Ferritin pek çok doku ve organda bulunan, vücutta başlıca görevi demir mineralini depolamak olan bir protein çeşididir. Serum ferritin düzeyleri vücudun demir deposunun durumu hakkında bilgi verir. Ferritin düşüklüğü gibi yüksek ferritin seviyeleri de altta yatan bir sağlık sorununun göstergesi olabilir.
Ferritin Nedir?
Ferritin insan vücudunda demir mineralinin depolandığı bir proteindir. Vücuttaki pek çok doku ve organda bulunmakla birlikte en çok karaciğerde ve bağışıklık sistemi hücrelerinde bulunur. Demir minerali büyüme ve gelişme başta olmak üzere insan vücudunda önemli metabolik süreçlerde aktif rol oynar. Örneğin akciğerlerden vücudun geri kalanına oksijen taşımakla görevli kırmızı kan hücrelerindeki bir protein olan hemoglobinin ve kaslara oksijen sağlayan bir protein olan miyoglobinin üretilebilmesi için demire ihtiyaç vardır.
Normal şartlarda gün içerisinde tüketilen gıdalardan alınan demirin bir kısmı kan hücrelerinin yapımında kullanılır. Geri kalanı ise yeterli miktarda demir alınamayan durumlarda kullanılmak üzere ferritin proteininde depolanır. Vücut daha fazla kırmızı kan hücresi yapmaya ihtiyaç duyduğunda hücrelere ferritin salgılaması için sinyal gönderir. Hücreler tarafından kan dolaşımına salınan ferritin transferrin adlı bir maddeye bağlanarak demiri kırmızı kan hücrelerinin yapıldığı yere taşır. Bu nedenle bir insanda kırmızı kan hücresi yapımının sağlıklı bir şekilde ilerlemesi için sadece yeterli demir mineraline sahip olması yetmez. Aynı zamanda yeterli miktarda depolanmış demir de olması gerekir.
Ferritin Testi Nedir?
Ferritin testi vücutta yeterli miktarda ferritin proteini olup olmadığını yani vücudun demir deposunu değerlendirmek amacıyla yapılan bir kan testidir. Doktorlar genellikle demir seviyelerinin anormal olduğundan şüphelendikleri durumlarda demir mineralinin yanı sıra ferritin testi de ister. Ferritin testi düşük ferritin seviyelerini gösterirse bu durum vücutta yeterli miktarda demir depolanmadığına, yüksek ferritin seviyeleri ise karaciğer hastalığı, romatoid artrit gibi bir sağlık sorununa işaret edebilir.
Uzmanlar anormal demir seviyelerinin yanı sıra huzursuz bacak sendromu veya karaciğer hastalığı bulunan kişilerde de ferritin testi isteyebilir. Ayrıca demir eksikliği riski yüksek olan kişilerde de hem demir seviyesini hem de vücuttaki demir deposunu kontrol etmek için uzmanlar kandaki ferritin seviyesini görmek isteyebilir. Buna göre ferritin testi yapılmasının istenebileceği durumlar şu şekildedir:
- İdeal kilosunun altında olan kişiler,
- Özellikle ağır adet kanaması yaşayan kadınlar,
- Hamileler,
- İltihaplı bağırsak sendromu gibi hastalıklar sebebiyle gıdaların emiliminde sorun yaşayan kişiler,
- Ferritin yüksekliği ile karakterize nadir bir artrit hastalığı olan Still hastalığı.
Ek olarak uzmanlar hemokromatozis gibi vücutta çok fazla demir emilimine neden olan sağlık sorunlarında da ferritin testi yapılmasını isteyebilir.
Ferritin Değerleri Kaç Olmalıdır?
Ferritin normal değeri yaşa, cinsiyete hatta işlemin yapıldığı laboratuvara göre değişiklik gösterir. Bununla birlikte genellikle erkeklerde 24-336 ng/mL, kadınlarda ise 11-307 ng/mL ferritin seviyesi normal kabul edilir. Ayrıca yenidoğanlar için 25 ila 200 ng/mL, 1 aylık bebekler için 200-600 ng/mL, 2-5 aylık bebekler için 50-200 ng/mL, 6 aydan 15 yaşına kadar olan çocuklar için ise 7-140 ng/mL ferritin seviyesi normal kabul edilir.
Ferritin Düşüklüğü Nedir?
Ferritin düşüklüğü serum ferritin seviyesinin erkeklerde 24mL/ng, kadınlarda ise 11 mL/ng altında olmasıdır. Bu durum vücutta yeterli miktarda demir deposu olmadığını gösterir. Bir kişinin demir seviyesi normal olsa bile vücutta yeteri kadar demir olmadığında var olan demir hızla tükenebilir, neticesinde demir eksikliği anemisi gelişebilir. Buna göre başlıca ferritin düşüklüğü belirtileri şunlardır:
- Cilt renginin normalden daha soluk olması,
- Yorgunluk ve halsizlik,
- Açıklanamayan kilo kaybı,
- Nefes darlığı,
- Baş dönmesi,
- Baş ağrısı,
- Kalp çarpıntısı (taşikardi),
- Toprak gibi yabancı maddeleri yeme isteği.
Ferritin düşüklüğünün demir eksikliği anemisi başta olmak üzere pek çok sebebi olabilir. Başlıca ferritin eksikliği nedenleri aşağıdaki gibidir:
- Vücutta yeteri miktarda kırmızı kan hücresi olmaması ile karakterize demir eksikliği anemisi,
- Mide kanaması gibi sebeplerle kan kaybı,
- Vücutta demir emilimini etkileyen çölyak hastalığı, Crohn hastalığı gibi herhangi bir sağlık sorunu bulunması,
- Aşırı adet kanaması.
Uzmanlar ferritin seviyeleri normalin altında olan kişilerde demir testi, total demir bağlama kapasitesi gibi ek tetkiklere de başvurabilir. Bu testler ferritin eksikliğinin nedenini anlamaya yardımcı olabilir. Örneğin demir eksikliği anemisine bağlı ferritin düşüklüğü durumunda serum demir seviyesinin de düşük olması beklenir. Kronik hastalıkları olan kişilerde ise demir seviyesi düşük olurken ferritin normal veya yüksek olabilir.
Düşük ferritin seviyeleri her zaman kişinin tedaviye ihtiyacı olduğu anlamına gelmez. Bazı durumlarda uzmanlar sadece hastalara kırmızı et gibi ferritini yükselten gıdalar tüketmesini önerebilir. Şiddetli demir eksikliği durumunda ise ferritin düşüklüğü tedavisi için demir takviyelerine başvurulabilir.
Ferritin Yüksekliği Nedir?
Ferritin yüksekliği serum ferritin seviyesinin erkeklerde 336 mL/ng, kadınlarda ise 307 mL/ng’den yüksek olması anlamına gelir. Demir deposunun düşük olması gibi yüksek olması da çeşitli semptomlara neden olabilir. Başlıca ferritin yüksekliği belirtileri şunlardır:
- Kas ve eklemlerde ağrı,
- Kalp hastalıkları,
- Açıklanamayan kilo kaybı,
- Karın ağrısı,
- Saç dökülmesi,
- Cinsel isteksizlik,
- Yorgunluk veya enerji kaybı.
Normal şartlarda sağlıklı insanlarda serum ferritin düzeyleri vücuttaki demir deposunu yansıtır. Bununla birlikte bazı durumlarda vücutta demir deposunda artış olmasa da ferritin proteini seviyesi yüksek bulunabilir. Vücutta ferritin yüksekliğine sebep olan sağlık sorunlarının başında akut ve kronik karaciğer hastalıkları gelir. Ayrıca romatoid artrit gibi inflamatuar sağlık sorunları da ferritinin yükselmesine neden olabilir. Bunun yanı sıra vücudun tükettiği besinlerden çok fazla demir emmesi ile karakterize hemokromatozis de ferritin yüksekliğine neden olabilir. Ek olarak her ne kadar C vitamininin fazlası vücuttan atılsa da fazla miktarda C vitamini alımı demirin daha fazla emilmesine neden olarak hemokromatozisin şiddetlenmesine neden olabilir. Başlıca ferritin yüksekliği nedenleri aşağıdaki gibidir:
- Aşırı alkol kullanımı,
- Çeşitli otoimmün hastalıklar,
- Diyabet yani şeker hastalığı gibi kronik sağlık sorunları,
- Lösemi ve lenfoma gibi kan kanserleri başta olmak üzere kanser,
- Obezite,
- Tiroid bezinin aşırı çalışması ile karakterize hipertiroid,
- Siroz gibi karaciğer hastalıkları,
- Dalak ve kemik iliği gibi doku ve organların hastalıkları,
- Akdeniz anemisi (talasemi) gibi sebeplerle düzenli aralıklarla kan nakli olmak.
Uzmanlar normalin üzerinde ferritin seviyelerine sahip hastalarda yüksekliğin sebebini araştırmak için karaciğer fonksiyon testleri gibi ek tetkiklere başvurabilir.
Sık Sorulan Sorular
Kadınlarda Ferritin Kaç Olmalı?
Kadınlarda normal ferritin seviyesi genellikle 11-307 ng/mL arasında değişir. Bu aralık testin yapıldığı laboratuvara, adet döngüsü ve gebelik gibi durumlara bağlı olarak değişiklik gösterebilir.
Ferritin Yaşa Göre Kaç Olmalı?
Yapılan bir çalışmaya göre ferritin düzeyi yaşa bağlı artış gösterebilir. Yenidoğanlarda 25-200 ng/mL, 1 aylık bebeklerde 200-600 ng/mL, 2-5 aylık bebeklerde 50-200 ng/mL, 6 aydan 15 yaşına kadar çocuklarda ise 7-140 ng/mL arasında olan değerler normal kabul edilir.
Ferritin Düşüklüğü Nelere Yol Açar?
Vücutta demir deposunun yeteri miktarda olmadığı anlamına gelen ferritin düşüklüğü demir eksikliği anemisi başta olmak üzere pek çok sağlık sorununun habercisi olabilir. Bu durumda yorgunluk, halsizlik, cilt renginde solukluk, nefes darlığı gibi semptomlar görülebilir. Ek olarak vücutta yeterli demir deposu olmadığında kırmızı kan hücresi üretiminde sorun çıkacağı için doku ve organlar arasında oksijen yeteri miktarda taşınamaz.
Ferritin Düşüklüğü Kilo Vermeyi Engeller mi?
Ferritin Düşüklüğü Kilo Vermeyi Engeller mi?
Saç Dökülmesi İçin Ferritin Kaç Olmalı?
Düşük ferritin seviyeleri saç foliküllerine yeterli miktarda demir taşınamamasına neden olarak saçların zayıflayarak dökülmesine neden olabilir. Çeşitli çalışmalar saç dökülmesi olan kişilerin genellikle daha düşük demir seviyelerine sahip olduğunu göstermektedir. Bu nedenle saç dökülmesi için ferritin seviyesinin erkeklerde 24-336 ng/mL, kadınlarda ise 11-307 ng/mL olması beklenir.
Ferritin Yüksekliği Uyku Yapar mı?
Ferritin yüksekliğinin uyku yapacağını gösteren yeterli bilimsel çalışma yoktur. Bununla birlikte yapılan bazı araştırmalarda obstrüktif uyku apnesi hastalarında ferritin seviyelerinin yüksek olduğu gözlenmiş ancak bu yüksekliğin uyku üzerinde doğrudan bir etkisi olduğu saptanmamıştır.
Ferritin Çocuklarda Kaç Olmalıdır?
Ferritin seviyesi yaşa göre değişebilir. Ferritin seviyesinin yenidoğanlarda 25 ila 200 ng/mL, 1 aylık bebeklerde 200-600 ng/mL, 2-5 aylık bebeklerde 50-200 ng/mL, 6 aydan 15 yaşına kadar olan çocuklarda ise 7-140 ng/mL aralığında olması normal kabul edilir.
Ferritin seviyeleriniz hakkında endişeleriniz mi var?
Demir eksikliği veya fazlalığı gibi durumlar ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Hisar Hospital uzman hekimleri ile hemen iletişime geçerek detaylı kan tahlili ve değerlendirme için randevu alın.
