Kontakt Dermatit
Kontakt dermatit herhangi bir maddeyle cildin teması sonucu veya buna bağlı alerjik reaksiyonlar nedeniyle yaşanan deri döküntüleridir. Parfümler, cilt bakım ürünleri, metal takılar gibi pek çok ürünün kullanımıyla meydana gelebilir. Döküntüler kızarık, kabarık görünüme sahip olabilir. Kaşıntı yaşanması sebebiyle de rahatsız edicidir. Görünüm olarak bulaşıcı hastalık olması ihtimali düşünülse de kişiden kişiye yayılım göstermez. Alerjen ve tahriş edici maddenin uzaklaştırılması sonucunda genellikle kendiliğinden düzelir.
Kontakt Dermatit Nedir?
Kontakt dermatit cildin bir bölümünün alerjik ve tahriş edici maddelerle temas etmesi sonucu döküntü, kızarıklık, kaşıntı belirtilerini içeren hastalık tablosudur. Dermatit olarak bilinen cilt hastalıkları, cilt tahrişi veya cildin iltihabi reaksiyonlar sonucunda şişmesi olarak ifade edilebilir. Kontakt dermatitte ise semptomların ortaya çıkması için doğrudan temasın gerçekleşmesi ayırıcı olarak düşünülebilir. Kontakt dermatit türleri iki kategoride incelenebilir:
- Alerjik kontakt dermatit: Hastanın alerjisi bulunan maddelerle temasın ardından gelişen iltihabi reaksiyonları içerir. Yaygın olarak parfüm, metal takı ürünleri, koruyucu ürünlere karşı geliştiği gözlenir.
- Tahriş edici kontakt dermatit: Alerjen olmayan ancak tahriş edici özellik gösteren maddelerle uzun sürelerde maruz kalınması sonucunda yaşanır. Sabunlar, deterjanlar gibi ürünlere karşı sıklıkla görülebilir.
Kontakt Dermatit Belirtileri Nedir?
Kontakt dermatitin en belirgin belirtisi temas bölgesinde yaşanan döküntüler olarak bilinir. Kontakt dermatit belirtileri arasından bazıları şu şekilde sıralanabilir:
- Döküntü yaşanan bölgenin kırmızı, mor veya diğer bölgelere oranla daha koyu renk olması,
- Şişkin ve kabarık bölgeler,
- Üzerinde sivilce benzeri yapılar ve kabarcıklar bulunduran deri,
- Saydam veya irinli akıntı,
- Yanma ve batma hissi,
- Deride ağrı,
- Bölgedeki derinin pul pul ayrılarak dökülmesi,
- Kaşıntı,
- Kuru ve çatlamış deri.
Kaşıntı yaşandığında tırnaklarla veya sert bir cisim kullanarak bölgeyi kaşımak açık yaraların oluşmasına neden olabilir. Açık yaralar enfeksiyon riskini artırır. Bu nedenle kaşıntının üzerine hafifçe vurmak veya buz uygulamak gibi daha güvenli yöntemlere başvurulmalıdır.
Kontakt Dermatit Nasıl Olur?
Kontakt dermatit bir maddenin deriyle temas etmesi sonrasında vücudun verdiği tepkiler sonucunda oluşur. Deri üzerindeki maddeler deride bulunan proteinlerle bağlanarak duyarlılığa neden olur. Bağışıklık sistemi bu maddeyi tehdit ve yabancı bir etmen olarak tanımlar, savunma mekanizmasını devreye sokar. Belirtiler genellikle anında ortaya çıkmaz aradan birkaç gün geçtiğinde belirgin hale gelir, uyaran madde ile temasın kesilmemesi halinde artarak devam edebilir. Kontakt dermatit oluşumuna neden olan yaygın sebeplerden bazıları şu şekilde listelenebilir:
- Bitkiler ve bitkisel ürünler,
- Takı metalleri,
- Reçeteli veya reçetesiz ilaçlar,
- Asitli ürünler,
- Tükürük, idrar ve ter gibi vücut sıvıları,
- Sabun, deterjan gibi temizlik ürünleri,
- Saç boyaları,
- Lateks ve kauçuk malzemeler,
- Boya, vernik.
Semptomların görüldüğü bölgeye bağlı olarak farklı maddelerden şüphelenilebilir. Vulvada kontakt dermatit yaşayan hasta iç çamaşırının kumaşından veya kullandığı deterjandan etkilenmiş olabilir. Ellerde kontakt dermatit görülürse bu durum bulaşık deterjanı, el sabunu gibi ürünlerden kaynaklanabilir.
Kontakt Dermatit Tanısı Nasıl Konulur?
Kontakt dermatit tanısı için öncelikle fiziki muayene gerçekleştirilirken hastanın şikayetleri dinlenir. Kesin sonuç alınmasını sağlayan bir test bulunmasa da şüphelenilen diğer hastalıkları dışlamak için bazı testlere başvurulabilir. Örneğin; ayakta kontakt dermatit görülen hastada şikayetler, ayak mantarıyla veya genital bölgede kontakt dermatit, genital mantarlarla karıştırılabilir. Bu tür durumların önlenmesi için kan testleri ve idrar tahlili gibi testlerin kullanımı tercih edilebilir.
Egzama kontakt dermatit gibi hastalıklarda etken önemsenmeden genel bir tedavi uygulanması mümkündür. Bunun yanında cilde zarar veren ve semptomların gelişmesine yol açan maddelerin tespit edilmesi için yama testi uygulanabilir. Yama testi için sırt ve kol içine küçük kareler çizilir. Bu karelerin her birine farklı bir alerjen uygulanır. Kabarıklık, kaşıntı gibi reaksiyonların yaşanması vücutta o maddeye karşı bir alerjinin var olduğunu gösterir.
Kontakt Dermatit Tedavisi Nasıl Yapılır?
Kontakt dermatit tedavisinin ilk aşamasında tahriş edici veya alerjen maddeyle etkileşim kesilmelidir. Pul pul dökülmenin en aza indirgenmesi ve cildin kendini doğal olarak toplayabilmesi için cilt yapısına uygun, parfümsüz bir nemlendiriciyle cildin neme doyurulması önerilir. Bunun yanında oluşan lezyonların üzerine steroid içerikli kremler uygulanabilir. Eğer döküntülerin kapladığı alan ve etki düzeyi büyükse sistemik steroidler tercih edilebilir. Steroidler bağışıklık sisteminin yanıtını baskılayarak semptomların hafifletilmesinde etkili olabilir. Özellikle alerjik kontakt dermatit görülen hastalarda antihistaminik tabletler ve kremler uygulanabilir. Semptomların bulunduğu bölgeye bağlı olarak kullanılan ürünlerin formülasyonu değişiklik gösterir. Vajinal kontakt dermatit tedavisi için vajina içi kremler ve fitillere başvurulabilir. Tıbbi tedaviye ek olarak evde uygulanabilecek bazı yöntemler iyileşmeyi hızlandırabilir. Bu yöntemler kontakt dermatit çeşitleri önemsenmeden uygulanabilir. Kontakt dermatit tedavisinde uygulanabilecek bazı yöntemler şu şekildedir:
- Cildin temizlenmesi sırasında cilt yapısına uygun, nemlendirici özellikte temizleyiciler kullanmaya dikkat edilmelidir.
- Kaşıntı ve ağrının hafifletilmesi için soğuk kompres uygulanabilir. Buzdolabında bekletilmiş buz aküleri ve soğuk jeller, cilde direkt teması engelleyecek şekilde bir havluyla sarılarak, cilt üzerinde kullanılabilirler.
- Kaşıntı yaşandığında tırnaklarla kaşımak açık yaralar oluşmasına neden olabilir ve cildin enfeksiyona açık hale gelmesine yol açabilir. Bu sebeple tırnakların kesilmesi, koruyucu eldivenlerin giyilmesi gibi önlemlere başvurulabilir.
- Ilık suyla duş almak cildin rahatlamasında etkili olabilir. Duşun ardından cildi derinlemesine nemlendirmek de şikayetleri azaltabilir.
Sık Sorulan Sorular
Alerjik kontakt dermatit kalıtsal mıdır?
Alerjik kontakt dermatit kalıtsal hastalıklar gibi ebeveynlerden çocuklara aktarılmaz. Ancak ailede alerjik rinit, astım, egzama gibi alerji kaynaklı hastalıklar bulunan kişilerde görülme ihtimali daha yüksektir.
Alerjik kontakt dermatit nedir?
Alerjik kontakt dermatit, diğer ismi ile atopik kontakt dermatit, alerjen bir maddeyle temas sonrasında vücutta bağışıklık sisteminin devreye girerek, iltihabi mekanizmanın oluşturduğu semptomları içeren hastalık tablosudur. Alerjen bir maddenin temasının yanında oral yolla alınması sonucunda da benzer semptomlar ortaya çıkabilir. Alerjik kontakt dermatite neden olan yaygın sebeplerin arasında parfüm, tatlandırıcı, antibiyotikli kremler, kozmetik ürünler, polen, diş macunları ve ağız gargaraları gibi pek çok ürün sayılabilir. Alerjik kontakt dermatit tedavisi için steroid ürünlerin dışında, antihistaminik özellikte krem ve haplar tercih edilebilir.
İrritan kontakt dermatit nedir?
İrritan kontakt dermatit tahriş edici özelliği bulunan maddelerle uzun süreler boyunca temas etmenin sonucunda ortaya çıktığı hastalığa verilen isimdir. Sabun, deterjan gibi aşındırıcı maddelere sık maruz kalma sonucunda cildin tahriş olması, döküntü ve kaşıntılı lezyonların ortaya çıkışıyla kendini gösterir. Atopik egzama problemi yaşayan kişilerde ortaya çıkma riski daha yüksektir. İrritan kontakt dermatite yol açan yaygın maddeler arasında antiseptikler, antibakteriyel spreyler, çimento, toz, toprak ve çeşitli yağlar sayılabilir. Belirtiler alerjik kontakt dermatitle benzer şekilde yaşanır.
Kontakt dermatit kaç günde geçer?
Kontakt dermatit temastan dakikalar veya saatler geçmesinin ardından semptom göstermeye başlar. Oluşan döküntüler genellikle 2-4 haftalık bir sürecin ardından iyileşir. Ancak semptomların süresi, yayıldığı alan ve şiddeti değişiklik gösterebilir. Maruziyet bölgesinin büyüklüğü, hastanın bağışıklık sisteminin gösterdiği tepki, etkileşimde bulunulan maddeler gibi değişkenler şikayetlerin yaşanma süresini etkiler. Tedavi için tercih edilen tıbbi ilaçlar da iyileşme sürecini değiştirir. Örneğin; sistemik steroid içeren ürünlerin uygulanmasının ardından 12-24 saatlik bir süre içerisinde rahatlama ve semptomlarda azalma yaşanabilir.
Alerjik kontakt dermatit kendiliğinden geçer mi?
Alerjik kontakt dermatite neden olan maddenin belirlenmesi ve bu madde ile temasın ortadan kaldırılmasının ardından, semptomlar birkaç gün veya hafta sonrasında kendiliğinden iyileşme gösterir. Etkilenen bölge küçük ve belirtiler hafif seyrediyorsa müdahale gerekmeden iyileşme beklenebilir. Bazı durumlarda evde uygulanan soğuk kompres, cildi nemlendirme gibi basit yöntemlerle semptomların yönetilmesi mümkündür. Ancak dermatite yol açan maddenin belirlenememesi, semptomların büyük bir alana yayılması ve şiddetli şikayetler görülmesi gibi durumlarda vakit kaybetmeden en yakın sağlık kuruluşuna başvurulması gereklidir. Bebekte kontakt dermatit yaşanması da kendiliğinden geçmesi beklenmemesi gereken durumlardandır.
Kontakt dermatit testi nasıl yapılır?
Kontakt dermatit tanısının konması için uygulanabilecek özel bir test bulunmamaktadır. Kontakt dermatit yaşandığına karar verildikten sonra tetikleyici maddenin ne olduğunu tespit edebilmek amacıyla yama testi yapılabilir. Yama testi yapabilmek için kollardan birinin iç kısmına veya sırta uygulanacak madde sayısınca kare çizilir. Bu kareler numaralandırılarak uygulanan maddelerle eşleştirilir. Uygulamanın ardından 15-30 dakika kadar beklenir ve yaşanan semptomlar gözlemlenir. Kabartı, kaşıntı, kızarıklık gibi semptomların gözlemlendiği bölmelerdeki maddelere karşı alerji geliştiği kabul edilir. Bu işlemin ardından bir süre bölgenin iyi nemlendirilmesi ve dış etmenlere karşı korunması tercih edilebilir.
Kontakt dermatit egzama mıdır?
Kontakt dermatit temas sonucu ortaya çıkan bir egzama türüdür. Diğer egzama türlerinden farkı, alerjen veya tahriş edici madde ile direkt temas yaşanmasıdır. Alerjik egzama kontakt dermatitle benzer semptomlara yol açabilir. Ancak alerjik egzama kalıtsal olarak aktarılan bir hastalıkken, kontakt dermatitte bu durum söz konusu değildir.
Alerjik kontakt dermatit hangi doktora gidilir?
Alerjik kontakt dermatit dermatoloji bölümünün ilgi alanına girmektedir. Alerjinin asıl sebebi araştırılmak isteniyor ise hastanın immünoloji ve alerji hastalıkları bölümüne sevk edilmesi tercih edilebilir. Vajinada kontakt dermatit tespit edilen hastalarda kadın doğum uzmanı tarafından muayene gerçekleştirilebilir.
Eğer sizde de kızarıklık, kaşıntı ve cilt döküntüsü gibi şikayetler varsa vakit kaybetmeden uzman Dermatoloji doktorlarımızdan randevu alarak kesin tanı ve uygun tedavi planına ulaşabilirsiniz.
Hemen bizimle iletişime geçin veya online randevu alın.
