PELVİK TABAN NEDİR?
Pelvik taban, leğen kemiği denilen pelvis içerisinde bulunan mesaneyi, rektumu ve üreme organlarını destekleyen bir dizi kas, bağ ve fasyadan oluşan hamak şeklinde bir yapıdır. Bu hamak şeklinde yapı pelvik organlara, omurgaya ve pelvik kuşağa destek sağlar. Pelvik taban kasları buradaki organları desteklemekle birlikte buradaki yapıların görevlerini fonksiyonel olarak yerine getirmesini sağlar. İşemede, dışkılamada, cinsel işlevde , postüral stabilizasyonda görevlidir. Pelvik taban kaslarının kasılıp gevşemesiyle birlikte bu fonksiyonlar yerine getirilir. İşeme ve dışkılama, doğum, cinsel ilişki, kasın dinlenebilme durumu, kan akımının sağlıklı bir sirkülasyonda devam etmesi pelvik taban kaslarının gevşeyebilme yeteneği ile olur. Postüral stabilizasyonu sağlamak, pelvik organ desteğini yerine getirebilmek, kontinansı devam ettirmek için pelvik taban kaslarının kasılabilme yeteneğine ihtiyaç vardır. Sağlıklı bir pelvik tabanda bu kasılmaların ve gevşemelerin tam olarak yerine getirilmesi gerekir.
PELVİK TABAN REHABİLİTASYONU NEDİR?
Pelvik taban rehabilitasyonu pelvik taban kas grubunu optimize ve rehabilite etmeyi amaçlayan , kasların dengeli ve koordineli olarak fonksiyonel bir şekilde görevlerini yerine getirmesini sağlayan tedavidir. Rehabilitasyonda bölgedeki kan dolaşımı artar ve pelvik taban ile ilişki bel, kalça ve bir çok ağrı azalır. Aynı zamanda kişinin solunum fonksiyonlarını, idrar , dışkı ve cinsel fonksiyonları da düzenleyerek yaşam kalitesini arttırır.
PELVİK TABAN BOZUKLUĞU/DİSFONKSİYONU NEDİR?
Pelvik taban disfonksiyonu, pelvik tabanın anormal işlevi olarak tanımlanır ve yaşam kalitesi üzerinde önemli olumsuz etkileri olabilecek durumları içerir. Pelvik taban bozukluğu sebepleri pelvik taban kaslarının zayıflığına bağlı olduğu gibi bu kasların aşırı aktivitesinden ve gevşeyememesinden kaynaklı da olabilir.
Pelvik taban bozuklukları Türkiye’de hastaların yaklaşık %67.5’ini etkiler. Pelvik taban bozuklukları olan hastalar; pelvik organ prolapsusu (organ sarkması) , üriner inkontinans (idrar kaçırma), sık sık idrara çıkma, ani idrara sıkışma, gece yatak ıslatma, fekal inkontinans (kaça kaçırma), kabızlık, kronik idrar yolu enfeksiyonu, işeme ve dışkılama bozuklukları, kronik pelvik ağrı, cinsel işlev bozukluğu ile kliniklere başvurmaktadırlar. Pelvik taban bozukluklarında risk faktörleri;
- Kadın cinsiyet,
- İleri yaş,
- Parite,
- Doğum,
- Histerektomi,
- Cerrahiler
- Obezite,
- Bağ dokusu bozuklukları,
- Sigara,
- Pelvik taban travması ve
- Karın içi basıncında kronik artışa neden olabilecek diğer durumları içerir.
TEDAVİ NASILDIR?
Pelvik taban rehabilitasyonunda kapsamlı değerlendirmeden sonra hastaya uygun tedavi planlanır. Nöromüsküler eğitimle birlikte pelvik taban rehabilitasyonu, pelvik taban hastalarında tedavinin temel taşıdır. Spesifik tedavi, semptomlar tarafından belirlenmekle birlikte lumbopelvik ve spinal fonksiyonu optimize etmeye ve bağırsak, mesane ve cinsel fonksiyonu iyileştirmeye yönelik stratejiler içerir ve tedavi planı şekillenir. Pelvik taban tedavisi aşağıdaki yöntemleri içermektedir:
Hasta eğitimi: Pelvik taban rehabilitasyonunda önemli bir bölüm olan hasta eğitimi ile birlikte farkındalık kazandırılır ve kişinin alışkanlıkları sorgulanarak sıvı tüketimi ve tuvalet düzenlemeleri yapılır.
Manuel yaklaşım: Pelvik taban kaslarının, torakal diyaframın ve abdomenin (karnın) değerlendirilmesinden sonra manuel teknikler ile buradaki kaslar gevşetilir.
Biofeedback tedavisi: Biofeedback tedavisi ile, hastaların kaslarını uygun şekilde nasıl kasacaklarını veya gevşeteceklerini öğrendikleri bir nöromüsküler eğitim yaklaşımıdır. Biofeedback tedavisinde hastalara sunulan ses ve/veya görsel geri bildirim ile kas farkındalığı kazandırılır. Gerek yetişkin gerek çocuk hastalarda, oyunlarında yer alabildiği kasılıp gevşemelerin öğretildiği bir eğitim programıdır.
Kas stimülasyonu: Pelvik taban kasları nörojen ve nörojen olmayan sebeplerden dolayı zayıflayabilir. Geçirilen cerrahiler, doğumlar, pelvik travmalar, nörojenik durumlar pelvik taban kaslarında zayıflığa yol açabilir. Pelvik taban kas zayıflığı durumunda kası stimüle etmek,duyusal girdiği arttırmak ve kuvvetlendirmek için kas stimülasyon tedavisi uygulanır.
Mesane -bağırsak eğitimi: Doğru tuvalet pozisyonu mesane ve bağırsağın fonksiyonu için önemlidir. Hastalara tuvalet eğitimi seanslar sırasında öğretilmeli ve doğru tuvalet alışkanlığı kazandırılmalıdır. Doğru ıkınma teknikleri ile bağırsak deformitelerinin önüne geçilerek sağlıklı bir dışkılama alışkanlığı kazandırılır.
Postüral Stabilizasyon: Pelvik taban vücuttaki diyaframlardan bir tanesidir ve stabilizayondaki rolü büyüktür. Pelvik taban tedavisinde vücuttaki diyaframların ilişkisinden faydalanılır. Bu şekilde diyaframların sinerji içerisinde çalışması hedeflenir.
Solunum egzersizleri: Solunum egzersizleri pelvik tabandaki tedavi tekniklerindendir. Postüral stabilizasyonu sağlamak, kasları gevşetebilmek adına yapılan doğru solunum egzersizleri ile birlikte birçok pelvik taban probleminin de üstesinden gelinir. Doğumu kolaylaştırmak, işeme ve dışkılamayı sağlamak gibi birçok fonksiyon ile kombine edilir.
Egzersiz: Pelvik taban çevre yapılarla bağlantısı olan, vücudun stabilizasyonun önemli bir yer alan komplike yapıdır.Bu sebeple pelvik tabandaki her hangi bir problem veya pelvik tabanla ilişkili bölgedeki her hangi bir problem birbirini tetikleyecektir. Bu bağlantısal ilişki tedavide kullanılan egzersizlere yön verecektir. Pelvik taban gevşeme egzersizleri, kasların solunum ile birlikte çalışmasını sağlayacak egzerler, pelvik taban kaslarına kuvvetlendirme egzersizleri, fazik ve tonik egzersizler pelvik taban rehabilitasyonundaki egzersiz yaklaşımlarındadır.