Hayvanlar ve insanlar üzerine yapılan bazı deneylerde uyuşturucu maddelerin etkisiyle tetiklenen bağımlılığın özellikle çok lezzetli gıdalar ile de tetiklendiğini biliyor muydunuz?
Obezitenin giderek yaygınlaştığı ve kanserden sonra en sık görülen hastalık durumuna geldiği günümüzde gıda bağımlılığını ve buna karşı neler yapılması gerektiğini Hisar Intercontinental Hospital Beslenme ve Diyet Uzmanı Elif Karacanoğlu ile konuştuk.
Özellikle içerisinde şeker, yağ ve tuz bulunan lezzetli gıdaların bağımlılık ilaçları gibi beyin kimyasallarını tetikleyerek dopamin üretimini artırdığını dile getiren Beslenme ve Diyet Uzmanı Elif Karacanoğlu; ‘Belirli gıdaları yediğinizde beyninize artan dopamin seviyesi nedeniyle aslında ödül vermiş gibi görünebilir ve bu gıdaları tekrar tüketmek isteyebilirsiniz. Bu duygu aç değilken bile yeme ihtiyacınızın ortaya çıkmasına ve doyma kavramınızın ortadan kalkmasına neden olabilir. Gıda bağımlılığı oluşan kişilerde gıda toleransı gelişebilir ve kişi şeker, yağ ve tuz içeriği yüksek olmayan gıdaları yediğinde tatmin olmaz ve daha fazla yemeye başlar. Yapılan son araştırmalar da gıda bağımlılığının obezitenin oluşumunda önemli bir rolü olduğunu ortaya koymuştur. Normal kiloya sahip kişilerde gıda bağımlılığı ile mücadele etmek daha kolaydır. Çünkü böyle kişilerin vücutları sadece genetik olarak iyi olanı almak ve ekstra kaloriyi işlemek için fiziksel aktiviteyi artırmak üzerine kurulmuştur. Gıda bağımlısı olan insanlar ise kilo alma veya vücutlarına zarar vermelerine rağmen yemeye devam ederler. Örneğin; çikolata, pizza, hazır çiğ köfte, cips, turşu, gibi yiyeceklere bağımlılık yaşayan, sıklıkla aynı şeyleri yiyen biri olabilirsiniz. Stresli olduğunuz dönemlerde, bir çeşit yiyeceği takıntılı şekilde çok fazla tüketiyor olabilirsiniz. Ancak endişeniz azaldığında baş etmeniz gereken kilolar da artık söz konusudur. Bu nedenle psikiyatri kliniklerinden de yardım alınabilir’ açıklamasında bulundu.
Gıda bağımlısı mısınız?
- Belirli yiyecekleri yemeye başladığınızda planladığınızda daha fazla yediğinizi fark ediyorsanız,
- Acıktığınızda bile sadece belirli yiyecekleri yeme tutumu gösteriyorsanız,
- Yediklerinizden sonra kendinizi kötü hissetmenize rağmen bundan vazgeçemiyorsanız ve suçluluğunuz arttıkça daha çok yiyorsanız,
- Yedikleriniz sevdiğiniz türde değilse yeterli yiyemediğiniz konusunda bir endişe taşıyorsanız ve bu giderek artıyorsa,
- Yemek yediğiniz gıdalar o an mevcut değilse, alternatif yemek yerine hemen tedarik etme yoluna gidiyorsanız gıda bağımlısı olabilirsiniz.
Bu bağımlılıktan kurtulmak için;
- Belirli yiyecekleri sık sık yemek yerine bir defada büyük miktarlarda yiyin.
- Tuz, yağ ve şeker oranı yüksek yiyeceklerden kaçının.
- Tek başınıza yemek yemeyin. Aileniz ve sevdiklerinizle alternatifiniz olmayan bir sofraya oturmayı deneyin.
- Yemeğinizi özellikle televizyon karşısında yemeyin ve fiziksel aktiviteye daha çok zaman ayırın.
- Bulunduğunuz ortamdaki yemekleri yemeye çalışın, kendinize alternatif yaratmaktan kaçının.
- Bütün bu uyarıları dikkat etmenize rağmen durduramadığınız bir yeme alışkanlığınız ve kilo alımınız söz konusuysa mutlaka bir uzmana danışın.
- Çikolata veya tatlı bağımlılıklarının yerine, hurma, kuru üzüm gibi kuru meyveler eklemeye çalışabilirsiniz.
- Cips veya tuzlu bağımlılıklar yerine, evde mısır patlatmayı, leblebi tüketmeyi deneyebilirsiniz.
- Bir besini çok fazla tüketmek yerine, sağlıklı olan diğer besinlerle birlikte karma şekilde tüketmeye çalışabilirsiniz. Böylece artık bağımlısı olduğunuz besini hem tüketmeye devam edecek, hem de sağlıklı besleneceksiniz.
- Dikkat edin; bağımlısı olduğunuz besin, çok fazla katkı maddesi içeren bir hazır yiyecek olabilir. Bunları daha az tüketmeye çalışın.