Anjiyo, kan damarlarını görüntülemek için X ışınlarının ve bir tür boyanın kullanıldığı bir prosedürdür. Göğüs ağrısı, doğuştan sahip olunan kalp hastalıkları varlığı veya koroner arter hastalığı gibi durumlarda doktorunuz anjiyo önerebilir. Komplikasyon gelişme ihtimali bulunduğu için anjiyodan önce genellikle elektrokardiyogram (EKG), ekokardiyografi (EKO) gibi kalp testleri uygulanır. Anjiyonun yapılma amacı damarlarda kanın akışına engel olacak bir durumun gelişip gelişmediğini kontrol etmektir. Bu süreçte damarlarından birine X ışını ile gözle görülebilir bir boya enjekte edilir. Bu boya sayesinde kanın akışı takip edilir ve varsa bir engel tespit edilir. Gerektiği durumlarda doktorunuz tıkalı olan kalp damarlarına müdahale eder.
Vücudun hangi bölgesindeki damarların kontrol edileceğine bağlı olarak uygulanacak anjiyo işlemi değişiklik gösterebilir:
- Koroner anjiyografi: Kalbi besleyen kan damarları kontrol edilir.
- Serebral anjiyografi: Beyin ve çevresindeki kan damarları kontrol edilir.
- Pulmoner Anjiyografi: Akciğeri besleyen damarlar kontrol edilir.
- Renal Anjiyografi: Böbrekleri besleyen damarlar kontrol edilir.
- Periferal Anjiyografi: Ekstremitelerdeki damarları kontrol eder.
Periferik anjiyo 2 farklı şekilde uygulanabilir. Kateter yardımıyla el bileğinden veya kasıktan damara ulaşılabilir.Periferik anjiyo bacaklar, ayaklar, eller veya kollara kanı ileten damarların herhangi birinde daralma veya tıkanma ihtimalinden şüphelenildiğinde uygulanır. Damara ulaşılan bölge farklılık gösterir. Ancak genellikle kasık yoluyla yapılmaktadır, kalan prosedürler benzerdir. Doktor, hemşire ve gerekli teknisyenleri içeren bir ekip tarafından X ışınları ve kontrast boya yardımıyla gerçekleştirilir. Ekstremite anjiyografisi olarak da bilinir.
Periferik Arter Hastalığı Tanısı Nasıl Konulur, Nasıl Teşhis Edilir?
Kalbi besleyen damarların dışındakiler periferik damar olarak adlandırılır. Bu damarlarda meydana gelen herhangi bir tıkanma veya daralma periferik damar hastalığı (PAD) olarak adlandırılır. Periferik damar hastalığı çoğunlukla bacaklarda meydana gelebilir. Periferik arter hastalığınız varsa doktorunuz periferik anjiyo isteyebilir. Genel olarak periferik arter hastalığı belirtileri şunlardır:
- Bacaklarda yol yürümekle gelen ve istirahatla geçen ağrı
- Bacak ve ayaklarda normalden daha parlak bir cilde sahip olmak
- Bacak kıllarında dökülme
- Sürekli soğuk bir cilde sahip olmak
- Kan akışının az olması nedeniyle bir dokunun kangren olması
- Herhangi bir uzvunuzda uyuşma veya zayıflama
- Uzuvlarda mor veya mavimsi renk
- Kalın opak ayak tırnakları
- Hareket ederken kol veya bacaklarda ağrı
- Dinlenme sırasında dahi ağrı hissetme
- İyileşmeyen yaraların varlığı
- Uzuvlarda daha zayıf hissedilen nabız varlığı
Bu semptomlardan bir veya birkaçına sahip olmanız periferik arter hastalığına sahip olduğunuz anlamına gelmez. Doktorunuz yapacağı çeşitli test ve muayeneler sonucunda periferik anjiyo için uygun olup olmadığınıza karar verecektir. Bu işlem sonucunda doktorunuz tıkalı olan arterleri açabilmek için nasıl bir yöntem kullanacağına karar verir.
Periferik Anjio Riskleri Nelerdir?
Periferik anjiyo çoğu kişi için göz korkutucu bir işlem olabilir. Ancak optimal sağlık durumunun devamı için yapılması gerekli olabilir. Lokal anestezi ile yapılan periferik anjiyo işleminde herhangi bir ağrı hissetmezsiniz. Sanılanın aksine periferik anjiyo işlemi yaygın ve büyük komplikasyonları bulunmayan bir prosedürdür. Ancak her işlemde olduğu gibi bir takım riskleri olabilir. Periferik anjiyo komplikasyonları genel olarak şunları içerir:
- Yerleştirilen kateter kaynaklı bir yaralanma veya hasar
- Arterde kanama, ciltte hassasiyet veya morarma
- Boya kaynaklı alerjik reaksiyon
- Kalp atışında düzensizlikler (Aritmi)
- Kalp krizi
- Felç
- Böbrek hasarı
Periferik Anjio Tedavisi Nasıl Yapılır?
Periferik anjiyoplasti prosedürünün amacı hayat kalitenizi artırmak ve vücutta ateroskleroz, kalp krizi veya inme gibi durumların görülme riskini düşürmektir. Bu işlem sonrasında sahip olduğunuz ağrı veya rahatsızlık belirtilerinin çoğunda azalma meydana gelir.
Periferik anjiyo öncesinde dikkat etmeniz bazı durumlar bulunur. Doktorunuz size anjiyo için randevu verdiğinde 24 saat öncesinden itibaren yememeniz gereken besinler ile ilgili bilgi verir. Genellikle en geç 6 saat içerisinde yeme içme eylemini tamamen kesmeniz gerekir. Bazen hiçbir şey yememeniz ve içmemeniz istenebilir. Düzenli olarak kullandığınız ilaçlar veya herhangi bir şeye alerjiniz (özellikle plastik, kauçuk, lateks gibi maddeler) var ise bunları kesinlikle doktorunuzla paylaşın. İşlem öncesinde içmemeniz gerekebilir. Ayrıca işlem sonrasında sizi eve götürecek bir refakatçiniz olmasına dikkat edin.
Periferik anjiyo sırasında genellikle uyanık olursunuz. Prosedürden önce hemşire gerekli ilaç ve sıvının verilebilmesi için kolunuzdan damar içi (intravenöz yol) açar. İşlem öncesinde ve sırasında doktorun çalıştığı alan temizlenir ve tıraş edilir. Sonrasında lokal anestezi ile çalışılacak alan uyuşturulur. Doktor kasıktan ulaştığı artere iğne yardımıyla minik bir delik açar ve bu deliğe kateter ismi verilen bir tüp yerleştirilir. Kateter yerleştirilirken hafif bir baskı hissedebilirsiniz ancak lokal anestezi büyük bir acı hissetmenizde engel olur. Yerleştirilen kateterden artere boya enjekte edilir. Bu sırada birkaç saniye sıcaklık hissedebilirsiniz. Boya kan ile birlikte vücudu dolaşırken röntgen yardımı ile daralma veya tıkanıklık yaşanan bölgelerin net bir şekilde görünmesini sağlar.
Periferik anjiyografi sonrasında birkaç saat boyunca anestezinin etkisi geçene kadar bir dinlenme odasında bekleyebilirsiniz. Kanamanın önlenmesi için 10-20 dakika kadar bölgeye baskı ve ardından bandaj uygulanır. Taburcu olmadan önce doktorunuz veya sağlık ekibinizden bir kişi sizi dikkat etmeniz gerekenler hakkında bilgilendirir. Örneğin söylenecek ilk şey boyanın vücuttan atılabilmesi için bol miktarda su tüketmeniz olabilir. Suyun yanı sıra idrar arttırıcı etkilerinden dolayı çay veya meyve suyu da tüketebilirsiniz. İşlem bittikten en az 1-2 saat sonra yemek yemeye başlayabilirsiniz. Günlük aktivitelerinize hemen dönebilirsiniz ancak delinme yerini yoracak hareketlerde bulunmamanızda fayda vardır. Bu nedenle hareketliliğinizi yavaş yavaş arttırmanız sizin için daha iyi olacaktır.
İşlem sonrasında doktorunuz sizinle sonuçları paylaşacaktır. Damarlarınızda daralma veya tıkanma fark eden doktorunuz bu sefer periferik anjiyo ameliyatı olmanızı isteyebilir.
Periferik Anjio Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Periferik arter hastalığı ekstremitelerin yani kol ve bacakların vücudun ihtiyaçlarını karşılamak için gerekli kan akışı almasına engel olur. Bu durumdan özellikle bacaklar etkilenir ve aralıklı topallama bu hastalığın sonucunda görülebilir. Topallama veya diğer semptomları iyileştirmek için bir cerrahi müdahale şarttır. Periferik anjiyo ameliyatı diğer ismiyle periferik anjiyoplasti bir tür minimal invaziv tedavidir. Minimal invaziv tedavi 2-3 santimetrelik minik kesilerin açıldığı diğer yöntemlere göre daha hızlı iyileşme süresinin görüldüğü bir tedavi seçeneği olmasıyla bilinir. Lokal anestezi altında uygulanan bu işlem uyluğun üst kısmı yani kasıktan artere bir kateter yerleştirilmesi ile gerçekleştirilir. Ardından damarın içerisine minik bir balon benzeri cihaz yerleştirilir. Bu cihaz arter duvarına baskı yaparak şişirilir. Böylece arterin çapı genişletilmiş olur.
Tıkalı arter genişletildikten sonra balon söndürülüp çıkarılır. Günümüzde arterin açıklığının devam edebilmesi için stent yerleştirilmesinin uzun vadede daha olumlu sonuçları olduğu bulunmuştur. 3-4 milimetre boyunda örgülü bir tel şeklinde olan stent kateter içinden geçirilir ve balon şişirme işlemi sonlandıktan sonra artere yerleştirilir. Stent için arteri açık tutmaya yarayan kalıcı bir metal iskelet de denilebilir.
Sık Sorulan Sorular
Kasıktan anjio ne kadar sürer?
Periferik anjiyo işlemi doktorun hızına, kullanılan cihazlara veya işlemin gerçekleştiği ortamın uygunluğuna göre değişiklik gösterebilir. Ortalama olarak 30 dakika veya 1 saat sürebilir.
Kaç saat hastanede kalınır?
Periferik anjiyo ayaktan tedavi seçeneğidir. Bu nedenle işlem sonrasında geceyi hastanede geçirmenize gerek yoktur. Ancak lokal olarak da olsa bir anestezi uygulanması bir süre hastanede kalmanızı gerektirebilir. Bu süre genellikle 6-7 saattir. Ancak hastaneye veya doktorun kararına bağlı olarak bu süre değişiklik gösterebilir.
Anjio yapılırken uyutulur mu?
Periferik anjiyo işlemi bir ameliyat değildir. Bu nedenle periferik anjiyo prosedürü sırasında kendinizde olursunuz. Ancak herhangi bir ağrı veya acı hissetmemeniz için için lokal anestezi uygulanır. Anestezinin etkisi işlem sonrasında birkaç saat içerisinde geçer.
En çok kimlere yapılır?
Kasıktan anjiyo işlemi ekstremitelerin arterlerinde meydana gelen tıkanıklık veya daralmayı tespit etmek için uygulanır. Yani kalbi besleyen koroner damarlardan daha çok periferik damarlar söz konusudur. Bu nedenle özellikle periferik damar hastalıklarında periferik anjiyo uygulanabilir.
Periferik arter hastalığı tedavi edilmezse ilerler mi? Neye sebep olur? Görülme sıklığı nedir?
Kasıktan anjiyo işlemi sonrasında tespit edilen damar darlığı veya tıkanıklığına mutlaka müdahale edilmelidir. Aksi durumda ekstremitelere yeterli kan akışı sağlanamaz ve bu da kol bacaklarda uyuşma, güçsüzlük doku kaybı,ayakta yaralar ve ilerleyen zamanda amputasyona (organın kesilmesi) neden olabilir.
Anjio sonrası nelere dikkat edilir? Gündelik hayata ne zaman dönülür?
Kasıktan anjiyo lokal anestezinin uygulandığı ve ortalama 1 saat süren minik bir operasyondur. Bu nedenle sonrasında uzun bir iyileşme sürecine ihtiyaç yoktur ve gündelik hayata hemen dönülebilir. Ancak damara yapılan bir kesi işlemi bulunduğu için sonrasında bir takım komplikasyonlar görülebilir. Bu nedenle işlemin uygulandığı bölgeyi özellikle ilk gün fazla hareket ettirmemeye dikkat edin. Sonrasında fiziksel aktivite düzeyini yavaş yavaş artırabilirsiniz.
Kasıktan anjio işlemi tekrar uygulanabilir mi?
Kasıktan anjiyo işlemi bir tedavi değil, nasıl bir tedavinin uygulanabileceği ile ilgili karar vermeye yardımcı bir prosedürdür. Gerekli durumlarda tekrar uygulanmasında çoğunlukla bir zarar yoktur ancak son kararı doktorunuz tüm koşulları dikkatle değerlendirerek verecektir.
