yapılan klinik muayenede bireyde var olan semptomlar ve bireyin tıbbi geçmişi ile ilgili bilgiler alınarak vertigo hastalığı teşhis edilebilir.
Vertigo hastalığını değerlendirirken bazı klinik testler ve gözlemler de tanı koymaya yardımcı olabilir. Bunlar arasında baş itme testi veya Dix-Hallpike manevrası (hastalar hızla oturma pozisyonundan yatar pozisyona indirilir) yer alır.
Bazı durumlarda vertigoyu teşhis etmek için görüntüleme, işitme muayeneleri ve denge testleri gibi ek testlere de ihtiyaç duyulabilir.
Vertigo Tedavisi Nasıl Yapılır?
Vertigonun tedavi seçenekleri altta yatan nedene bağlı olarak çeşitlilik gösterebilir. Hastalık sonucunda ortaya çıkan semptomları iyileştirmek için vestibüler rehabilitasyon tedavisinin yanı sıra meclizine (Antivert) gibi ilaçlar kullanılabilir.
Vertigo semptomlarını hafifletmeye yardımcı olmak için kullanılan çeşitli egzersizler de önerilebilir. Bu egzersizler yürüme veya dengeyi geliştirmek için belirli pozisyonları tutmayı içerir. Boyun kaynaklı vertigo tedavisinde bu tür egzersizler uygulanabilir.
Beyin tümörü veya kafa travması gibi vertigoya neden olabilecek durumların tedavisi için ise cerrahi uygulamalar gerekli olabilir.
Vertigo Tedavisi Sonrası Süreç Nasıldır?
Vertigo hastalığı, henüz kalıcı olarak tedavi edilebilen bir durum değildir. Hastalık sonucunda oluşan semptomları iyileştirebilecek bazı tedavi yöntemleri uygulanabilir. Bununla birlikte hastalık tekrar tekrar oluşum gösterebilir.
Vertigo tedavisi sonrası süreçte vertigo semptomlarının tekrardan oluşmaması için bazı uygulamalar yapılabilir. Bu uygulamalar şunları içerebilir:
- Ayağa kalkarken, başı hareket ettirirken veya baş dönmesini tetikleyen diğer hareketleri yaparken yavaş hareket etmek,
- Uyurken başı yüksekte tutmak (bunun için iki yastık kullanmak gibi yöntemler kullanılabilir),
- Dönme hissini azaltmak için karanlık ve sessiz bir odada uzanmak,
- Baş dönmesi oluştuğu anda oturmak,
- Yerden bir şeyi almak için belin üzerine eğilmek yerine çömelmek.
Sık Sorulan Sorular
Vertigo hastalığı ile ilgili merak edilen sorulardan bazıları şunları içerir:
Vertigo Günlük Hayatı Nasıl Etkiler?
Vertigo sonucunda ortaya çıkan belirtileri kişinin günlük aktivitelerini yerine getirememesine neden olabilir. Ortaya çıkan semptomlar hareket edildiğinde daha da kötüleşebilir. Bu his geçene kadar kişinin yatar pozisyonda kalması gerekebilir. Vertigo semptomları on dakika kadar kısa sürebileceği gibi yirmi dört saat kadar uzun bir süre iyileşme göstermeyebilir. Bununla birlikte bir atak geçtikten sonra kişi birkaç gün boyunca kendini hala dengesiz ve aşırı yorgun hissedebilir.
Vertigo Olup Olmadığı Nasıl Anlaşılır?
Baş dönmesi sersemlemiş hissetmeye veya düz yürümede zorluk yaşamaya neden olabilen bir sağlık sorunudur. Vertigo durumunda ortaya çıkan baş dönmesi normalden daha farklı oluşum gösterir. Bu noktada ‘’Vertigo nasıl anlaşılır?’’ sorusu akıllara gelebilir.
“Vertigo” yaygın bir baş dönmesi türüdür. Vertigo durumunda, birey hareketsizken bile hareket ettiğini veya odanın etrafında döndüğünü hissedebilir. Bu tür şiddetli bir baş dönmesi vertigoyu işaret ediyor olabilir. Vertigonun kesin olarak teşhis edilmesinde bir doktor muayenesine gidilmesi oldukça önemlidir. Doktor tarafından yapılan muayenede hastalığa kesin tanı koymak için çeşitli testler uygulanabilir.
Vertigo Hastalığı Tedavisi Var mı?
Vertigo hastalığı henüz kesin olarak tedavi edilebilen bir sağlık sorunu değildir. Bununla birlikte doktor tarafından önerilen bazı tedavi yöntemleri vertigo sonucunda oluşan semptomları hafifletmeye katkı sağlayabilir. Ayrıca vertigo atağı sırasında sessiz ve karanlık bir odada hareketsiz yatmak, mide bulantısı belirtilerini hafifletmeye ve dönme hissini azaltmaya yardımcı olabilir.
Vertigo hastalığının tedavi edilmesinde bireylerin ‘’vertigo hangi bölüm bakar?’’ sorusunu cevabını bilmeleri önemlidir. Vertigo belirtileri yaşayan bireylerin bir kulak burun boğaz doktoruna muayene olmaları gerekir.
Vertigo Hastalığı Atağı Ne Kadar Sürer?
Vertigo sonucunda vücutta farklı semptomlar ortaya çıkabilir. Ortaya çıkan semptomların iyileşme süresi vertigonun şiddetine ve atak sırasında alınan önlemlere göre değişiklik gösterebilir. Bu tür faktörlere bağlı olarak vertigo atağının iyileşme süresi genellikle on dakika ilâ yirmi dört saat arasında değişiklik gösterebilir.
Vertigo Hastalığında İlk Bozulan Refleks Nedir?
Vestibülo-oküler refleks (VOR) vertigo sonucunda etkilenen ilk reflekstir. VOR, baş döndürücü bir hareket algılandığında göz kaslarını ters yönde hareket ettirerek gözlerin görüntüyü net tutmasını sağlar. VOR, iç kulaktaki vestibüler sistem ile beyin sapındaki vestibüler çekirdekler arasında bulunan sinirsel bağlantılar sayesinde gerçekleşir. Bu refleks vertigo durumunda işlevini yerine getiremeyebilir. Refleksin işlevini yerine getirememesi görüntünün bulanıklaşmasına, çift görülmesine veya nistagmusa (gözlerin istemsiz olarak hızlı bir şekilde yana doğru hareket etmesi) neden olabilir.
Vertigo Hastalığını Tetikleyen Şey Nedir?
Vertigoyu tetikleyen faktörler periferik veya merkezi vertigo olmasına göre çeşitlilik gösterebilir. Vertigonun merkezi nedenleri beyin veya omurilikte ortaya çıkarken, periferik vertigo iç kulaktaki bir sorundan kaynaklanabilir.
İç kulakta bulunan yapılar kendiliğinden iltihaplanabilir. Normalde iç kulakta bulunan küçük kristaller veya taşlar yer değiştirebilir ve yarım daire kanalları içinde bulunan küçük kıl hücrelerinde tahrişe neden olarak vertigonun tetiklenmesine neden olabilir. Bununla birlikte beyin sarsıntısı veya travmatik beyin hasarı gibi durumlar vertigoya yol açabilir.
Vertigo Hastalığı Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Vertigo hastalığı çeşitli faktörlerden dolayı ortaya çıkabilir. Bununla birlikte bazı sağlık sorunları da vertigo oluşmasını tetikleyebilir. Vertigoya yol açan faktörün tedavi edilmesi vertigo oluşumunu önlemeye ve vertigo sonucunda oluşan semptomları hafifletmeye yardımcı olabilir. Tedavi edilmeyen vertigo hastalığı günlük hayatı olumsuz etkileyebilir. Vertigosu olan bireyler eğilip kalkma, yürüme ve başı başka bir tarafa çevirme gibi basit hareketleri gerçekleştirmekte güçlük yaşayabilir. Bu tür durumlar bireyin sosyal hayatını, çalışma durumunu ve ev içerisindeki rollerini olumsuz etkileyebilir.
Vertigo Hastalığının En Önemli Belirtisi Nedir?
Vertigonun en sık görülen semptomlarından biri genellikle başın herhangi bir yöne hareketi ile kötüleşen baş dönmesidir. Vertigo hastalar tarafından genellikle etraflarındaki odanın veya nesnelerin hareket ediyormuş gibi görünmesi ile birlikte dönme hissi olarak tanımlanır. Baş dönmesi ile birlikte denge kaybı da ortaya çıkabilir.
Vertigo hastalığı, çevrenin döndüğü veya hareket ettiği hissidir. Vertigo, iç kulakta veya beyinde oluşum gösteren bir sorundan kaynaklanabilir. Vertigo yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir, iş performansını düşürebilir, günlük aktiviteleri kısıtlayabilir ve kazalara neden olabilir. Bu nedenle vertigo hastalığı olan kişilerin hastalığın nedenini, şiddetini ve tedavi seçeneklerini belirlemek için doktor kontrolünden geçmesi önemlidir. Doktor kontrolü vertigo hastalığının altında yatan başka bir sağlık sorununun olup olmadığını, vertigo ataklarını tetikleyen veya azaltan faktörlerin neler olduğunu, vertigo hastalığının ilaçlarla veya cerrahi müdahaleyle tedavi edilip edilemeyeceğini veya vertigo hastalığının rehabilitasyon veya yaşam tarzı değişiklikleri ile yönetilip yönetilemeyeceğini belirlemeye yardımcı olabilir. Vertigo hastalığı olan kişiler düzenli doktor kontrolü sayesinde hastalıklarıyla daha iyi başa çıkabilir, yaşam kalitesini artırabilir ve olası komplikasyonları önleyebilir.
