Pankreas, vücudun en savunmasız organlarından biridir, midenin arkasında enlemesine yerleşmiş, yaklaşık 15 cm uzunluğunda sünger kıvamında bir yapıya sahiptir. Baş kısmı onikiparmak barsağı ile, kuyruk kısmı ise dalak ile komşudur. Çeşitli hormonlar ve enzimler salgılamakla yükümlü olan pankreas, iç salgısı insülin ile kan şekerini, dış salgısı olan pankreas özsuyu ile ise yiyeceklerin onikiparmak barsağındaki sindirimini düzenlemekle görevlidir. Bu hormonlar düzgün çalışmazsa diyabet yani şeker hastalığı gelişir.
Pankreas kanseri, pankreasta bulunan hücrelerin kontrolsüz bir şekilde çoğalmasıyla meydana gelmektedir. Dünya Sağlık Örgütü, 2020 yılında pankreas kanseri teşhisi konulan vaka sayısının tüm kanserler içerisinde yüzde 2.6’lık bir dilimi kapsadığını açıklamıştır. Bu rakam çok korkutucu olmasa da bulunduğu yer itibariyle zor belirti veren pankreas kanserinin erken dönemde yakalanması oldukça zor olabilmektedir. Kanserin geç yakalanması, tedavi başarısını olumsuz etkileyebilmektedir. Ne var ki, rutin doktor kontrollerini aksatmamak, diğer kanser türlerinde de olduğu gibi pankreas kanserinin önlenmesinde önemli rol oynamaktadır.
Pankreas Kanserinin Evreleri Nelerdir?
Kanserli hücreler, küçük bir bölgede başlamakla birlikte farklı yollarla vücuda yayılım gösterebilmektedir. Hücreler, ya doku yoluyla etrafında bulunan normal dokuları bozar, ya lenf kanalları aracılığıyla vücudun diğer bölümlerine ulaşır ya da kan yolu ile vücudun diğer bölümlerine sıçrar yani metastaz yapar. Pankreas kanseri, büyüklüğüne ve yayıldığı alana göre evrelere ayrılır.
Evre 1
Tümör sadece pankreasta bölgesel olarak bulunur.
Evre 2
Tümör bölgesel olarak genişler, lenf bezlerinin yakınına ulaşır.
Evre 3
Tümör pankreasın yakınlarında bulunan ana damarlara ya da sinirlere yaklaşır ancak bu aşamada henüz metastaz yoktur.
Evre 4
Tümör, metastaz yapar ve uzak organlara sıçrar.
Pankreas Kanseri Çeşitleri Nelerdir? 
Genellikle sinsi bir şekilde ilerleyen pankreas kanserlerinin büyük bir bölümü enzokrin tümörlerden oluşur. Bu kanser, pankreas özsuyunu taşıyan kanallarda başlar. Pankreasta hormon salgılanan hücrelerde yer alan tümörler ise Endokrin Tümör olarak adlandırılır. Pankreas kanseri ayrıca vücuttaki seyrine göre farklı gruplara ayrılır.
Bölgesel Pankreas Kanseri
Bu kanser türünde tümör, pankreas ile birlikte kan damarları ve diğer dokulara ilerlemiştir. Bu tip tümörlerde cerrahi müdahale tercih edilmez. Sadece tıkalı safra kanallarını açmak veya tıkanan ince barsağa müdahale etmek amacıyla cerrahi yöntemler uygulanabilir. Tedavi olarak genellikle sadece kemoterapi ya da kemoterapi ile birlikte radyoterapi tercih edilir. Bu yöntemlerde kanserli hücreler küçültüldükten sonra cerrahi müdahaleye uygun bir zemin hazırlanabilir.
Metastatik Pankreas Kanseri
Pankreas kanserinin bu çeşidinde, kanserli hücreler diğer organlara da sıçramıştır. Tümör, genellikle önce karın içinde ve karaciğerde yayılır, ardından akciğerlere, kemiklere ve beyine ulaşabilir. Tedavi olarak kemoterapi ve radyoterapi tercih edilir.
Nüks Pankreas Kanseri
Pankreas kanseri tedavisi tamamlandıktan sonra iyileşen hastalarda, aynı bölgede veya başka bir noktada kanserin yeniden ortaya çıkması durumudur. Eğer kanser uzak bir noktada ortaya çıkarsa bu genellikle karaciğer olur ancak zamanla diğer organlara da sıçrayabilir. Bu durumda metastatik pankreas kanseri benzeri tedavi uygulanır.
Nöroendokrin Pankreas Kanseri
Kendi içinde iki gruba ayrılır. Bunlar:
Rezektabl (Cerrahi Müdahaleye Uygun Olan)
Cerrahi müdahalelere uygun olan kanserleri ifade eder. Çeşitli görüntüleme yöntemleriyle kanserin hangi evrede olduğu ve yeri saptanır. Eğer koşullar uygunsa tümör, ameliyatla çıkartılır.
Anrezektabl Cerrahi Müdahaleye Uygun Olmayan)
Bu tümör genellikle yavaş büyüyen tümörler olduğu için özellikle moleküler görüntüleme sistemleri, teşhisinde etkili yöntemlerden olabilmektedir. Cerrahi müdahaleye uygun olamayan bir türdür. Ancak uygulanabilecek etkili tedavi yöntemleri mevcuttur.
Pankreas Kanseri Neden Olur?
Pankreas kanserinin nasıl geliştiği henüz bilinmese de bazı risk faktörleri ön plana çıkmaktadır.
Bunlar:
- Sigara ve tütün tüketmek
Sigara içiyor olmak ve tütün kullanmak diğer kanser türlerinde olduğu gibi pankreas kanseri için de önemli bir risk faktörüdür. Sigara ve tütün, pankreas kanseri olma ihtimalini 2 kat artırmaktadır.
- Diyabet
Özellikle obezite ile bağlantılı tip 2 diyabet hastalığı, pankreas kanseri olma riskini artırmaktadır.
- Obezite ve Beslenme
Tek başına obezite de pankreas kanseri için risk oluşturmaktadır. Obez olmasa bile bel çevresinde ciddi yağlanma olan kişiler pankreas kanseri olmaya daha yatkındır. Ayrıca ağırlıklı et ve yağlı ürünlerle beslenerek sağlıklı beslenmeden uzak bir yol çizenler için de pankreas kanseri riski bulunmaktadır.
- Böcek ilaçları gibi kimyasallara maruz kalmak
- Pankreas iltihabı olmak
Ağrılı bir hastalık olan pankreas iltihabı, kanser riskini de artırmaktadır.
- Yaş
Yaş arttıkça pankreas kanseri olma riski de artmaktadır. Pankreas kanseri 45 yaşından büyük kişilerde daha sık görülmektedir.
- Aile öyküsü
Birinci derecede akrabalarında pankreas kanseri olanlar için risk yükselmektedir.
Pankreas Kanserinin Belirtileri nelerdir? 
Pankreas kanseri, erken teşhis ihtimali düşük olduğu için sessiz kanser olarak adlandırılır. Pankreasta ki bir tümör başlangıçta hiç belirti vermeyebilir. Bu nedenle hastaların birçoğunda pankreas kanseri ilk tespit edildiği anda genellikle ilerlemiş durumdadır.
Erken bulguları arasında:
- Koyu renkli idrar,
- Yorgunluk-halsizlik,
- Sarılık (önce gözün beyaz kısmında başlar sonra tüm cilde yayılır),
- İştah ve kilo kaybı,
- Bulantı-kusma,
- İshal veya hazımsızlık
- Karnın üst kısmında arkaya, sırta doğru vuran ağrı sayılabilir.
Pankreas Kanseri Tanısı Nasıl Konulur? 
Doktor Muayenesi
Yukarıdaki belirtiler ile doktoruna başvuran hastanın varsa geçmişinde olan hastalıkları ve hikayesi dinlenir, şikayetleri araştırılır. Hastanın karın bölgesi muayene edilir, elle müdahale yapılarak karında herhangi bir ağrı ya da ele gelen bir kitle olup olmadığı kontrol edilir.
Kan Testleri
Kan testleri aracılığıyla karaciğerden salgılanan bazı maddelerin miktarı incelenir. Ölçülen değerlerin anormal seviyelerde çıkması durumunda, değerlerin ait olduğu organ ve dokularda hastalıktan şüphelenilebilir. Bu testler aracılığıyla pankreas tümörüyle ilgili yardımcı bilgiler elde edilebilir.
Karın Ultrasonu
Genellikle ilk olarak karın ultrasonu çekilir. Karın içine gönderilen yüksek ses dalgalarının dokulara çarpması sonucu eko oluşur. Böylelikle karın içi ve organlar görüntülenir.
Manyetik Rezonans Görüntüleme
Pankreas kanseri teşhisi için kullanılan etkili yöntemlerden biridir. Bu teknik ile pankreasın çevre dokular ile olan ilişkisi incelenir ve karaciğer içi bulgular taranır.
Bilgisayarlı Tomografi
Kanser teşhisinde yol gösteren bir görüntüleme yöntemidir. Daha net bir görüntü elde etmek amacıyla hastaya ağızdan kontrast madde verilebilmektedir. Verilen kontrast maddeler aracılığıyla tümörün büyüklüğü, yeri ve diğer komşu organlarla olan ilişkisi incelenir.
Pozitron Emisyon Tomografisi (PET Taraması)
Bu yöntem genellikle vücuttaki kötü huylu kanserleri tespit etmek amacıyla tercih edilir. Önce, hastaya radyonüklid isimli bir madde ile işaretlenmiş glikoz enjekte edilir. Ardından glikozun biriktiği yerler araştırılır. Glikozun yoğun olarak toplandığı bölgelerde kanserli hücreler daha koyu renkte görülür ve kolaylıkla tespit edilir.
Endoskopik Retrograd Kolanjio Pankreatikografi
Endoskopik yöntem ile onikiparmak bağırsağına girilir ve pankreatik kanal, safra kanalları ve ana safra yolu gibi bölgeler görüntülenir. Zira, pankreas kanseri, bazı durumlarda bu kanalların daralıp safra akışının zora girmesine ve bunun sonucunda da sarılığa neden olabilmektedir.
Pankreas Kanserinde Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Tümörün büyüklüğü, hastalığın evresi ve hastanın genel sağlık durumu tedavi yöntemi belirlenmesinde önemlidir.
Eğer kanser çok ileri bir safhada değilse tek tedavi yöntemi cerrahidir. Pankreas başı tümörleri için Whipple Ameliyatı yapılır. Bu girişimde midenin uç kısmı, ana safra kanalı, safra kesesi, onikiparmak barsağının tamamı ve pankreasın baş kısmı alınır. Zor ve uzun bir ameliyattır. Gövde ve kuyruk tümörleri için ise dalakla beraber pankreasın sorunlu kısmının alınması yeterli olur. Nispeten daha kolay bir müdahaledir.
Eğer hastanın genel durumu çok kötü veya sarılığı çok ileri bir safhada ise, zaman kazanmak açısından, bazen ERCP (anestezi verilmeden, endoskopla ağızdan girilerek yapılan bir işlem) ile ana safra kanalına stent konarak hastanın sarılığının bir miktar azalması amaçlanır. Kimi zaman ameliyat edilemeyecek kadar ileri vakalarda kalıcı stentler yerleştirildiği de olur.
Tümör çıkarılamayacak durumdaysa radyoterapi ve kemoterapi denenebilir. Eğer kanser başka organlara da sıçramışsa sadece kemoterapi uygulanır. Ayrıca, ameliyat olan hastalara da ameliyat sonrası dönemde, hastalıklarının evresine göre kemoterapi veya radyoterapi de verilebilir.
Pankreas Kanserinden Korunma Yolları
Pankreas kanseri için doğrudan bir korunma yolu ve kesin bir önlem olmamakla birlikte sağlıklı bir yaşam tarzını benimsemek çok önemlidir.
Bunun için;
- Öncelikle eğer sigara içiyorsanız, sigarayı mutlaka bırakın.
- Alkolden uzak durun.
- Beslenmenizde meyve, sebze ve tahıla ağırlık verin.
- Düzenli bir şekilde egzersiz yapın.
- İdeal kilonuzu korumaya dikkat edin.
