Egzama (Atopik Dermatit) Nedir? Belirtileri ve Nedenleri Nelerdir? Tedavisi Nasıl Yapılır?

Egzama, cildin kuru, kaşıntılı ve pürüzlü olmasına neden olan bir durumdur. Bu durum, cildin nemi tutmasına yardımcı olmaktan ve vücudu dış etkenlerden korumaktan sorumlu olan bariyer işlevini zayıflatır. Semptomlar genellikle çocukluk döneminde ortaya çıkar ve yetişkinliğe kadar sürer. Ailede egzama geçmişi çocuklarda gelişme ihtimalini de artırır. Egzama belirtileri türüne bağlı olarak kişiden kişiye değişebilir. Egzama türlerinin çoğu kuru cilt, kaşıntılı lezyonlar ve döküntülere neden olma eğilimindedir. Egzama gibi bir cilt rahatsızlığı olduğundan şüphelenen kişiler doğru teşhis için mutlaka bir dermatoloji doktoruna muayene olmalıdır. Egzama genellikle cilt lezyonlarının görünümüne ve vücutta bulundukları yere göre teşhis edilebilir. Bazı durumlarda ise teşhis için gerekli çeşitli tetkikler de bulunabilir. Bazı kişilerde egzama zamanla kendiliğinden düzelebilir. Özellikle çocukken egzama rahatsızlığı bulunan kişiler yetişkinlikte bu durumu yaşamadığını görebilir. Fakat iyileşme göstermeyen kişilerde ise egzama, semptomların yönetilmesini gerektiren ömür boyu süren bir durumdur. Tedavisi kesin olarak olmasa da semptomların yönetilmesine ve azaltılmasına yardımcı olacak pek çok seçenek mevcuttur.

Egzama (Atopik Dermatit) Nedir?

Egzama (atopik dermatit) cilt bariyerinin kurumasına ve kaşınmasına neden olan bir deri hastalığıdır. Bağışıklık sisteminin aşırı aktif olması nedeniyle meydana gelebilir. Egzamanın kesin nedeni bilinmemekle birlikte, insanların genetik ve çevresel faktörler ile arasındaki etkileşim nedeniyle egzama geliştirmesi mümkündür. Egzaması olan birçok kişi sıklıkla saman nezlesi, alerjik astım ve gıda alerjilerinin eşlik semptomlar yaşayabilirler. Egzamanın önlenmesi ve yönetiminde uygun ve tutarlı cilt bakımı çok önemlidir.

Egzama (Atopik Dermatit) Vücutta Nerelerde Görülür?

Egzama cilt yüzeyinde herhangi bir noktada görülebilir. Ancak en sık görüldüğü bölgeler saç derisi, eller ve yüz gibi bölgelerdir. Atopik dermatit vücudun herhangi bir bölümünü etkilemesine rağmen en sık eller, dirsek içleri, dizlerin arkaları ve yüz ve kafa derisinde görülür. Özellikle dirsek ve diz kıvrımlarında olmak üzere deride kırmızı bir döküntü ve kırmızı lekeler şeklinde görülür. Aynı zamanda egzamanın yeri yaşın ilerlemesi ile birlikte değişebilir. Semptomlar, kabarcıklar da dahil olmak üzere ağrılı olabilir ve cilt rengi değişebilir.

Ciltte Egzama

Ciltte egzama genellikle erken çocukluk döneminde ortaya çıkan, kalıtsal, kronik, inflamatuar bir cilt problemidir. Egzama sonucu oluşan cilt lekeleri kırmızı, pullu ve kaşıntılı hale gelir. Bazen berrak sıvı içeren küçük kabarcıklar oluşabilir ve cildin etkilenen bölgelerinden bu sıvılar patlayarak akabilir. Fakat bu sıvı akması durumu genellikle Staphylococcus aureus bakterisi ile cildin enfekte olduğunun bir işaretidir. Ciltte gelişen egzamanın şiddeti değişebilir ve semptomlar günden güne şiddetlenebilir veya azalabilir.

Saç Derisinde Egzama

Saç derisindeki tahriş egzamanın saç derisinde görüldüğünü gösterebilir. Atopik dermatit olarak da adlandırılan egzama, cilt yüzeyi dışında saç derisinin kaşınmasına, iltihaplanmasına veya döküntü benzeri bir görünüme sahip olmasına da neden olabilir. Saç derisinde  görülebilen farklı dermatit türleri bulunur. Bunlar seboreik, atopik ve kontakt egzama olarak adlandırılabilir.

Egzama (Atopik Dermatit)  Belirtileri Nelerdir?

Atopik dermatit geliştiği kişide cildin kaşınmasına, kurumasına, çatlamasına ve ağrımasına neden olabilir. Egzama nedeniyle meydana gelen kaşıntı şiddetli olabilir. Derinin kaşınması durumunda ise enfeksiyona neden olabilir. Aynı zamanda egzamanın şiddetlendiği alevlenme olarak adlandırılan dönemler de mevcuttur. Egzamanın belirtileri şunlardır:

• Kaşıntı
• Kırmızı veya kahverengimsi lekeler
• Çizildiğinde sıvı sızan küçük, kabarık su toplu kabarcıklar
• Enfeksiyon görünümünde pullu cilt yarası
• Ciltte kızarıklık

Egzama (Atopik Dermatit) Neden Olur?

Egzamanın kesin nedeni bilinmez. Fakat bu duruma neden olabilen birden fazla faktör olduğu düşünülür. Özellikle atopik dermatit alerjisi olan kişilerde görülür. Aynı zamanda belirli bir yiyeceğin semptomları kötüleştirip kötüleştirmediğini belirlemeye çalışmak için bir yemek günlüğü tutulabilir. Ciddi durumlarda bazen bir gıda alerjisinin semptomları tetikleyip tetiklemediğini belirlemek için alerji testi gerçekleştirilebilir. Cilt kırışıklıkları, özellikle dizlerin, dirseklerin, alt bacakların arkasındaki bükülme bölgeleri ve birbirine sürtünen diğer cilt bölgeleri tahrişe neden olabilir. Ailede egzama öyküsü olmasının yanı sıra, birçok yaygın ev eşyası da potansiyel olarak çevresel tahriş edicidir ve egzama alevlenmesine yol açan alerjik reaksiyonlara neden olabilir.

Egzama (Atopik Dermatit) Teşhisi Nasıl Yapılır?

Egzamadan şüphe edildiğinde doğru teşhis için mutlaka bir doktora gidilmesi gerekir. Egzama genellikle cilt lezyonlarının görünümüne ve vücutta bulundukları yere göre teşhis edilebilir. Çoğu zaman sağlık uzmanının egzama türlerini, sedef hastalığını, mantar enfeksiyonlarını veya uyuz gibi diğer cilt hastalıklarını değerlendirerek egzamanın teşhisini kesinleştirmesi gerekir. Bazı durumlarda, doktor egzama tanısını doğrulamak için alerji testleri yapılmasını isteyebilir. Yama testi, özellikle atopik ve kontakt egzama için uygulanan bir alerji testidir. Doktor test sonucunda kişinin reaksiyon gösterip göstermediğini görmek için 48 saat boyunca cilde alerjen içeren bir yama yapıştırır. Alerji uzmanı aynı zamanda seyreltilmiş bir alerjenin cilt yüzeyinde bir delme uygulanmasını içeren bir delme testi yapabilir.

Kimlerde Daha Sık Görülür?

Egzama bazen çocuklukta başlar, bir süre sonra düzelir ve daha sonra tekrar ortaya çıkabilir. Aynı zamanda egzama ilk kez yetişkinlik döneminde aniden ortaya çıkabilir. Bazı egzama türleri yetişkinlerde daha yaygındır.

Yetişkinlerde Atopik Dermatit

Yetişkinlerde meydana gelen egzama semptomları çocuklarda görülen egzama ile bazı benzerlikler gösterir. Yetişkinlerde görülen egzama tedavi edilmediğinde egzama yoğun kaşıntı, cilt enfeksiyonları ile yaşam kalitesine neden olabilir. Yetişkinlik egzaması ayrıca vücudun farklı bölgelerinde daha fazla semptom gösterme eğilimindedir.

Çocuklarda Atopik Dermatit

Egzama olan çocukların ciltlerinde iltihaplanma sonucu oluşan kırmızı, kuru, kaşıntılı yamalar bulunur. Sık kaşınma ile ciltte kabarcıklar, sızıntı, kabuklanma veya enfeksiyondan kaynaklanan yaralar da gelişebilir. Bazen, egzama yaşayan çocuk haftalarca ya da aylarca kaşınırsa, cilt çok pürüzlü ve daha koyu renkli olmaya başlayabilir. Şiddetli egzaması olan bazı çocuklarda tüm vücut tutulumu olabilir. Atopik dermatiti olan çocukların gıdalara, hayvanlara, toz akarlarına, ağaç polenlerine ve çimenlere karşı alerjileri olabilir, ancak bu alerjilerin egzama nedeni olduğu kesin değildir.

Tedavisi Nasıl Yapılır?

Dermatolog ve alerji uzmanı egzama için doğru tedaviyi belirlemeye yardımcı olabilir. Doğru tedavi, egzamanın tipine ve şiddetine bağlı olarak değişir. Aynı zamanda doktor birden fazla tedaviyi birleştirmeyi yararlı bulabilir. Egzama kronik bir durum olmasına rağmen yönetilebilir bir sorundur. Bazı yaşam tarzı değişiklikleri ile stresi yönetmek, cilt bakım rutini oluşturmak ve doktorun önerdiği tedavi planını takip etmek egzama alevlenmelerini önlemeye yardımcı olabilir.

• İlaçlar: Doktor tarafından reçete edilen antihistaminik ilaçlar egzama sonucu oluşan kaşıntıyı hafifletebilir. Aynı zamanda steroid kremler ve merhemler kaşıntı ve pullanmayı giderebilir. Orta veya şiddetli egzama durumunun rahatlatılması için yüksek etkili steroidler bir doktor tarafından reçete edilebilir. Bir doktor, topikal hidrokortizon yardımcı olmadığında oral kortikosteroidler reçete edebilir.
• Terapiler: Fototerapi egzamayı tetikleyen bağışıklık sistemi tepkilerini önlemeye yardımcı olan bir uygulamadır. Bunun için ultraviyole ışık veya güneş lambaları kullanılır. Bu terapi egzamayı azaltmaya veya temizlemeye yardımcı olabilir.
• Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Özellikle stres, egzama semptomlarını tetikleyebilir veya daha da kötüleştirebilir. Derin nefes egzersizleri, yoga, meditasyon gibi aktiviteler yapmak, rahatlatıcı müzik dinlemek, iyi bir gece uykusuna öncelik vermek, soğuk kompres uygulamak kaşıntıyı hafifletmeye yardımcı olabilir. Egzamayı kötüleştirdiği düşünülen besinlerden uzak durmak da semptomları hafifletmeye yardımcıdır.

Sıkça Sorulan Sorular