Prostat Tetkik, Tanı ve Görüntüleme Yöntemleri
Prostat büyümesi ve PSA gibi yükselmiş bazı kan parametresi seviyeleri, yaşlanma sürecinin normal bir parçası olabileceği gibi prostat kanserinin gelişmeye başladığının da bir göstergesi olabilir. Prostat genişleme veya düzensizlik belirtileri gösteriyorsa doktor prostatın olması gereken dışında gelişip gelişmediğini görmek için çeşitli testleri uygun görebilir. Fiziksel muayene yapılabileceği gibi kesin sonuçlar için kan tahlilleri ve görüntüleme tekniklerine başvurulabilir. Prostatın ultrason veya diğer görüntüleme testleri ile incelenmesi ya da prostat biyopsisi gerekli görülebilir.
Prostat Tanısındaki Laboratuvar Tetkikleri
PSA Total Nedir?
PSA testi prostat spesifik antijen (PSA) testi olarak bilinir. Prostat spesifik antijen prostat bezindeki normal ve kanserli hücreler tarafından yapılan bir protein çeşididir. PSA total testi diğer proteinlere bağlı olan PSA miktarını doğrudan ölçen bir testtir. Aynı zamanda elde edilen sonuçlar PSA’nın zaman içinde ne kadar hızlı yükseldiğinin de bir göstergesidir.
PSA Serbest Nedir?
Serbest PSA değeri kandaki diğer proteinlere bağlı olmayan prostat spesifik antijenleri ifade eder. PSA test sonucunu prostat biyopsisine ihtiyaç olup olmadığını görmek amacıyla uygulanır. Serbest PSA testi yalnızca kan dolaşımında serbest bulunan ve farklı bir proteine bağlı olmayan PSA’yı ölçer. Total ve serbest prostat testi sonucunun karşılaştırılması, prostat kanseri riskinin tespit edilmesine yardımcı olabilir.
Kreatinin Nedir?
Böbreklerin ana görevi atık ürünleri kandan filtrelemek ve temizlemektir. Kreatinin ise kas kullanımına bağlı kanda oluşan normal bir atık ürünüdür. Kreatinin testi, kandaki ve idrardaki maddenin toplam kreatinin miktarını ölçer. Kreatinin değeri böbreklerin ne kadar iyi çalıştığını ölçen bir kan testidir. Prostat büyümesine bağlı olarak da bazen kreatinin seviyelerinde artış gözlenebilir.
İdrar Tahlili Nedir?
İdrar tahlili, kişiden alınan idrar numunesinin görsel, kimyasal ve mikroskobik olarak incelendiği tıbbi bir tetkiktir. Tek bir idrar örneği kullanılarak idrardan geçen çeşitli bileşikler saptanabilir. Doktor genellikle karaciğer hastalığı, böbrek hastalığı, prostat ve diyabet gibi bazı sağlık sorunlarını taramak veya izlemek için idrar tahlili kullanılır.
İdrar Kültürü Nedir?
İdrar kültürü testi, idrarda enfeksiyonlara neden olan mikroorganizmaları incelemek için kullanılan bir testtir. Kültür ise laboratuvar ortamında mikroorganizmaların yetiştirilmesi için kullanılan tıbbi terimdir. Tıbbi bir laboratuvarda idrar üzerine yapılan kültür ile üriner sistemdeki enfeksiyonlar ve tedaviye duyarlı antibiotikleri tespit edilebilir.
Prostat Tanısındaki Görüntüleme ve Ölçümleme Yöntemleri
Ürodinami nedir?
Ürodinami testi, idrar torbası, sfinkterler (idrarı tutan kaslar) ve üretradan oluşan alt idrar yolu bölümlerinin idrar depolamak ve boşaltmak için ne kadar iyi çalıştığını incelemek için kullanılır. Ürodinami testi sırasında, mesane doldurulur ve ardından boşaltılırken mesaneden ve karından basınç değerleri alınır. Bu değerler ile idrar yollarının çalışma kalitesi ölçülebilir.
Üroflowmetri nedir ?
Üroflowmetri, idrar akış hızını ölçmek için kullanılır. Bu tetkik sayesinde idrar tıkanıklığı, idrar yapmada zorluk gibi idrar problemleri incelenebilir. Özellikle prostat büyümesi, üretra(dış idrar kanalı) darlıkları ve mesane fonksiyon bozukluğu tanısı koymak için faydalanılır.
USG nedir ?
USG yani ultrason, vücudun yumuşak dokularının gerçek zamanlı görüntüsünü oluşturmak için ses dalgalarını kullanan bir görüntüleme testidir. Ultrason taramaları, vücudun bir bölümünün resmini oluşturmak için yüksek frekanslı ses dalgaları kullanır. Bir prostat ultrason taraması, anormal prostat büyümeleri de dahil prostatdaki değişiklikleri gösterebilir. Pelvik organlardan bazıları olan mesane, prostat, rektum, yumurtalıklar, uterus ve vajina da ultrason ile görüntülenebilen organlar arasındadır.
Rezidüel idrar nedir?
İdrar yaptıktan sonra mesanede kalan idrar miktarı rezidüel idrar olarak adlandırılır. İdrar yapma sonrası yani rezidüel idrar testi, mesanede kalan idrar miktarını ölçer. İdeal olarak, idrar yaptıktan sonra kişinin mesanesi tamamen boşalmalıdır. Ancak bazen idrar, tuvalete çıkma sonrası da mesanede bir miktar kalabilir. Az miktarda artık idrar genellikle sorun teşkil etmez ancak büyük miktarlarda artan idrar bir sorun ile ilişkili olabilir.
Prostat Tanısında Kullanılan İleri Görüntüleme Yöntemleri
Multiparametrik Prostat MR (MP-MR) Nedir?
MR, radyasyon içermeyen, prostat anatomisini ve patolojileri en iyi gösteren radyolojik inceleme yöntemidir. MP-MR ise, rutin MR çekimine, Diffüzyon MR ve dinamik kontrast kullanımı ile görüntüleme ilave edilerek yapılan görüntüleme şeklidir. Özellikle prostat kanseri taramasında prostat iyi huylu büyümesinin en detaylı gösterilmesinde kullanılan en ileri inceleme yöntemidir. Özellikle 3 Tesla cihazlarda yapılması önem arzetmektedir. MP-MR incelemesinde bulgular PIRADS sınıflaması ile raporlandırılır. PIRADS 3 ve üzeri, kanser açısından biyopsi ile verifikasyon gerektiren lezyonları ifade eder.
Trus Nedir?
TransRektal UltraSonografi (TRUS) kısaltması olarak kullanılan bu incelemede, makattan özel ince ultrason probları kullanılarak yapılır. Anestezi gerektirmez. Prostat ve Seminal veziküller ile bunların patoloji araştırılır, raporlandırılır.
Prostat Tanısındaki Biyopsi Yöntemleri
Konvansiyonel Prostat Biyopsileri Nedir?
Prostat gland patolojisi düşünüldüğünde, ilk bakılan kan tetkiki PSA değerleridir. PSA değerleri yüksek ise, prostat kanseri şüphesi ile biyopsi yapılır. Prostat muayenesi ile palpe edilebilen bir kitle yok ise, MP-MR (Multiparametrik Prostat MR)’da net sınırları gösterilebilen bir lezyon saptanamaz ise, konvansiyonel prostat biyopsisi gerçekleştirilir. Biyopsi öncesi profilaktik antibiyotik kullanılır, lavman ile rektum temizliği sağlanır. Prostat glandın periferik zonundan, sağ ve sol, apeksten bazise kadar kısımlarından sırası ile toplam 12-14 kadran biyopsi yapılır. Elde edilen materyaller özel solüsyonlar içerisinde patoloji labaratuarına gönderilir.
MR Kognitif Füzyon Biyopsisi Nedir?
Multiparametrik prostat MR çekildikten sonra, prostat glandda , PIRADS 3 ve üzerinde lezyon saptanılan hastanın MR incelemeleri prostat biyopsisi öncesinde detaylı olarak incelenir. MR’da lezyon saptanan yer, anatomik landmark’lar gözönünde bulundurularak ultrasonda tesbit edilir, ve bu lokalizasyondan biyopsi yapılır. MR bilgisi eşliğinde transrektal ultrason ile yapılan bu biyopsi işlemine MR Kognitif Füzyon Biyopsi denir.
MR Füzyon Biyopsisi Nedir?
MR Füzyon biyopsisinde, öncelikle multiparametrik prostat MR çekilir. Daha sonra, görüntüler özel işlemcili bir bilgisayara yüklenilir. Bu bilgisayar ultrason cihazı ile eş zamanlı çalışmakta, MR görüntüleri ile Ultrason görüntülerini eşleştirmektedir. MR görüntüsü ile eşleşen ultrason görüntüsünün olduğu lezyon alanında, biyopsi gerçekleştirilir. Rektum içerisinden (transrektal) veya rektum dışından (transperineal) olarak yapılabilir. Genel anestezi eşliğinde yapılır. Elde edilen materyaller patoloji labaratuarına incelenmek üzere özel solüsyonlar içerisinde gönderilir.
Robotik Biyopsiler Nedir?
MR taramasında görülen şüpheli prostat kanseri alanlarından biyopsi almak için özel bir robot kullanılır. MR bilgisayarda bir model oluşturur. Bu sanal bilgisayar modeli daha sonra robota yüklenir. Amaç, geleneksel prostat biyopsi tekniklerine kıyasla prostat kanseri teşhisinin doğruluğunu artırmaktır. Çünkü prostat kanseri olan erkeklerde uygun tedaviyi seçmek için doğru tanı alınması çok önemlidir. Cerrahi olarak çıkarılması veya radyasyonla tedavi edilmesi gerekebilecek kanserlerin çok yavaş büyüyen kanserlerden ayırt edilmesi çok önemlidir. Robotik olarak vücuttan alınan biyopsi doğru doku örneği sağlayarak sonuçlarda hatayı ortadan kaldırır.
Navigasyon Eşliğinde Biyopsiler Nedir ?
Navigasyon sistemi, görüntüleme sistemini veya biyopsi rutinini herhangi bir şekilde değiştirmez. Biyopsi prosedürü sırasında doktorun prostat çevresinde gezinmesine yardımcı olan prostatın çevrimiçi 3B modelini üreten invaziv olmayan bir navigasyon aracı kullanılır. Prostat kanserinin haritalanmasıyla, aşırı veya yetersiz tedaviden kaçınılmış olur ve yeterli bir tedavi seçilebilir.
Prostat Kanserinde Evreleme ve Derecelendirme
Galyum 68 PSMA PET CT Nedir?
Galyum 68 PSMA PET CT prostat kanseri tanısı almış hastada CT veya diğer tüm vücut tarama sistemlerine göre daha detaylı bir sonuç elde edilmesini sağlayabilir. Galyum 68 PSMA intravenöz olarak uygulandığında, madde tümörlü dokulara gider ve kanserli dokudaki PSMA reseptörlerine bağlanarak bu kanser hücrelerinin bulunmasını sağlar. Bu çok başarılı ve yeni bir terapötik uygulamadır. Galyum 68 PSMA bir kontrast madde değildir ve herhangi bir yan etkisi yoktur.
Prostat tanısı ve elde edilen bulguların güvenilirliği kişinin sağlığı için çok önemlidir. Özellikle prostat kanseri gibi durumlarda uygulanan tanı yöntemleri tedavi sürecinde de büyük rol oynayabilir. Mutlaka elde edilen sonuçlar alanında uzman bir hekim tarafından kontrol edilmelidir. Özellikle belirli bir yaşın üzerindeki erkeklerde yapılacak düzenli prostat kontrolleri ile erken teşhis süreci kolaylaştırabilir. Prostat muayenesi için bizimle iletişime geçerek randevu oluşturabilirsiniz.