Pankreas biyopsisi pankreas kanserinin teşhis ve tedavisinde önemli yer tutan bir tanı prosedürüdür. Biyopsi işlemi genellikle kan testleri, görüntüleme yöntemleri gibi tetkikler sonucunda pankreas kanserinden şüphelenilen durumlarda sonucu doğrulamak amacıyla yapılır. Günümüzde pankreatik biyopsi işlemlerinin çoğu endoskopik biyopsi, perkütan biyopsi gibi cerrahi olmayan yöntemlerle yapılır. Cerrahi gerektiren durumlarda ise çoğunlukla minimal invaziv bir yöntem olan laparoskopik biyopsiden faydalanılır.
Pankreas Biyopsisi Nedir ve Hangi Durumlarda Uygulanır?
Pankreas biyopsisi işlemi çeşitli yöntemlerle pankreas dokusundan örnek alınıp laboratuvar ortamında incelenmesidir. Biyopsi işlemi genellikle pankreasta kanser varlığından şüphelenilen durumlarda tanıyı doğrulamak ve tedaviyi planlamak için uygulanır. Endoskopik ultrasonografi, ince iğne aspirasyonu (perkütan biyopsi) veya laparoskopik biyopsi gibi yöntemlerle gerçekleştirilen pankreas biyopsisi dokudaki anormal hücreleri tespit ederek hastalığın türünü ve yayılma derecesini belirlemeye yardımcı olur.
Pankreas kanseri dünya genelinde kansere bağlı yaşam kayıplarının yedinci önde gelen nedenidir. Sağlık teknolojilerinde yaşanan gelişmelerin de yardımıyla pankreas hastalıkları tanı yöntemleri de hızla gelişmektedir. Bu sayede günümüzde pankreas kanseri erken dönemde teşhis edilerek tedavi edilebilmektedir. Uzmanlar biyopsi işlemine karar vermeden önce pankreas fonksiyon testleri, BT, MR, PET, endoskopik ultrasonografi gibi görüntüleme yöntemleri ve kan testleri ile şüpheyi doğrulamaya çalışırlar. Örneğin CA 19-9 (kanser antijen 19-9) adlı tümör belirtecinin kan tetkiklerinde yüksek çıkması pankreas kanserine işaret edebilir. Yapılan tetkikler sonucunda uzmanların kanser şüphesi kuvvetlenirse bu durumda pankreastan doku örneği alınması gerekebilir.
Pankreas kanserinin türünü, evresini ve diğer özelliklerini anlamak doğru tedavi planlaması için kritik öneme sahiptir. Özellikle cerrahi müdahalenin mümkün olmadığı durumlarda biyopsi yapılması gerekebilir. Cerrahi müdahale planlanan hastalarda ise tanı ameliyat sırasında alınan dokular yardımıyla da konulabileceği için biyopsi yapılmasına gerek görülmeyebilir.
Pankreas Biyopsisi Nasıl Yapılır ve İşlemin Türleri Nelerdir?
Pankreasta bulunan şüpheli dokulardan örnek almak için uygulanan pankreas biyopsisi cerrahi dışı yöntemlerden minimal invaziv yöntemlere kadar pek çok farklı şekilde gerçekleştrilebilir. Başlıca pankreas biyopsisi çeşitleri şunlardır:
- Endoskopik ultrasonografi (EUS): Endoskopik pankreas biyopsisi pankreas kanserinin tanısında kullanılan tanı yöntemlerin başında gelir. İşlem sırasında uzmanlar öncelikle endoskop cihazı yardımıyla ağızdan girerek ince bağırsağa doğru ilerler. Endoskopun ucunda bulunan ultrason probu pankreasın detaylı olarak görüntülenmesini sağlar. Görüntüleme sırasında şüpheli bölge tespit edilirse uzmanlar doku örneği alabilir.
- Endoskopik retrograd kolanjiopankreatografi (ERCP) sırasında biyopsi: Safra kesesini ve pankreas kanallarını görüntülemek için endoskop ve röntgen cihazının bir arada kullanıldığı ERCP sırasında uzmanlar öncelikle endoskopi cihazıyla onikiparmak bağırsağına ulaşır ardından safra kesesinin ve pankreasın iç kısmının detaylı görüntülerini alabilmek için özel bir kontrast madde enjekte ederler. Bu noktada pankreasta şüpheli bir alan tespit edilirse doku örneği alınabilir.
- Perkütan biyopsi: İnce iğne aspirasyonu olarak da adlandırılan perkütan biyopsi işlemi sırasında gastroenteroloji uzmanları ultrason veya BT rehberliğinde cilt üzerinden ince bir iğneyle şüpheli alana girerek doku örneği alır.
- Cerrahi biyopsi: Günümüzde cerrahi biyopsi prosedürü eskisi kadar yaygın kullanılmasa da doktorlar kanserin diğer doku ve organlara yayılmış olabileceğinden şüphelendikleri durumlarda pankreasın çevresindeki doku ve organları inceleyebilmek için cerrahi biyopsi işlemine başvurabilir. İşlem sırasında uzmanlar karın üzerinde küçük kesiler yaparak ucunda yüksek çözünürlüklü kamera ve ışık bulunan laparoskop yardımıyla pankreası görüntüler. Bu aşamada şüpheli bölgeler tespit edilirse doku örneği alınır ve incelenmek üzere laboratuvara gönderilir.
Sayılan biyopsi türlerinden hangisinin uygulanacağına hastanın genel sağlık durumu, tümörün boyutu gibi faktörlere bağlı olarak karar verilir.
Pankreas Biyopsisi Öncesinde Hastanın Hazırlık Süreci Nasıldır?
Pankreas biyopsisi öncesi hazırlık süreci biyopsi sırasında ve sonrasında oluşabilecek komplikasyonları en aza indirmek için kritik öneme sahiptir. Öncelikle doktorlar hastanın genel sağlık durumunu detaylı bir şekilde değerlendirir. Bu aşamada kronik sağlık sorunları, kullanılan ilaçlar, mevcut alerjiler gibi konularda hastaların doktorlarını bilgilendirmesi önemlidir. Kan inceltici özelliği bulunan ilaçlar gibi bazı ilaçlar işlem sırasında kanama riskini artırabileceğinden işlemden bir süre önce doktor kontrolünde bu ilaçların bırakılması gerekebilir. Pankreas iğne biyopsisi genellikle lokal anestezi yardımıyla gerçekleştirilir. Bununla birlikte hastanın genel sağlık durumu ve kişisel tercihlerine bağlı olarak sedasyon uygulanması gereken durumlarda işlemden genellikle 8 saat önce hastaların yemeyi, içmeyi ve sigara kullanmayı bırakmaları gerekir.
Pankreas Biyopsisi Sırasında ve Sonrasında Hangi Riskler ve Komplikasyonlar Ortaya Çıkabilir?
Pankreas biyopsisi genellikle güvenli bir prosedür olmasına rağmen bazı hastalarda komplikasyon gelişme riski vardır. Komplikasyon riski uygulanan biyopsinin türüne ve kişinin genel sağlık durumuna göre değişiklik göstermekle birlikte hastaların sadece %0-2,5’unda komplikasyona rastlanır. Pankreas biyopsisi riskleri denildiğinde ilk akla gelenlerden bir tanesi kanamadır. İnce iğne aspirasyonu sırasında oluşan kanama çoğunlukla hafif düzeyde olur ve kendiliğinden kesilir. Daha ciddi durumlarda kanamanın kontrol altına alınması için endoskopik yöntemlerle müdahale gerekebilir.
Biyopsi sırasında ortaya çıkabilecek olası komplikasyonlardan bir diğeri de ince bağırsak perforasyonu yani ince bağırsağın duvarında delik oluşmasıdır. Ancak günümüzde biyopsi işleminin çeşitli görüntüleme yöntemleri rehberliğinde yapılması bu gibi riskleri en aza indirmektedir. Her girişimsel prosedürde olduğu gibi pankreas biyopsisi sonrasında da enfeksiyon riski olabilir. Nadir de olsa bazı hastalarda pankreas iltihabı olarak da bilinen akut pankreatit gelişebilir.
Biyopsi sonrası oluşabilecek komplikasyonlardan bir diğeri de iğnenin geçtiği yol boyunca kanser hücrelerinin diğer dokulara yayılmasıdır. Ancak yapılan çalışmalar bu komplikasyonun görülme oranının %0,003 ile %0,009 arasında değiştiğini yani oldukça düşük olduğunu göstermektedir.
Pankreas biyopsisi sonrası iyileşme için hastaların kendilerine zaman tanıması ve dinlenmesi önemlidir. Bu süreçte bol su içmek, boğazı rahatlatmak için gargara yapmak faydalı olabilir. Bununla birlikte nefes alma zorluğu, göğüs ağrısı, yutma güçlüğü, kanlı dışkılama gibi komplikasyonların görülmesi durumunda vakit kaybetmeden doktorlara bilgi verilmesi gerekir.
Pankreas Biyopsisi Sonuçları Ne Kadar Sürede Çıkar ve Sonuçlar Nasıl Değerlendirilir?
Pankreas biyopsisi sonuçları genellikle bir ila iki hafta içinde alınır. Bu süre uygulanan biyopsi türüne göre değişiklik gösterebilir. Patoloji uzmanları biyopsi sırasında alınan doku örneklerini hücrelerin kanserli olup olmadığı değerlendirebilmek için mikroskop altında detaylı olarak inceler. Yapılan incelemeler sonucunda kanserli hücreler tespit edilirse BRCA1/2 veya KRAS gibi genlerde mutasyon olup olmadığını değerlendirmek için genetik testler yapılabilir. Bu testler tedavi sürecinin planlanmasına da yardımcı olur. Araştırmalara göre pankreas biyopsisi güvenliği yüksektir. Bazı çalışmalar pankreas kanseri tanısında sıklıkla kullanılan endoskopik biyopsinin %85-95 oranında doğru sonuç verdiğini göstermektedir.
Sık Sorulan Sorular
Pankreas Biyopsisi Acı Verir mi?
Pankreas biyopsisi genellikle lokal anestezi veya sedasyon yöntemiyle gerçekleştirildiği için işlem sırasında hastalar herhangi bir acı hissetmez ancak pankreas biyopsisi sonrası hastalarda bir miktar ağrı olması normaldir. Bu ağrı birkaç gün içerisinde kendiliğinden geçer.
Pankreas Kist Kaç mm Tehlikelidir?
Bazı çalışmalara göre 3 cm’den büyük olan pankreas kistleri tehlikeli olabilir. Bir araştırmaya göre son yıllarda daha güçlü manyetik rezonans görüntüleme tekniklerinin kullanılmaya başlaması ile birlikte üst batın MR çekilen hastaların yarısında pankreas kisti görülmektedir. Bununla birlikte bu kistlerin büyük çoğunluğu uzun vadede benign yani iyi huylu karakter sergilemektedir. Bu nedenle çoğu zaman uzmanlar gereksiz müdahaleden kaçınır ancak pankreas kanserinin herhangi bir semptom göstermeden ilerleme riski düşünüldüğünde pankreatit şüphesi ile başvuran, pankreasında tespit edilen kist 3 cm’den büyük olan ve CA-19-9 tümör belirteci yüksekliği bulunan hastaların yakından takip edilmesi, gereken durumlarda biyopsi yapılması önerilir.
Pankreas Biyopsi Sonucu Kaç Günde Çıkar?
Pankreas biyopsi sonucu uygulanan biyopsinin türü, ek işlemler yapılıp yapılmadığı gibi faktörlere bağlı olmak üzere ortalama 1-2 hafta içerisinde çıkar.
İşlem Sırasında ve Sonrasında Ne Kadar Sürede İyileşirim?
Pankreas biyopsisi genellikle minimal invaziv yöntemler kullanılarak gerçekleştirildiği için işlem sonrasında iyileşme süresi genellikle kısadır ancak iyileşme süresi uygulanan biyopsi türü, hastanın doktorun talimatlarına uyması, genel sağlık durumu gibi faktörlere göre değişiklik gösterebilir.
Pankreas Biyopsisi İçin Nasıl Bir Hazırlık Yapmam Gerekir?
Pankreas biyopsisi öncesinde hastaların doktorlarına mevcut sağlık sorunları, kullandıkları ilaçlar ve alerjileri hakkında bilgi vermesi önemlidir. Özellikle kan sulandırıcı özelliği bulunan ilaçlar işlem sırasında ve sonrasında kanama riskini artırabilir. Bu nedenle bunlar gibi ilaçların operasyon öncesinde doktor kontrolünde bırakılması gerebilir. Ek olarak işlemin sedasyon yardımıyla yapılması planlanan durumlarda biyopsiden 8 saat önce yemenin ve içmenin bırakılması gerekir.
Pankreas Biyopsisi Sonrası Nelere Dikkat Etmeliyim?
Pankreas biyopsisi sonrası dinlenmek ve doktorun talimatlarına uymak önemlidir. Sedasyon uygulanan hastaların işlem günü araç kullanmaktan ve önemli kararlar almaktan kaçınması önerilir. Ayrıca bol su içmek, gargara yapmak boğazda endoskop cihazının neden olduğu rahatsızlık hissini gidermeye yardımcı olabilir. Biyopsi sonrasında kısa bir süre ağrı olması normaldir. Ağrının uzun süre devam etmesi, yüksek ateş, nefes darlığı, dışkıda kan gibi komplikasyonların eşlik etmesi durumunda vakit kaybetmeden sağlık kuruluşuna gidilmesi önemlidir.
Pankreas Biyopsisi Sonuçlarını Ne Kadar Sürede Alabilirim?
Pankreas biyopsisi sonuçları ortalama 1-2 hafta içerisinde alınır. Bu süre işlemin türüne göre değişiklik gösterebilir.
Pankreas biyopsisi pankreas kanseri başta olmak üzere çeşitli pankreas hastalıklarının teşhisinde kritik rol oynar. Siz de pankreas sağlığınızla ilgili şüpheleriniz varsa uzman Girişimsel Radyoloji doktorlarımızdan randevu alarak detaylı değerlendirme yaptırabilirsiniz. Erken teşhis, tedavide başarı şansını artırır.
