Tükürük Bezi Taşı (Sialendoskopi) Endoskopisi Nedir? Belirtileri Nelerdir? Tedavisi Nasıl Uygulanır?

Tükürük bezi taşı ağızda farklı belirtilerle kendini gösteren bir durumdur. Sialendoskopi ise bu taşların yerinden çıkarılmasını sağlayan ameliyatın ismidir.

Tükürük Bezi Nedir?

Tükürük bezleri, tükürük üretir ve küçük kanallar sayesinde ağza boşaltır. Bu sayede ağız ve boğaz ıslak kalır. Islaklık yutkunma ve sindirime yardımcı olur. Tükürüğün bir diğer özelliği ise ağız içini bakterilerden korumaya yardımcı olmasıdır. Üç ana büyük tükürük bezi çifti vardır.

• Dil altı tükürük bezi: Dilin her iki yanında ve ağzın taban kısmında bulunurlar.
• Submandibular bezler: Çene kemiğinin altında yer alırlar.Parotis bezi: Kulakların hemen önündedirler. Submandibular bezler iki yüzeysel ve derin olarak iki bölümden oluşur. Bu bezler tarafından üretilen tükürükler üst azı dişlerinin yanındaki kanallardan ağıza ulaşır.
• Parotis bezi, diğer adıyla parotis küstük bezi, kulak önünde yer alan ve ağız içine salgılayan büyük bir küstük bezidir. Tükürük bezleri arasında en büyük olanıdır ve özellikle yemek sırasında aktif olarak tükürük üretir. Parotis bezinin işlevi, sindirim ürünlerine yardımcı olan tükürüğün üretilmesi ve salgılanmasıdır.

Tükürük Bezi Hastalıkları ve Belirtileri Nelerdir?

Tükürük bezi hastalıkları, bir veya daha fazla bezin salgı üretmesini engelleyen bir durum olduğunda ortaya çıkar. Hastalıklar arasında kanser, sjögren sendromu, enfeksiyon ve tükürük bezi taşları yer alır. Her hastalığın kendine göre farklı belirtileri vardır. Tükürük bezi kanseri belirtileri arasında şu maddeler yer alır:

• Yüz, boyun, çene veya ağızda uyuşukluk ve güçsüzlük,
• Yüz, boyun, çene ve ağızda sürekli ağrı,
• Ağzı tamamen açmada zorluk,
• Yutmada zorlanma,
• Ağızdan kan gelmesi.

Tükürük bezi tümörü belirtisi başlangıçta gözlenmeyebilir. Baş-boyun bölgesini etkileyen kanserlerin sadece %1’ini bu kanser oluşturur. Sjögren sendromu gözyaşı ya da tükürük gibi vücuttaki sıvılarla alakalı bir rahatsızlıktır. Bu hastalığın belirtileri arasında;

• Ağız kuruluğu,
• Göz kuruluğu,
• Ciltte kuruluk,
• Kas ve eklemlerde ağrı,
• Tükürük bezlerinde şişlik

gibi belirtiler gözlenir. Tükürük bezi iltihabı diğer adıyla sialadenitisin ise ateş, tükürük miktarında azalma, bezlerde şişme, ağız kuruluğu gibi belirtileri olabilir.

Tükürük Bezi Taşı Belirtileri Nelerdir?

Tükürük bezi taşı belirtileri genel olarak yemekten sonra artar ve birkaç saat sonrasında tekrar azalır. Yemekten sonra belirtilerin artmasının nedeni bezlerin çiğneme ile tükürük üretmesi için uyarılmasıdır. Yaşanabilecek belirtiler şunlardan oluşabilir:

• Tükürük bezlerinde şişlik,
• Yutmada güçlük,
• Dilin altında ağrılı şişlik,
• Ağzı tamamen açmada zorluk,
• Ağız kuruluğu,
• Tükürük bezlerinin bulunduğu bölgelerde ağrı,
• Ağızda garip bir tat.

Tükürük Bezi Taşı Nasıl Tespit Edilir?

Şikayetler ile bir sağlık uzmanına başvurulduğunda taşların var olup olmadığına bakabilmek için görüntüleme testleri yapılabilir. Bu testler arasında, röntgen, bilgisayarlı tomografi ve manyetik rezonans görüntüleme (MRI) bulunur. Bunları yanı sıra bez tarama testleri de yapılabilir. Tarama testi radyoaktif izleyicinin damara enjekte edilmesiyle gerçekleştirilir. Enjekte edilen radyoaktif maddeden 45 dakika sonra tükürük üretimini teşvik eden ekşi bir madde verilir. Bu şekilde tükürük bezleri izlenir.

Tükürük Bezi Endoskopik Tedavisi (Sialendoskopi) Nedir?

Sialendoskopi tükürük bezi ameliyatı olarak geçer. Bu ameliyat taş, darlık, iltihaplanma ve tükürük bezlerini etkileyen diğer durumlar için bir tedavi yöntemi olarak kullanılır. Büyük tükürük bezlerinin içinin görüntülenmesi için endoskop kullanılır. Bunlara mikro endoskop adı varılır. Yaklaşık olarak 0,8-1,6 milimetre arasındadırlar. Mikro endoskopun ucunda ışık, kamera ve tutucu vardır. Minik taşlar bu sayede çıkarılabilir. Aynı zamanda darlıkların genişlemesinde de kullanılır.

Tükürük Bezi Endoskopik Tedavisi Nasıl Uygulanır?

Tükürük bezi endoskopik tedavisi sıklıkla genel anestezi ile yapılır. Genel anestezi ile yapılan ameliyatlarda, ameliyat öncesi kısıtlamalar bulunur. Bu kısıtlamalar hakkında doktoru hastaya  bilgiyi verir. Bazı durumlarda da topikal anestezi (iğne uygulanmayan püskürtme veya sürme yöntemiyle anestezi) yapılabilir. Bu bireyin durumuna göre değişiklik gösterir. Ameliyat sırasında mikro endoskop ile bezin kanalından içeri girilir. Mikro endoskopun üç farklı bölümüyle işlem tamamlanır. Çalışma bölümünde taşı çıkarmak için tel sepetler vardır. Sulama bölümünde kalıntıları temizlemek için sıvı bulunur. Kamera ve ışık bölümü ise içeriyi görmeye yardımcı olur.

Tükürük Bezi Endoskopik Tedavisi Hangi Hastalıklarda Uygulanır?

Tükürük taşları ve radyasyona bağlı olan tükürük bezi hasarı durumlarında endoskopi tedavisi kullanılabilir. Taş kanalı tıkayarak ağrı ve enfeksiyona neden olabilir. Taşın oradan alınmasıyla hem tıkanıklık hem de enfeksiyon engellenmiş olur. Radyasyona bağlı bez hasarı, tiroid bezi hastalığının tedavisi gibi durumlarda radyoaktif madde alınmasıyla meydana gelebilir. Endoskopi tedavisi bu durumun önüne geçer.

Tükürük Bezi Endoskopik Tedavinin Avantajları ve Dezavantajları Nelerdir?

Çene altı ve kulak önündeki tükürük bezlerinin standart ameliyatlarında sinir felci, ağızda his kaybı, yüzde ameliyat izi veya tekrar etme gibi riskler vardır. Bunlar endoskopik olmayan ameliyatın riskleridir. Endoskopik ameliyatta ise normale göre pek çok avantaj bulunur:

• Hızlı bir şekilde iyileşme,
• Hastanede uzun süre yatış yok,
• Komplikasyon oranı çok düşük,
• Kalıcı sinir hasarı yok,
• Ameliyat izi olmaması,
• Bireyin fonksiyonlarının korunması,

Bezin endoskopik tedavisi minimal kesiler ile yapıldığı için komplikasyon riski daha azdır ancak sıfır değildir. Nadir de olsa aşağıdaki komplikasyonlar görülebilir:

• Kanama,
• Tükürük ile dolu iyi huylu kistler,
• Kanalın açılması.

Tükürük Bezi Endoskopik Tedavisi Sonrası Süreç Nasıldır?

Tükürük bezinin ameliyatından sonra birey olabildiğince dinlenmeli ve iyileşmeyi beklemelidir. Ameliyattan sonra bezlerde şişlik ve ağrı olabilir. Doktorunuza danıştığınızda buna uygun olarak ilaç reçete edebilir. İşlemden sonra tam olarak iyileşme için yalnızca bir hafta gerekir. Bu süreçte hangi besinlerin tüketilebileceği hakkında sağlık ekibinize danışabilirsiniz. Yemeklerden sonra tedavi bölgesinde yemek parçalarının olmaması için ağzın su ile çalkalanması gerekebilir.

Tükürük Bezi (Sialendoskopi) Hakkında Sıkça Sorulan Sorular