Polikistik Over Sendromu Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Polikistik over sendromu (PCOS), kadınlarda en sık görülen hormonal bozukluklardan biridir.Yumurtaların  çevresinde ki östrojenik ortamın bozulmasıyla yumurtlama azlığı , yumurtlayamama buna bağlı adet düzensizliği ve adet görülmemesi durumudur.  Yumurtlamanın  az olması ya da olmaması  gebe kalmayı zorlaştırabilir.Ultrasonda  çok sayıda yumurtanın  yumurtalıkta biriktiği gözlenir. V tüylenme artışı, insülin direnci ya da diyabet, adet görememeye bağlı rahim kalınlaşması , rahim kanseri, tansiyon yüksekliği görülebilir.

Poliistik over sendromu kadınlarda birden fazla hastalığa neden olabilir. Bu hastalıklara şunlar örnektir: obezite, insülin direnci, Tip 2 diyabet, hirsutizm (tüylenme), hipertansiyon, kan yağlarında bozukluk ve kolesterol yüksekliği, karaciğer yağlanması, gebelikte diyabet, prolaktin yüksekliği, Hashimoto hastalığı ve hipotiroidi, otoimmün hastalıklar, kalp hastalığında artma, uyku apnesi, uyku bozuklukları, yeme bozuklukları, dikkat eksikliği, D vitamini düşüklüğü, streste artma, depresyon.

Bu şikayetler ergenlik döneminde başlayabilir. Bazı kadınlarda erişkin yaşlara kadar hiç şikayet veya belirti olmayabilir.

Bu hastalıkta hormonlar düzensiz bir şekilde çalışır. Hipofizden salgı bezinden salgılanan LH (üreme sisteminde çok önemli bir görevi olan bir hormon) hormonunun ve androjen hormonunun yumurtalıktan fazla salgılanması ile yumurtalık fonksiyonlarının bozulmasına neden olur. İnsülin hormonu fazla görülebilir ve durumdan kaynaklı insülin direnci oluşabilir. Ayrıca androjen denilen testosteron tipi hormonlarında da artış durumu görülebilir.

Bu hastalık nedeni ile kısa süreli adet gören kadınlarda yumurtlama az olduğu için veya hiç olmadığından vücut uzun süre yüksek östrojen etkisine maruz kalabilir. Kadınlarda yumurtlama sonrası salgılanan progesteronun östrojen hormonunun etkilerini baskılayarak rahim kanseri olasılık riskini artırabilir.

Polikistik Over Sendromu Nedenleri Nelerdir?

Polikistik over sendromunun kesin nedeni bilinmemektedir. Genetik olarak aileler arasında bireyden bireye hastalık geçebilir. En önemlisi obezite olmak üzere diğer birkaç faktörün de polikistik over sendromunu oluşturabilir.

Yüksek androjen seviyesi: Yüksek androjen seviyeleri, yumurtalıklarının düzensiz adet görmesine neden olur.Düzensiz yumurtlama ile yumurtalıklarda kist gelişimine de neden olabilir. Yükselen androjen kadınlarda aşırı kıllanma ve sivilcelenmeye neden olur.

İnsülin direnci: İnsülin seviyelerindeki artış, yumurtalıklarının erkeklik hormonlarını (androjenler) üretmesine ve salgılanmasına neden olur. Artan erkeklik hormonları yumurtlamayı baskılayarak polikistik over sendromuna neden olur. İnsülin, vücudunuzun glikozu (şekeri) işlemesine ve onu enerji için kullanmasına yardımcı olur. İnsülin direnci, pankreasın insülini doğru bir şekilde salgılanmaması ile kanda yüksek miktarda glikozun görülmesi durumudur. İnsülin direncine sahip tüm bireylerde yüksek glikoz veya diyabet görülmez, ancak insülin direnci diyabete yol açabilir. Aşırı kilolu veya obeziteye sahip olmak da insülin direncinin artmasına yol açabilir. İnsulin seviyesi yüksekliğinde kan şekerinin normal olması görülebilir.

İnflamasyon: Polikistik over sendromu olan kişiler, kronik düşük dereceli inflamasyona sahip olabilir. Kanda inflamasyon düzeyini gösteren C-reaktif protein (CRP) ve beyaz kan hücre düzeylerini ölçen testler yapılabilir.

Polikistik over sendromlu çoğu kadın başarılı bir şekilde hamilelik geçirebilse de polikistik over sendromuna sahip olmak bazı gebelik komplikasyonların riskini artırabilir. Polikistik over sendromu gebelikle ilgili diğer komplikasyonları aşağıdaki risklerin artmasına neden olabilir.

• Preeklampsi
• Gestasyonel diyabet
• Yüksek tansiyon
• Erken doğum (gebeliğin 37. haftasından önce doğum) veya obezite, diyabet veya yüksek tansiyon durumunda sezaryen doğumun yapılması uygun görülür.

Polikistik over sendromlu kadınların yıllık jinekolojik muayenesi yaptırmaları son derece önemlidir. İleri yaşlarda şeker hastalığı başta olmak üzere bazı hastalıklardan korunmak için aşırı kilo artışı engellenmeli, günlük hayatta düzenli egzersiz yapılmalı hatta doktorlar tarafından uygun görülürse ilaçlarla düzenli adet döngüsü sağlanmalıdır.

Polikistik Over Sendromu Belirtileri Nelerdir?

Polikistik over sendromunda adet düzenliği ile birden fazla belirtiler görülebilir. Bu belirtilerde genetik yatkınlık ağır basar. Fakat ileri yaşlarda da görülebilir. Belirtiler kişiden kişiye göre değişse de kadınlarda ortak olarak görülen belirtiler şu şekilde sıralanabilir.

• Adetlerde düzensizlik: adetler kesilebilir veya düzensizdir.
• Hamile kalmada sıkıntı olabilir.
• Kiloda artış olabilir.
• Cilt sorunu olan sivilce oluşabilir.
• Yüzde ve vücutta kıllanma oluşabilir.
• Saçlarda dökülme olabilir.
• Depresyon ve anksiyete neden olabilir. İnflamasyonun beyinde de olması psikolojik değişimlere neden olabilir.
• Uyku apnesi gelişebilir.
• Bazı kadınlarda adet sırasında ağrı çok olur, ancak kronik pelvik ağrısı varsa endometriozis (çikolata kisti) görülebilir.
• Kısırlık oluşabilir.
• Seste kalınlaşma olabilir.
• Göğüslerde büyüme, küçülme ve hassasiyet olabilir.
• Gestasyonel diyabet veya gebeliğe bağlı yüksek tansiyon oluşabilir.

Polikistik Over Sendromu Tanı Yöntemleri Nelerdir?

Adet düzensizliği olan bir kadında androjenik hormonların .  yüksekliğinin hastada klinik bulgu vermesi ya da  laboratuvar testlerinde yüksekliği tanı koyucudur. Ultrasonda her zaman klasik polikistik görüntü olması gerekmez. LH hormonunun FSH a göre anlamlı biçimde yükselmesi tanı için önemlidir. Androjenik hormonlar normal olabileceği gibi yüksek de çıkabilir. Bununla birlikte insülin direnci HOMA skoru yüksekliği tespit edilebilir.

Teşhis için bir diğer yöntem olan yumurtalıkların ultrason ile muayene edilmesidir. Polikistik over sendromunda yumurtalıklar büyür ve içinde fazla foliküler kistler olabilir. Ancak her kadında yumurtalıklarda kist oluşmayabilir. Ergenlik sonrası ilk 2-3 yılda sadece ultrasonla polikistik over sendromu tanısı konulması yanıltıcı olabilir. Polikistik over sendromu teşhisi konulan kadınların kontrollerini düzenli bir şekilde yapılması önerilir.

Polikistik Over Sendromu Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Polikistik over sendromu teşhis edildikten sonra doktorunuzun uygun gördüğü tedaviye başlayarak belirtileri en aza indirebilir, adet düzensizliğini önleyebilir ve en önemlisi kısırlığın önüne geçilebilir. Ancak polikistik over sendromu tamamen tedavi edilebilen bir hastalık değildir.

Yine de kullanılan ilaçlara ek olarak düzenli ve dengeli beslenme programlarıyla kilo artışının önüne geçilebilir. Gün içinde hareketsizliği önlemek amacı ile günlük egzersiz yapılması önerilir.

Polikistik over sendromunda görülen belirtiler bireyde görülmesi durumunda bir doktora görünmesi son derece önemlidir. Erken teşhis ile polikistik over sendromu belirtilerini azaltılması ve sağlığın olumsuz yönden etkilenmesi önlenebilir. Hayatın ilerleyen dönemlerinde sağlık sorunlarının artması nedeniyle düzenli sağlık kontrollerinin yapılması önerilir.

Hekim ve hastane çok önemli, bu tedavi sürecinde hastaya verilen ilaçlar, yapılan tahlil ve tetkikler doğru orantıda gitmelidir.

Polikistik Over Sendromunda Nasıl Beslenmeliyiz?

Polikistik over sendromu tedavisinde olduğu gibi beslenme programı da kişiye özel düzenlenmelidir. Amaç burada da yüksek kilolarda büyük ihtimalle var olan insülin direncini kırmak ve bireye kilo verdirmek olmalıdır. Vücutta kullanılmayan şeker hipoglisemiye ve haliyle açlıkta aşırı tatlı tüketimine yol açabilir. Polikistik over sendromunda beslenme için neler yapılabilir:

• Şeker ve şekerli gıdalardan uzak durulmalıdır.
• Beyaz un yerine tam tahıllı unlardan yapılan besinler tercih edilmelidir.
• Düşük glisemik indeksi olan besinlerin seçilmesi önerilir.
• Protein içeri yüksek besinlerle ani açlıkların önüne geçilebilir.
• Hipertansiyonla seyredebileceğin den tuz tüketimi sınırlandırılmalı ve bol su içilmesi önerilir.
• Günlük programa hareketsizliği önlemek amacı ile egzersiz yapılmalıdır.
• Günlük beslenmede vücuda önerilen miktarda posa alınmalıdır.
• Hayvansal kaynaklı yağlar yerine sağlıklı yağların ve kuruyemişler diyete dahil edilmelidir.
• Asitli içecekler, kızartmalar, şerbetli tatlılardan uzak durulmalıdır.
• Günlük olarak bireyin alması gereken su tüketimi belirlenip su tüketimi arttırılmalıdır.

Diyet listesi kişiye özel olmalıdır. Kişinin yaşam şekline, hareket durumuna, vücut kitle indeksine ve ihtiyaçlarına göre değişkenlik gösterir. Polikistik over sendromu tanısı konulduktan sonra mutlaka diyetisyeninize danışmalısınız.

Sıkça Sorulan Sorular

Polikistik over sendromu ile ilgili sık sorulan sorulardan birkaç sorunun cevabı şu şekildedir: