MS Hastalığı Nedir? Tedavisi Yöntemleri Nelerdir?

Multipl Skleroz sinir sistemini etkileyen otoimmün bir hastalıktır. MS hastalığının tanısı başlarda zor olsa da hastalığın ilerleyen aşamalarında kendine has belirtileri ortaya çıktıkça teşhisi daha net konulabilir. Multipl Skleroz hastalığı, kesin bir şekilde tedavi edilemese bile uygun yöntemler ile kontrol altına alınabilir.

MS Hastalığı  (Multipl Skleroz) Nedir?

Multiple skleroz (MS), karmaşık bir sinir sistemi hastalığıdır. Bu hastalıkta, normalde vücuttaki yabancı maddelere karşı koruyucu olan bağışıklık sistemi, beklenmedik bir şekilde merkezi sinir sistemini hedef alır. Sinir lifleri vücudun elektrik tesisatına benzer ve bu lifler, yalıtkan ve koruyucu olan miyelin tabaka ile sarılıdır. MS hastalığında, bağışıklık sisteminin işleyişi bozulur ve miyelini bir tehdit olarak görüp saldırır. Bunun sonucunda da miyelin kılıfta iltihaplanma ve hasar meydana gelir. Zarar gören miyelin görevini tam olarak yerine getiremediği için beyin ile vücudun geri kalanı arasındaki düzgün iletişim bozulur. Bu iletişimin bozulması vücutta çeşitli belirtilerin ortaya çıkmasına neden olur.

MS Hastalığı (Multipl Skleroz) Neden Olur?

MS’in genetik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonu olarak ortaya çıktığı düşünülmektedir. Genetik faktörler genellikle MS hastalığının en temel basamağını oluşturur. Aile üyelerinde MS hastalığı olan kişiler, MS geliştirme konusunda biraz daha yüksek risk altında olabilir. Çünkü belirli genetik değişiklikler de bireyleri MS hastalığına karşı daha duyarlı hale getirebilir. Bilim insanları MS ile ilişkilendirilen HLA-DRB1 geni gibi belirli genleri tanımlamışlardır. Bu gen, bağışıklık sisteminin düzenlenmesinde kritik bir rol oynayan insan lökosit antijeni (HLA) kompleksinin bir parçasıdır. Bu genlerde oluşan değişimler, bağışıklık sisteminin işlev bozukluğu riskini artırarak MS’in ortaya çıkmasına neden olabilir.

Çevresel faktörler de MS hastalığının ortaya çıkmasında genetik yatkınlık kadar önemli bir yer tutar. Viral enfeksiyonlar, D vitamini eksikliği ve belirli toksinlere maruz kalma gibi faktörler, MS’nin gelişiminde rol oynayabilir. Epstein-Barr virüsü (EBV) gibi virüsler, MS ile olası bir bağlantısı olması nedeniyle dikkat çeker.

MS Hastalığının Belirtileri Nelerdir?

MS belirtileri her birey için değişiklik gösterse de genel olarak benzer şekildedir. Belirtiler şu şekilde seyredebilir:

• Yorgunluk : MS hastalığının belirtilerinden biri olan yorgunluk günlük yaşamı etkileyebilir.
• Görme Problemleri: MS, görme fonksiyonuna etki ederek bulanık veya çift görme gibi sorunlara neden olabilir. Optik sinirin iltihabı olan optik nörit, MS’de yaygın bir durumdur ve göz hareketi sırasında ağrıya yol açabilir.
• Uyuşma ve Karıncalanma: MS hastaları uzuvlarda uyuşma, karıncalanma veya “iğne batması” hissi yaşayabilirler. Bu hisler farklı zamanlarda vücudun farklı bölgelerini etkileyebilir.
• Denge Kaybı ve Kas Problemleri: MS, koordinasyonu ve dengeyi etkileyerek kişinin yürüme ve ince motor becerilerini gerçekleştirmede zorluklar yaşamasına sebep olabilir. Bazı hastalar, kas zayıflığı veya spazmlar yaşayabilir.
• Bilişsel Fonksiyonlarda Bozulma: MS, bilişsel fonksiyonları da etkileyebilir. Dikkat, bilgi işleme, mantık yürütme ve problem çözme gibi fonksiyonlarda sorunlar ortaya çıkabilir.
• Anksiyete: MS’in psikolojik etkileri olarak hastalık süresince duygu dalgalanmaları, depresyon ve anksiyete görülebilir.
• Kronik Ağrı: Kronik ağrı MS’de yaygın bir semptomdur. Ağrı, vücudun çeşitli bölgelerinde hissedilebilir ve yönetmesi zor olabilir.
• Boşaltım Sistemi Problemleri: MS bazı durumlarda mesane ve bağırsak fonksiyonunu kontrol eden sinirleri etkileyebilir. Bu da sık idrara çıkma ve inkontinansa (idrar kaçırma) neden olabilir. Kabızlık gibi bağırsak sorunları da ortaya çıkabilir.

MS Hastalığı Genetik midir?

MS hastalığının ortaya çıkmasında genetik faktörler etkili olsa da çevresel faktörlerin de oldukça etkisi olduğu bilinmektedir. Yine de genetik faktörlerin, MS riskini artırdığı düşünülmektedir. Aile üyelerinde MS olan bireylerin, bu hastalığa daha yatkın olma olasılıkları daha yüksektir. Ancak genetik yatkınlığın tek başına MS’ye neden olmadığı unutulmamalıdır.

MS Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?

MS teşhisi, genellikle detaylı bir tıbbi geçmiş incelemesi, klinik muayene ve çeşitli testlerin kombinasyonu ile gerçekleşir. MS belirtileri gösteren bir kişi hastaneye başvurduğunda, sağlık uzmanı genellikle belirtileri ve görülme sıklıklarını anlamak için detaylı bir tıbbi geçmiş analizi yapmaktadır. Ardından, görme, koordinasyon, denge ve refleks gibi fonksiyonları değerlendirmek için nörolojik bir muayene yapılır.

Eğer MS şüphesi varsa merkezi sinir sisteminde iltihaplanma veya miyelin kaybı alanlarını tespit etmek için manyetik rezonans görüntüleme (MRG) gibi görüntüleme testleri kullanılabilir. Ayrıca beyin ve omurilik çevresindeki sıvıdan bir örnek alınarak beyin omurilik sıvısı analizi yapılabilir. Bu analiz, iltihabı gösterebilecek belirli proteinlerin yüksek seviyelerini kontrol etmek için kullanılır. Tanıya yardımcı olması için uyaranlara yanıt olarak beynin elektriksel aktivitesini ölçen testler de kullanılabilir.

MS hastalığının Evreleri Nelerdir?

Multiple skleroz hastalığı, diğer hastalıklar gibi belirgin aşamalara sahip değildir ve hastalığın seyri kişiler arasında değişebilir. Ancak sağlık profesyonelleri genellikle hastalık ilerleme modeli ve nükslerin (tekrar) varlığına dayalı bir sınıflandırma sistemini kullanırlar.

• Klinik İzole Sendromu (CIS): En az 24 saat süren ilk semptomları içeren MS öncesi veya MS başlangıcı dönemidir. Miyelin kılıfın zarar görmesinden dolayı ortaya çıkan bu belirtiler ilk belirtilerdir.
• Primer İlerleyici MS (PPMS): Bu form daha az yaygındır. Belirgin nüksetme ve remisyon (düzelme) aşamaları olmadan belirtilerin sürekli bir şekilde ilerlemesi ile karakterizedir. Sakatlık hastalığın başlangıcından itibaren daha istikrarlı bir şekilde birikir.
• İkincil İlerleyici MS (SPMS): Zamanla, tekrarlayan ve düzelen MS’li bazı bireyler ikincil ilerleyici MS’e geçiş yapabilir. Bu aşamada, ataklar daha kademeli bir şekilde birikir ve remisyon dönemleri daha az fark edilir hale gelir.
• Tekrarlayan ve Düzelen MS (RRMS): Bu evre en yaygın MS formudur. Yeni belirtilerin ortaya çıktığı veya mevcut belirtilerin kötüleştiği nüksetme dönemleriyle karakterizedir. Akabinde kısmen veya tamamen düzeldiği remisyon dönemleri vardır.

MS Tedavisi Nasıl Yapılır?

MS hastalığının kesin bir tedavisi yoktur, bu yüzden tedavi genellikle semptomların yönetimini ve hastalığın ilerlemesini kontrol etmeyi amaçlar. İlk olarak doktorlar, hastanın belirtilerine ve hastalığın tipine göre ilaçlar reçete edebilirler. Bu ilaçlar, bağışıklık sisteminin yanıtını modüle ederek veya iltihaplanmayı azaltarak MS semptomlarını hafifletmeye yardımcı olabilir. Fizik tedavi de MS tedavisinin bir parçasıdır. Fizyoterapistler, hastanın gücünü artırmak, dengeyi geliştirmek ve hareket kabiliyetini korumak için özel egzersiz programları tasarlarlar. Ayrıca yaşam tarzı değişiklikleri de önemlidir. Sağlıklı bir diyet, düzenli egzersiz ve stresten kaçınma, MS yönetiminde yardımcı olabilir. Hastalığın şiddetli seyrettiği durumlarda doktorun yönlendirmesi ile cerrahi müdahaleler veya diğer özel tedaviler de düşünülebilir.

MS Hastalığında Tedavi Sonrası Süreç Nasıldır?

MS tedavisi sonrasında devam eden bakım, hastalığın kontrol altına alınması açısından önemlidir. Bu süreçte, hastalığın ilerleyişini izlemek ve tedavi planının etkinliğini değerlendirmek amacıyla düzenli kontrol yapılır. Hastalar, semptomlardaki herhangi bir değişikliği dikkatlice takip etmeli ve doktorlarıyla açık iletişim kurmalıdır. Tıbbi takiplerin yanı sıra, tedavi sonrası dönemde sağlıklı bir yaşam tarzını benimsemek de önemlidir. Dengeli bir diyet sürdürmek, düzenli egzersiz yapmak ve stresi yönetmek MS’li kişilerin genel sağlığında olumlu bir etki yaratabilir.

MS Hastalığı Tedavi Edilmezse Ne Olur?

MS hastalığı tedavi edilmezse çeşitli komplikasyonlara yol açabilir ve zaman içinde ilerleyebilir. Başlangıçta hafif olabilen semptomlar, tedavi edilmezse daha ciddi ve zorlayıcı hale gelebilir. Hareket kabiliyetinde artan zorluklar, koordinasyon sorunları, hatta günlük aktiviteleri gerçekleştirmede zorlanma gibi durumlar görülebilir. Tedavi edilmeyen MS’in en önemli riski, merkezi sinir sisteminde geri dönüşü olmayan hasara yol açma potansiyelidir. Zamanla, bağışıklık sisteminin miyelin kılıfı hedef alması, sinir liflerinde kalıcı hasar bırakabilir. Bu hasar görme, kas kontrolü ve duyu dahil çeşitli fonksiyonları etkileyebilir.

Sık Sorulan Sorular