Çocuklarda çok sık görülen ve tedavi edilmediğinde çocuğun gelişimini de olumsuz yönde etkileyen bademcik ve geniz eti problemlerini Hisar Intercontinental Hospital Kulak Burun Boğaz Hastalıkları ve Baş Boyun Cerrahisi Uzmanları ile konuştuk.
Tonsilit nedir?
Boğaz ağrısı, kaynağı çoğu zaman üst solunum yolunun enfeksiyonu olan ve çocuklarda sık rastlanılan bir şikayettir. Üst solunum yolu tanımlamasına burundan başlamak üzere, geniz eti (adenoid), bademcikler (tonsil), boğaz arka duvarı (farenks), ses telleri (vokal kord) girer. Bademcikler, ağız boşluğunda, dil kökünün hemen yanında, sağda ve solda birer tane olmak üzere yerleşmiş bağışıklık sisteminin ağız boşluğu içindeki savunma organlarıdır. Ağız boşluğuna hem hava yolu, hem de yiyecekler yolu ile gelen mikropların ilk karşılaşma noktalarıdır. Mikroplarla karşılaştıkları anda savunma sisteminin askerleri olarak bilinen antikor üretirler ve bu antikorlar mikroplara yapışarak onları yok ederler. Bu kadar önemli görevi olan bu organların bakteri ve virüslerin şiddetli saldırılarında enfekte olmaları sonucu bademcik iltihabı (tonsillit) gelişir. Özellikle çocukluk çağında sık görülür ve boğaz ağrısının bu yaş grubunda en sık nedenleri arasındadır.
Bu Belirtiler Varsa Çocuğunuz Bademcik Enfeksiyonu Geçiriyor Olabilir!
Çocuklarda ilk 3 yaşa kadar olan bademcik enfeksiyonlarının büyük çoğunluğu virüslere bağlı olarak gelişir. Bakterilerle enfeksiyon daha az olmakla birlikle belirtileri birbirinden farklıdır.
Virüslerle olan enfeksiyonlarda:
- Bademcikler üzerinde kızarıklık,
- Hafif ateş,
- Boğaz ağrısı
- Yutma zorluğu
- Burun akıntısı
- Öksürük
- Geniz akıntısı ön planda görülürken,
Bakterilerle olan enfeksiyonlarda:
- 38-39 °C’nin üzerinde ateş,
- Boğaz ağrısı,
- Yutma zorluğu,
- Bulantı, kusma,
- Bazen karın ağrısı,
- Kulağa vuran ağrı,
- Eklem ağrıları,
- Boyunda ağrılı beze (lenfadenopati) gibi bulgular görülebilir.
Boğaz ağrısı her iki tip enfeksiyonda da ortak şikayettir ancak tüm boğaz ağrılarının nedeni viral veya bakteriyel bademcik iltihabı anlamına gelmez. Özellikle yaz aylarında dondurma başta olmak üzere soğuk yiyecek ve içeceklerin tüketilmesi boğaz arka duvarında ve bademciklerde hassasiyete bağlı ağrıya neden olabilir, fakat bu tip boğaz ağrıları geçicidir. Çocuklarda özellikle yaz aylarında dondurma tüketilmesi sakıncalı değildir; sadece hijyenik koşullarda üretilmiş, ambalajlı, son kullanma tarihi geçmemiş ürünleri tüketmeye dikkat edilmelidir.
Çocuğunuzu Korumak İçin…
Bulaşma, en sık damlacık yolu, direk temas ve mikroplu gıdalarla olur. Yaz aylarında özellikle klimalı ortamlarda uzun süre kalınmamalı, klimaların filtreleri mutlaka antibakteriyel ürünlerle periyodik olarak temizlenmeli, hijyenik koşullarda üretilmiş gıdalar tercih edilmeli, anaokulları gibi çocukların toplu olarak bulunduğu alanların havalandırma sistemleri mutlaka hijyenik olmalı ve temiz hava sirkülasyonu sağlanmalı, ortak kullanım alanlarında temizlik için sıvı sabun, tek kullanımlık havlu, mendil gibi eşyalar kullanılmalıdır.
Tedavi
Viral bademcik iltihabında antibiyotik verilmez çünkü etkisizdir, ağrı kesici, ateş düşürücü parasetamol gibi sadece şikayetleri giderecek ilaçlar verilir. Eğer bağışıklık sistemi zayıf hastalarda viral enfeksiyon görüldüyse ikincil gelişebilecek bakteriyel enfeksiyondan korumak amaçlı antibiyotik verilebilir. Bakteriyel bademcik iltihabında en sık etken A grubu beta hemolitik streptokok adı verilen ve halk arasında beta mikrobu olarak bilinen bakteridir. Bu bakterinin bu kadar önemli olmasının nedeni tedavi edilmemesi halinde akut romatizmal ateş (ARA) adı verilen ve kalp, eklemler, beyin, cilt tutulumu ile giden öldürücü olabilen hastalığa neden olmasıdır. Özellikle 5-15 yaş arası çocuklarda bu hastalık görülür. Bu nedenle çocuklarda şiddetli, yüksek ateş ile seyreden boğaz enfeksiyonlarında mutlaka doktora başvurulmalıdır.
Çocuğum Bademcik Ameliyatı Olmalı mı?
1 yıllık takiplerine baktığınızda çocuğunuz yıl içinde en az 7 defa, 2 yıllık takiplerinde her yıl en az 5 defa ve 3 yıllık takiplerde her yıl en az 3 defa bademcik enfeksiyonu geçirdiyse bademciklerinin alınması çocuğunuzu özellikle akut romatizmal ateş gibi hastalıklardan çocuğu korumak amaçlı önerilir. Bizim de kendi kliniğimizde kabul ettiğimiz uygulama budur. Bu kriterler kliniklere göre değişkenlik gösterebilir. Kimi kliniklerde yılda 3 veya daha fazla atak olması tek başına ameliyat için yeterli görülebilir Bunun dışında günümüzde sık bademcik ameliyatı endikasyonu tıkayıcı uyku apne sendromuna yol açan bademcik büyümesi, bademcik apsesi, bademcik üzerinde kanser şüphesinin olmasıdır. En sık tartışılan konulardan birisi de en erken bu ameliyatın kaç yaşında yapılması gerektiğidir. Bademcikler bağışıklık sistemindeki gelişim sürecini 4 yaşından önce tamamlamadığından enfeksiyon nedeniyle bademcik ameliyatının 4 yaşından önce yapılması önerilmez. Ancak tıkayıcı uyku apne sendromu gibi nedenlerden yapılacak ise 4 yaş altında yapılabilir. Bu ameliyat için üst yaş sınırı yoktur. Operasyon genel anestezi altında yapılır ve yaklaşık 20 dakika sürer. Çocuk ameliyathaneye inmeden önce sakinleştirici şurup verilir ve ameliyathaneye bu şekilde alınır. Sonrasında anestezi uygulanır ve operasyon gerçekleştirilir. Ameliyat ağız içinden yapılır, dikiş kullanılmaz. Bademcik ameliyatı için son yıllarda en çok tercih edilen yöntem Termal Welding (operasyon sırasında kanama olmaksızın, yakmadan bademciklerin çıkarılmasını sağlayan, özel uçları olan aletle ile yapılan yöntem) ile yapılan ameliyatlardır. Ameliyat sonrası hastanede yaklaşık 5 saat kadar kalınır. Sabah yapılan operasyonlarda öğleden sonra hasta taburcu edilir. Ameliyattan 1 gün sonra normal günlük yaşantıya dönülür. Beslenmeye operasyondan 2 saat sonra başlanır. Yumuşak kıvamlı gıdalar verilir. Püre, ılık çorba, sebze yemekleri, meyve püresi, muhallebi ve dondurma tercih edilen gıdalardır. 1 hafta boyunca gıdaların daha yumuşak kıvamlı olmasına dikkat edilmelidir.
Geniz Eti
Çocukluk yaş grubunda en sık görülen hastalık olan geniz eti, burun arkasında rosenmuller fossa adı verilen boşlukta yer alır. Özellikle 2-10 yaş arası çocuklarda genetik yatkınlık, geçirilen üst solunum yolu enfeksiyonları ve alerjik yapı nedeniyle büyür ve yer aldığı boşluğu tıkar. Bu büyüme sonrası çocukta burun tıkanıklığı, geceleri horlama, ağzı açık uyuma, devamlı antibiyotik verilmesine rağmen geçmeyen burun akıntısı, sık rinosinüzit atakları gibi şikayetlerle karşımıza çıkar.
Bu Belirtiler Varsa Çocuğunuzun Geniz Eti Olabilir!
- Sürekli devam eden bir burun tıkanıklığı varsa,
- Geceleri ağzı açık uyuyorsa,
- Horluyorsa,
- Geniz akıntısı varsa,
- Sabahları yorgun uyanıyorsa,
- İştahsızsa,
- Kuru öksürüğü varsa geniz eti problemi yaşıyor olabilir. Geniz eti problemleri ilerleyen durumlarda kulaklarda işitme azlığı, orta kulakta sıvı birikimi gibi şikayetlerle karşınıza çıkabilir.
Geniz eti için ameliyat yaş sınırı nedir?
Geniz eti ameliyatı için kesin belirlenmiş bir alt yaş sınırı yoktur. Tercihen 2 yaşın üzerinde yapılmakla birlikte, tıkayıcı boyuta ulaşmış bir geniz eti mevcutsa 2 yaşın altında da yapılabilir.
Operasyon ne kadar sürer, anestezi verilir mi?
Genel anestezi altında yapılan operasyon yaklaşık 10 dakika sürer. Çocuk ameliyathaneye inmeden önce sakinleştirici şurup verilir ve ameliyathaneye bu şekilde alınır. Sonrasında yaklaşık 15 dakikalık bir anestezi uygulanarak operasyon gerçekleştirilir.
Dikiş kullanılır mı?
Ameliyat ağız içinden özel tasarlanmış aletler ile yapılır, burundan yapılmaz ve dikiş, tampon kullanılmaz.
İyileşme süresi nedir? Hastanede ne kadar kalınır?
Ameliyat sonrası hastanede yaklaşık 5 saat kadar kalınır. Sabah yapılan operasyonlarda öğleden sonra hasta taburcu edilir. Ameliyattan 1 gün sonra normal günlük yaşantıya dönülür.
Ameliyat sonrası beslenme nasıl olmalıdır?
Beslenmeye operasyondan 2 saat sonra başlanır. Yumuşak kıvamlı gıdalar verilir. Püre, ılık çorba, sebze yemekleri, meyve püresi, muhallebi ve dondurma tercih edilen gıdalardır.
Kulak Tüpü Uygulaması
Kulak Tüpü (ventilasyon tüpü) özellikle orta kulakta sıvı birikmesi olarak bilinen Kronik Seröz Otitis Media (kulak zarı arkasında sıvı birikimi) tanısı konulan hastalarda uygulanılan tedavi metodudur. Orta kulakta sıvı birikimi genellikle geniz eti ile birlikte seyreder. 3-10 yaş arası çocuklarda daha sık görülür ve tedavi edilmediği takdirde kulak zarı yırtılması, kalıcı işitme kaybına kadar giden hasarlar bırakabilir.
Kulak tüpü kimlere ve nasıl uygulanır?
Kulak tüpü kronik kulak zarı arkasında sıvı birikimi (seröz otitis) tanısı olan ve tedaviye rağmen düzelmeyen hastalara uygulanır. Kulak tüpü, kulak zarına yerleştirilen ve milimetrik boyutlarda tedavi edici bir üründür. Genel anestezi altında mikroskop yardımıyla, kulak deliğinden uygulanır. Herhangi bir kesi olmaz, dikiş uygulanmaz. Genellikle kulak zarı arkasında sıvı birikimi tanısı olan çocuklarda geniz eti şikayeti de birlikte seyrettiğinden bu operasyonlar birlikte aynı seansta yapılır.
Kulak tüpleri ne kadar süre kalır?
Kulak tüpleri çeşitli tiplerde ve maddelerde üretilir ve kalış süreleri buna göre değişkenlik gösterir. En sık kullanılan grommet tüpler 1 ay ile 15 ay arası değişen sürelerde kalır ve işlevini tamamlandığı zaman kulaktan kulak kiri yoluyla kendiliğinden atılır.