Göz titremesi, kontrol edilemeyen ve hızlı olan göz hareketleri hastalığına verilen isimdir. Bu hastalığa sahip olan birisi, gözlerini sağdan sola, yukarıdan aşağı veya dairesel olarak hareket ettirebilir. Bazı hastalarda bu rahatsızlık doğuştan gelirken, bazılarında ise sonradan gelişebilir. Hastaların durumuna göre tedavi yöntemlerinde farklılık olabilir.
Göz Titremesi (Nistagmus) Nedir?
Nistagmus, gözlerin titremesi olarak bilinir. Farklı yönlere doğru olabilen titreme farklı hareketlerin tekrarı şeklinde de olabilir. Örneğin, sağa doğru yavaşça gidip, eski haline gelmek için hızla sıçrama yapabilir veya sarkaç hareketi gözlenebilir. Gözün bu şekilde titremesi görmeyi, dengeyi, derinlik algısını etkileyerek ciddi sorunlara yol açabilir.
Göz Titremesi (Nistagmus) Türleri Nelerdir?
Göz titremesinin pek çok alt türü bulunur. Temelde 4 farklı çeşidi vardır, ancak bazı çeşitler alt dallara ayrılır. Nistagmus türleri şunlardan oluşur:
- Fizyolojik: Bu titreme çeşidi çoğu insanda görülebilir ve vestibülo-oküler refleks, optokinetik göz titremesi, kalorik, post-rotatorik şeklinde dörde ayrılır. Vestibülo-oküler refleks başın hızla hareket etmesinde gözlerin sabit kalmaya çalışmasıdır. Optokinetik nistagmus hareket eden bir aracın içinden dışarıyı izlerken gözlerin istemsiz hareketidir. Kalorik göz titremesi, kulağa sıcak veya soğuk su geldiğinde gözlerin istemsiz bir şekilde hareket etmesine denir. Kulak kanalındaki yarın daire uyarıldığında gerçekleşir. Post-rotatorik ise hızlı bir şekilde döndükten sonra durulduğunda gözlerin hala dönüyormuş gibi hareket etmesi durumudur.
- Çocukluk dönemi: Bu tür genellikle doğuştan gelir veya çocuklukta ortaya çıkar. İnfantil idiopatik, duyusal, latent, spasmus nutans, tek gözde nistagmus şeklinde beşe ayrılır. İnfantil idiopatik alt türü doğuştan gelir ve nedeni bilinmez. Duyusal çeşitte görme problemleri nedeniyle titremeler olur. Latent bir göz kapatıldığında diğer gözde titreme olmasıdır. Spasmus nutans ise bebeklik döneminde baş ve gözde görülen kısa süreli titremelerdir. Tek göz türünde ise adından da anlaşılabileceği gibi sadece bir gözde titreme olur.
- Sonradan ortaya çıkan (edinilmiş): Yaş ilerledikçe farklı sebeplerden dolayı ortaya çıkar ve gaze-holding defekti, periferik vestibüler, merkezi vestibüler şeklinde üçe ayrılır. Gaze-holding, gözlerin belirli bir noktada sabit olarak kalamamasına sebep olur. Periferik vestibüler iç kulak problemlerinden kaynaklanan göz titremesidir. Merkezi alt tür ise iç kulak sorunlarında, beyinle ilgili problemlerden kaynaklanabilir ve gözlerin aşağı, yukarı kaymasını, dönme hareketi yapmasına sebep olur.
- Sonradan gelişen: Doğuştan gelen göz titremesinin aksine dengeli salınımlar şeklinde ortaya çıkar. Sonradan gelişen göz titremesinde gözlerde, damakta, çiğneme kaslarında istemsiz hareketler görülebilir. Aynı zamanda gözler birbirinden bağımsız hareket edebilir.
Göz Titremesi Neden Olur?
Normal şartlarda beyin kulaktaki vestibüler sistem adı verilen yapılar ile birlikte göz hareketlerini kontrol eder. Baş hareketi sırasında, gözlerin gördüğü görüntüyü odakta tutabilmek için otomatik olarak ayarlama yapar. Nistagmus olan hastalarda ise beyinle birlikte vestibüler sistemin ve gözlerin birlikte çalışmasını engelleyen bir sorun olur. göz titremesi başka bir göz probleminin, nörolojik bir rahatsızlığın veya denge ve koordinasyonu kontrol eden iç kulakta bir sorunun belirtisi olabilir. Olası nistagmus nedenleri ve risk faktörleri şunlardır:
- Beyinde veya gözde gelişimsel sorunlar,
- Multipl skleroz (MS) gibi merkezi sinir sistemini etkileyen hastalıklar,
- Retina veya optik sinir bozuklukları,
- Felç,
- Beyin tümörü,
- Göz veya baş yaralanmaları,
- Alkol veya uyuşturucu kullanımı,
- Antiepileptik gibi bazı ilaçlar,
- Benign paroksismal pozisyonel vertigo (kulakta kristal oynaması) ve meniere hastalığı gibi iç kulak rahatsızlıkları,
- Miyopluk veya astigmatizma gibi görme sorunları,
- Albinizm (ciltte pigment eksikliği),
- Bebeklerde şaşılık, odaklanma sorunları ve katarakt gibi göz problemleri.
Bazen gözlerin titremesinin net bir nedeni olmaz. Bu duruma idiopatik nistagmus denir.
Göz Titremesi Belirtileri Nelerdir?
Nistagmus belirtileri kişiden kişiye değişiklik gösterse de, en yaygın belirtisi gözde kontrol dışı hareketlerdir. Bunun dışında görülebilecek semptomlar şunlar olabilir:
- Denge problemleri,
- Bulanık görme,
- Baş dönmesi ya da dönüyormuş gibi hissetme (vertigo),
- Işığa duyarlılık ya da karanlıkta görmede zorlanma,
- Hareketsiz eşyaların hareket ettiğini sanma (osilopsi).
Bu belirtilerden biri veya birkaçına sahipseniz, uzman bir doktora giderek muayene olmanız tavsiye edilir. Gözde titreme tek başına zararlı olmasa da, denge problemleri gibi belirtiler düşmeye sebep olabilir.
Göz Titremesi Tanısı Nasıl Konulur?
Göz titremesi için göz doktoruna gittiğinizde belirtileriniz sorgulanır, göz muayenesi yapılır. Eğer kulak veya beyin ile alakalı bir durum varsa nörologlar veya KBB doktorları da teşhisi koyabilir. Göz titremesini teşhis etmek için yapılabilecek testler şunlar içerir:
- Kulak muayenesi,
- Nörolojik muayene,
- Bilgisayarlı tomografi,
- MRI,
- Genetik testler,
- Göz hareketi kaydı.
Göz Titremesi Tedavisi Nasıl Yapılır?
Nistagmus tedavisi hastalığa neden olan durumun ortadan kaldırılmasını içerir. Bazı hastalarda altta yatan hastalığı tedavi etmek edinilmiş göz titremesini düzeltebilir. Örneğin iç kulak rahatsızlığı hastalığa neden oluyorsa, onu tedavi etmek gözde titremeyi de ortadan kaldırabilir. Doğuştan gelen türün bazı alt tipleri ilerleyen yaşlarda ortadan kalkabilir. Diğer tipler tamamen tedavi edilemez ancak uygun tedavi ile belirtiler azalabilir. Doktorunuz göz titremesi türünüze uygun olarak şu tedavi yöntemlerini uygulamak isteyebilir:
- Gözlük ya da lens: Görüşün daha net olması göz hareketlerinin yavaşlamasına yardım edebilir. Bu yüzden doktorunuz gözlük veya lens kullanmanızı önerebilir. Bazı hastalara hareketi kısıtlayan prizma lensler gerekebilir.
- İlaçlar: Doktorunuz antiepileptik, kas gevşetici gibi ilaçlar reçete edebilir.
- Şaşılık ameliyatı: Nadir de olsa bu ameliyat yapılabilir. Ameliyatta gözlerinizi hareket ettiren kasların yeniden konumlandırılması yapılır. Yapılan ameliyat hastalığı tamamen iyileştirmez ancak göz hareketlerinin azalmasına yardımcı olabilir.
- Lazer: Nistagmus ile birlikte miyop gibi görme sorunları olan hastalarda kullanılabilir. Bu durum görüşünüzü iyileştireceği için nistagmus semptomlarını azaltabilir.
Göz Titremesi Hakkında Sık Sorulan Sorular
Göz Titremesi Nasıl Geçer?
Hastalığın nedenine bağlı olarak farklı tedavi yöntemleri ile çözülebilir. Altta yatan nedenin tedavisi mümkün değilse belirtileri azaltmaya yönelik uygulamalar yapılabilir. Kalıcı göz titremesinde ilaçlar reçete edilebilir ancak bazı hastalarda ilaç da işe yaramayabilir.
Göz Altı Titremesi Neden Olur?
Göz altı titremesi iç kulak sorunlarından meydana gelebilir. Multipl skleroz gibi, beyinsel problemler de oluşmasına neden olabilir. Aynı zamanda doğuştan gelen bir durum da olabilir.
Spontan Nistagmus Nedir?
Spontan göz titremesi dışarıdan herhangi bir etki olmadan, kendiliğinden gözlerin istemsizce titremesidir. Gözler durduk yere sağa sola (horizontal nistagmus), yukarı aşağı veya dairesel hareketler (vertikal nistagmus) yapar.
Nistagmus Tehlikeli mi?
Bu hastalık tek başına tehlikeli değildir ancak düşme gibi problemlere neden olabileceği için tehlikeli bir hal alabilir.
Nistagmus Kendiliğinden Geçer mi?
Nedene bağlı olarak gözde titreme kendiliğinden geçebilir.
Nistagmus Muayenesi Nasıl Yapılır?
Göz titremesi muayenesi, uzman bir göz doktoru tarafından göz hareketlerinin incelenmesini içerir. Doktorunuz çeşitli yönlere bakmanızı isteyerek istemsiz hareketleri gözlemler. Kalem gibi bir nesneyi veya ışık kaynağını takip etmenizi isteyebilir.
Tek Göz Titremesi Neden Olur?
Tek göz titremesi genellikle çocukluk dönemlerinde olur ve gözde ya da sinir sisteminde sorunlar olduğu için gözlenir. Tek göz titremesine neden olabilecek faktörler şunlardır:
- Görme problemi: Uzun süreli olarak göz problemi yaşama, örneğin göz tembelliği, tek gözde sorunlara yol açabilir.
- Beyin tümörü: Çocukların beynindeki sinirlere baskı yapan tümörler gözde titremeye neden olabilir. Bu ciddi bir durumdur ve çocuğun sürekli doktor kontrolünde olması tavsiye edilir.
- Göz siniri problemi: Göz sinirinin hasarı gibi durumlar da tek gözde titremeye sebep olabilir.
Nistagmus Testi Nasıl Yapılır?
Göz titremesi testi yapılırken özel bir gözlük takılır ve karanlık bir muayene odasında oturulur. Gözlüğün içerisinde göz hareketlerini kaydeden kameralar vardır. Doktorunuz bir ekrandaki hareket eden ışıkları izlemenizi ya da kafanızı belli şekillerde hareket ettirmenizi ister. Gözlerinizin bu esnada verdiği tepkiler kaydedilir.
Göz Titremesi ile Nasıl Baş Edilir?
Gözde titremenin kontrol altına nasıl alınacağını öğrenerek günlük yaşamınızı daha kolay sürdürebilirsiniz. Kitap ya da telefon ekranına bakarken büyük puntoyu seçmeniz daha rahat okumanıza yardımcı olacaktır. Aynı zamanda bulunduğunuz ortamda daha fazla ışık kullanmak görüşünüzü olumlu açıdan etkileyebilir. Eğer çocuğunuzda böyle bir rahatsızlık söz konusuysa okuluyla görüşerek, sınıfta daha iyi bir şekilde yazıları okuyabilmesini sağlayacak değişiklikler yapabilirsiniz. Ayrıca büyük ve parlak renkli oyuncaklar çocuğunuzun ilgisini çekecektir ve bu oyuncakların kullanımı daha kolay olur. Ses çıkaran veya farklı dokuları deneyimlemesini sağlayan oyuncaklar da tercih edilebilir.