Sarkoidoz Nedir? Belirtileri Nelerdir?
Sarkoidoz hastalığı vücutta birden fazla organı etkileyebilen inflamatuar bir hastalıktır, ancak sıklıkla akciğer ve lenf bezlerini etkiler. Sarkoidozlu hastalarda granülom adı verilen kırmızı, sert şişlikler oluşur. Sıfırıncı aşamadan dördüncü aşamaya kadar ilerleyebilen bir hastalıktır. Her aşamada belirtiler kötüleşebilir. Belirtiler granülomların nerede oluştuğuna göre farklılık gösterebilse de genellikle hastalarda ateş, kas ağrıları, kilo kaybı, tükenmişlik gibi semptomlar olabilir.
Sarkoidoz Nedir?
Sarkoidoz, bağışıklık sisteminin verdiği aşırı tepkiler sonucunda vücutta granülomlar oluşması hastalığına verilen isimdir. Granülom sıklıkla akciğerlerde ya da lenf düğümlerinde oluşabilir. Granülomun vücutta oluşmasının nedeni bağışıklık sisteminin vücudu zararlı olduğunu düşündüğü şeyden korumaya çalışmasıdır. Fibröz dokudan (herhangi bir dokudaki bağ dokusunun artarak katılaşması) oluştukları için dokunulduğunda sert hissiyat verirler. Vücudun çeşitli yerlerinde oluşabildiği için, yeri ve boyutuna göre belirtilerin şiddeti artıp azalabilir ya da semptomsuz olabilir.
Sarkoidoz Evreleri Nelerdir?
Akciğer sarkoidozu, siltzbach sınıflandırma sistemine göre tanımlanır. 0’dan 4’e beş aşama vardır. İlerleyen her aşamada hastalığın ciddiyeti artar. Sarkoidoz hastası bu evreler arasında ileri ya da geri olacak biçimde geçişler yaşayabilir, ancak 4. aşamada akciğer hasarı olduğu için geri dönüşü olmaz.
- Aşama 0: Röntgende herhangi bir pulmoner sarkoidoz gözlenmez. Akciğerler ve lenf düğümleri normal görünür.
- Aşama 1: Sadece lenf düğümlerinde granülomlar oluşmuştur. Bu aşamada genellikle herhangi bir semptom gözlenmez, ilerlemezse tedavi olmadan düzelebilir. Bazı hastalarda 1. evrede ateş, eklem ağrısı gibi belirtiler gözlenir. Bu duruma lofgren sendromu adı verilir.
- Aşama 2: Hem lenf düğümlerinde hem de akciğerlerde granülomlar vardır.
- Aşama 3: Granülom oluşumu akciğerle ile sınırlıdır.
- Aşama 4: Akciğerlerde kalıcı yara izi vardır. Geri dönüşü olmayan bir aşamadır ve hastalığın en şiddetli olduğu zamandır.
Sarkoidoz Çeşitleri Nelerdir?
Sarkoidoz çeşitleri 10 adettir. Bunlar, pulmoner, oküler, nörosarkoidoz, kardiyak, kas-iskelet sistemi, kutanöz, böbrek, hepatik, dalak ve kemik iliği ve löfgren sendromu olarak isimlendirilir. Hastalığın %90’ı pulmoner yani akciğerlerde meydana gelir. Oküler çeşidi ise hastaların yaklaşık olarak ¾’ünde meydana gelir. Bu, gözleri etkiler. Nörosarkoidozda beyin, omurilik gibi sinir sistemi elemanları etkilenirken, hastaların %10’u bu türe sahiptir. Kardiyak ve kas-iskelet sistemi çeşidi nadir görülür. Kutanöz tipinde ise ciltte lezyonlar oluşur.
Sarkoidoz Belirtileri Nelerdir?
Granülomun nerede oluştuğuna bağlı olarak belirtiler farklılık gösterebilir. Sarkoidozlu çoğu hastanın akciğer ile alakalı belirtileri olur, ancak diğer bölgeler ile alakalı da semptomlar gözlenebilir. Genel sarkoidoz belirtileri şu şekildedir:
- Ateş,
- Lenf düğümlerinin şişmesi,
- Kas ağrıları,
- Tükenmiş hissetme,
- Eklem ağrıları,
- Geceleri terleme,
- Böbrek taşı oluşumu,
- Nedensiz kilo kaybı.
Akciğer tutulumu belirtileri:
- Hırıltı,
- Göğüste ağrı,
- Dispne (nefes darlığı),
- Öksürük.
Göz tutulumu belirtileri:
- Göz ağrısı,
- Bulanık görme,
- Görme kaybı,
- Gözlerde kızarıklık veya şişlik,
- Işığa karşı duyarlılık.
Kalp tutulumu belirtileri:
- Göğüs ağrısı,
- Çarpıntı,
- Nefes darlığı,
- Aritmi (ritim bozukluğu),
- Kalp yetmezliği.
Sarkoidoz deri tutulumu belirtileri:
- Ciltte açık ya da koyu lekeler,
- Kaval kemiğinde kırmızı şişlikler,
- Burun veya yanaklarda kabarıklık, kırmızı-mor renginde yara veya döküntüler.
Sarkoidoz Nasıl Olur?
Sarkoidozun neden oluştuğu tam olarak bilinmese de genetik ve çevresel faktörlerin etkisinin olduğu düşünülür. Aynı zamanda bazı insanların bağışıklık sistemlerinin virüsler, bakteriler veya diğer kimyasallarla karşılaştığında tetiklenip hastalığa yakalanma riski taşıdığı düşünülür.
Sarkoidoz Tanısı Nasıl Konulur?
Sarkoidoz şüphesi ile doktora muayene olmaya gittiğinizde fizik muayene ve göğüs röntgeni gibi testler yapılabilir. Aynı zamanda biyopsiye başvurulabilir. Bu durum başka hastalıklar ile karıştırılabileceği için doktorunuzun ek olarak yapmak isteyebileceği testler olabilir.
- Görüntüleme testleri: Göğüs röntgeni, bilgisayarlı tomografi ve MR sarkoidoz tanısında sıklıkla kullanılır.
- Biyopsi: Granülomun oluştuğu düşünülen alanlardan parça alınır. Alınan parçalar minimal boyuttadır.
- Solunum fonksiyon testleri: Akciğerin ne kadar iyi çalıştığını ölçen bir testtir.
- Kan ve idrar testleri: Karaciğer, böbrek veya diğer organların durumunu incelemek amacıyla yapılabilir. Sarkoidozda ACE düzeyi genellikle artış gösterir. ACE, anjiyotensin 1’i 2’ye dönüştüren bir enzimdir. Anjiyotensin 2 vücuttaki küçük kan damarlarının daralmasına neden olur ve kan basıncının artmasını sağlar.
- EKG: Kalbin elektriksel olarak aktivitesini kontrol eder.
- PET-CT: Hastalığın vücudun hangi bölgelerinde olduğunu belirlemek için kullanılabilir.
- PPD testi: Tüberküloz ve sarkoidozun ayrımını yapabilmek amacıyla bu test kullanılabilir.
- Yarık lamba muayenesi: Bu test ile göz incelenir ve sarkoidozun gözde oluşturduğu sorunlar tespit edilir.
Sarkoidoz Tedavisi Nasıl Yapılır?
Sarkoidoz tedavisi genellikle belirtileri yönetebilmek ve organ hasarlarını önlemeyi amaçlar. Bağışıklık sisteminin çalışmasıyla granülomlar oluştuğu için genellikle bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar kullanılır. Tedavi granülomların nerede bulunduğuna bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Tedavide kortikosteroidler kullanılabilir. Bu ilaçlar iltihabı azaltıcı etki gösterir. Krem veya inhaler (solunum ile) ilaçlar olarak reçete edilebilir. Aynı zamanda immünosüpresanlar denilen ilaç grubu kullanılabilir. Bu türdeki ilaçlar ise organ hasarı ve iltihaplanmanın önüne geçmeye çalışır. NSAİİ grubu ilaçlar da iltihabı geçirmek için tercih edilebilir.
Belirtilere bağlı olarak başka tedaviler de uygulanabilir. Yorgunluk ve kas ağrısı belirtisini azaltabilmek için fizik tedavi, solunum sıkıntılarını giderebilmek için pulmoner rehabilitasyon yapılabilir. Tedavi sırasında ve sonrasında doktorunuza tekrar muayene olmanız gerekebilir. Bu hastalığın durumuna bağlı olarak değişiklik gösterir. Belirtiler devam etmese bile takip muayenesi ömür boyu sürebilir.
Sarkoidoz Hakkında Sık Sorulan Sorular
Sarkoidoz Risk Faktörleri Nelerdir?
Toplumun her kesiminden insanlarda sarkoidoz gelişebilir, ancak bazı faktörler hastalığın riskini artırabilir. Yaş ve cinsiyet faktörleri önemlidir. Sarkoidoz her yaştan bireyde ortaya çıkabilir, ancak genellikle 20 ile 60 yaş arasında görülür. Kadınların hastalığa yakalanma oranı erkeklere göre daha yüksektir. Ayrıca, genetik faktörler ve ırk da riskin artmasında etkilidir. Ailesinde sarkoidoz hastası olan birisi varsa, kişinin hastalığa yakalanma olasılığı daha yüksek olabilir. Sarkoidoz genellikle Afrika veya Kuzey Avrupa kökenli kişilerde daha sık görülür.
Sarkoidoz Kansere Dönüşür mü?
Sarkoidoz hastalığı akciğer, mide veya karaciğer gibi farklı organlarda kanser gelişimini veya lenfoma riskini arttırabilir. Karsinom hastalarında %4,4, lenfoma hastalarında %7,3 oranında, hodgkin hastalarında ise %13,8 oranında sarkoidoz belirtilerine rastlanabilmektedir.
Sarkoidoz İlerlerse Ne Olur?
Sarkoidoz ilerlerse uzun vadeli sorunlara neden olabilir. Bunlar arasında, gözde iltihaplanma sonucu görme kaybı riski, nadiren katarakt veya glokoma neden olabilen durumlar bulunur. Ayrıca, vücuttaki kalsiyum seviyelerini etkileyerek böbrek taşlarına yol açabilir ve nadiren böbrek yetmezliği riskini artırabilir. Akciğerlerdeki kalıcı yara izleri solunum problemlerine ve pulmoner hipertansiyon riskine neden olabilir. Kalpte ritim bozuklukları ve diğer fonksiyonel sorunlar görülebilirken, bazı hastalarda durum ölüme kadar gidebilir. Nadiren sinir sisteminde granülomlar oluşarak merkezi sinir sistemi sorunlarına yol açabilir.
Sarkoidoz Hastalığı Öldürücü Olabilir mi?
‘’Sarkoidoz öldürür mü?’’ sorusu, nadiren de olsa bazı hastalarda ölüm ile sonuçlanabilir, şeklinde cevaplanabilir.
Sarkoidoz Tedavisine Ek Olarak Neler Yapılabilir?
Tedavi için verilen ilaçların reçete edildiği şekilde aldığınızdan emin olmanız hastalığın daha iyi yönetilebilmesi açısından önemli bir noktadır. Belirtileriniz kaybolsa bile, doktorunuza danışmadan ilaçlarınızı bırakmamanız gerekir. Yeni bir belirti yaşarsanız bunu doktorunuza bildirmelisiniz. Aynı zamanda sağlıklı beslenme, kilonuzu koruma ve stresi yönetme gibi konularda kendinizi iyileştirerek sağlıklı yaşam tarzını tercih etmeniz, hayatınızı iyileştirmede iyi bir rol oynayabilir. Bunun dışında düzenli olarak egzersizler yapabilir ve kaslarınızı daha güçlü kılabilirsiniz.
Sarkoidoz Kalbe Zarar Verir mi?
Granülomlar kalpte oluşursa ve tedavi edilmez veya hastalık ilerlerse kalbin çalışmasına zarar verebilir.
Sarkoidoz İçin Hangi Doktora Gitmeliyim?
Sarkoidozun tanısı için göğüs hastalıkları bölümlerinden randevu alınabilir.
Sarkoidoz Tedavisinin Yan Etkileri Var mı?
Sarkoidoz tedavisinde kullanılan ilaçlar hastanın bazı yan etkiler ile karşılaşmasına neden olabilir. Bu yan etkiler arasında kilo alımı, sivilce, uykusuzluk, diyabet, yüksek tansiyon, depresyon, sinirlilik hali ve ciltte morluklar bulunabilir. Tüm bu yan etkiler ile karşılaşmamak için ilaçlarınızı doktorunuzun önerdiği şekilde kullanmanız tavsiye edilir.
Sarkoidoz Tedavisinden Ne Kadar Süre Sonra İyileşme Sağlanır?
Sarkoidoz tedavisine başladıktan sonra belirtilerde birkaç haftada veya birkaç ayda iyileşmeler görülebilir, ancak iyileşme süresi tedavinin ne kadar iyi yapıldığına, hastalığın evresine bağlı olarak değişiklik gösterebilir.
Sarkoidoz Önlenebilir mi?
Sarkoidozun nedenleri tam olarak belirlenemediği için önlemenin bir yolu bulunmaz.
Amiloidoz ve Sarkoidoz Arasındaki Fark Nedir?
Amiloidoz ve sarkoidoz hastalıklarının ikisi de bağışıklık sisteminin tepkisi sonucu iltihaplanmaya neden olur, fakat farklı belirtiler ile kendilerini gösterirler. Amiloidoz, amiloid adı verilen anormal proteinlerin vücutta birikmesi ile oluşur. Bu proteinler normalde vücudun çeşitli yerlerinde bulunur, ancak amiloidoz hastalığında hücreler arasında birikirler. Proteinler biriktikçe organların normal işlevlerini sürdürmesini engelleyebilir ve hasara neden olabilir. Kalp, böbrek, bağırsak, karaciğer gibi pek çok organı etkileyebilir. Her iki hastalık da ciddi sonuçlar gösterebileceği için uzman bir doktora danışmanız tavsiye edilir.
Sarkoidoz, farklı organları etkileyerek ciddi sağlık sorunlarına yol açabilen bir hastalıktır. Siz de nefes darlığı, uzun süren öksürük, görme problemleri veya nedeni bilinmeyen şikâyetler yaşıyorsanız vakit kaybetmeden uzman bir doktora başvurmalısınız.
Hisar Hospital Göğüs Hastalıkları uzmanlarımız, sarkoidoz tanı ve tedavisinde yanınızdadır.
Randevu Alın | Bize Ulaşın
