Çocuklarda Karın Ağrısı Neden Olur? Ne Yapılmalıdır?
Çocuklarda yaygın olarak görülen karın ağrısı, çocukların günlük yaşamını etkileyebilen ve ebeveynleri endişelendiren bir durumdur. Karın ağrısı, özellikle çocukların yaşlarına göre birçok farklı sebepten kaynaklanabilir. Karın ağrısı, mide bağırsak kanalına veya karın içindeki herhangi bir organa ait ‘organik’ bir rahatsızlık olabileceği gibi, altta yatan organik bir sorun olmaksızın, ‘fonksiyonel’ tipte olabilir. Karın ağrısı ayrıca süresine göre akut ve kronik, niteliğine göre de cerrahi müdahale gerektiren ve gerektirmeyen şeklinde sınıflanabilir. Bu nedenle, çocuklarda karın ağrısını anlamak ve etkili bir şekilde yönetmek için, doğru teşhis ve uygun tedavi önemlidir.
Çocuklarda Karın Ağrısı Neden Olur?
Akut karın ağrısı, kısa süreli ve ani başlayan ağrıyı ifade ederken, kronik karın ağrısı, en az üç ay boyunca var olan, tekrarlayan veya sürekli devam eden ağrıyı kapsar. Her iki durumun da farklı nedenleri ve farklı tedavi yöntemleri mevcuttur. Çocuklarda görülen akut ve kronik karın ağrısının en sık nedenleri aşağıdaki gibidir:
Akut Karın Ağrısı:
- Enfeksiyonlar: Akut karın ağrısının yaygın bir nedeni; viral, bakteriyel ve paraziter enfeksiyonlardır. Mide bağırsak kanalını veya karın içinde yer alan karaciğer, safra kanalı veya üriner sistem gibi bir organı tutan enfeksiyonlar karın ağrısı ile belirti verebilir.
- Gastroenterit: Viral, bakteriyel veya paraziter kaynaklı bir mide-bağırsak enfeksiyonu olan gastroenterit, çocuklarda karın ağrısı, kusma ve ishal gibi semptomlara neden olabilir.
- Üriner sistem taşları: Böbreklerde veya idrar yollarında oluşan taşlar, akut karın ağrısına yol açabilir.
- Akut apandisit: Apandisit, çocuklarda sık rastlanan bir akut karın ağrısı nedenidir. Ağrı genellikle göbek çevresinde başlayıp karnın sağ alt bölümüne yayılır.
- Gastrointestinal kanal tıkanıklık veya delinmeleri: Şiddetli akut karın ağrısı nedenidirler ve cerrahi müdahale gerektirirler.
Kronik Karın Ağrısı:
- Gastroözofageal reflü hastalığı (GÖRH): Mide asidinin yemek borusuna geri kaçması sonucu oluşan GÖRH, mide yanması ve karın ağrısı yapabilir.
- Asit-peptik hastalık: Mide veya on iki parmak bağırsağını ilgilendiren iltihabi durumlar (gastrit-duodenit) veya ülserler, çocuklarda karın ağrısı, bulantı ve kusmanın bir nedeni olabilir.
- Fonksiyonel dispepsi: Mide bölgesinde karın ağrısı, şişkinlik, bulantı, kusma ve erken tokluk hissi gibi yakınmalara neden olan, organik kaynaklı olmayan bir bozukluktur.
- İrritabl bağırsak sendromu (İBS): İBS, çocuklarda sık rastlanan, fonksiyonel nedenli bir kronik karın ağrısı nedenidir. Ağrının yanı sıra karın şişkinliği ve dışkılama sayısında azalma (kabızlık) veya artış (ishal) da görülebilir.
- Kabızlık: Kronik kabızlık, çocuklarda sık rastlanan bir sorundur ve karın ağrısına yol açabilir. Düşük lifli diyet, yetersiz sıvı alımı ve bağırsak hareketlerindeki düzensizlikler kabızlığa katkıda bulunabilir.
- Migren-ağrı sendromu: Karın migreni olarak da bilinen bu durum, belli aralıklarla tekrarlayan şiddetli karın ağrısı, mide bulantısı ve kusma ile karakterize fonksiyonel nedenli bir karın ağrısıdır.
- İnflamatuvar karın ağrısı: Ailevi Akdeniz Ateşi, inflamatuvar bağırsak hastalığı (Crohn hastalığı, ülseratif kolit) gibi hastalıklar kronik karın ağrısı nedenidirler.
- Kronik hepatit-kronik pankreatit: Kronik enfeksiyon, genetik bozukluk veya otoimmun inflamatuvar nedenli kronik hepatit veya kronik pankreatit olabilir.
- Metabolik hastalıklar: Diyabetik ketoasidoz atakları, porfiri gibi.
- Gıda proteini alerjisi: Mide bağırsak kanalını tutan alerjik hastalıklar karın ağrısı, ishal, kusma ile seyredebilir.
- Karbonhidrat emilim bozuklukları: Fruktoz, glukoz, sükroz, laktoz emilim bozukluklarına yol açan enzimatik veya transport bozuklukları karın ağrısı ve ishal neden olurlar.
Akut veya kronik karın ağrısı olan çocukların karın ağrısında doğru teşhis ve tedavi önemlidir. Bu amaçla doktor tarafından semptomların değerlendirilmesi, ayrıntılı bir öykü alınması, fizik muayene ve laboratuvar tetkikleri ile doğru tanıya ulaşılması gereklidir.
Hangi Durumlarda Ciddi Sağlık Sorunlarına Yol Açar?
Çocuklarda karın ağrısı çoğu durumda geçici ve hafiftir. Ancak karın ağrısının ciddi bir nedene bağlı olabileceği ve acil tıbbi müdahale gerektirebileceği unutulmamalıdır. Çocuklarda karın ağrısının ciddi sağlık sorunlarına yol açabileceği bazı durumlar şunlardır:
- Akut apandisit: Apandisit, karın ağrısının en ciddi nedenlerinden biridir. Apandisit, apendiksin iltihaplanmasıdır ve tedavi edilmediğinde apendiks delinebilir, peritonit gibi daha ciddi durumlara yol açabilir.
- Bağırsak tıkanıklığı: Çocuklarda bağırsak tıkanıklığı, mekanik bir engelleme veya bağırsakların normal hareketlerindeki bozukluklar sonucu oluşabilir. Şiddetli karın ağrısı, kusma, şişkinlik ve dışkılama güçlüğü belirtileri bağırsak tıkanıklığının işaretleri olabilir.
- İnflamatuvar bağırsak hastalığı (İBH): Çocuklarda da erişkinlere göre daha az sıklıkta olmakla birlikte, Crohn hastalığı veya ülseratif kolit gibi İBH’nin alt tipleri görülebilir. Bu hastalıklar, bağırsaklarda kronik iltihaplanmaya yol açar ve karın ağrısı, kanlı dışkılama, kilo kaybı ve büyüme geriliği gibi semptomlara neden olabilir.
- Üriner sistem enfeksiyonları: Üst ve alt üriner sistem (böbrek ve mesane) enfeksiyonları, çocuklarda karın ağrısına ve idrar yaparken rahatsızlık hissine neden olabilir. Kronik veya tekrarlayan böbrek enfeksiyonları uygun tedavi edilmediğinde böbrek yetersizliği ile sonuçlanabilir.
- Apandisit dışı akut karın ağrısı: Bazı durumlarda, apandisit dışındaki akut karın ağrısı da ciddi bir sorunun belirtisi olabilir. Örneğin, safra kesesi iltihabı (kolesistit), pankreatit veya batın içindeki diğer organların enfeksiyonları da şiddetli karın ağrısına yol açabilir.
- Karın travması: Çocuklarda karın travmaları düşmeler, spor yaralanmaları veya trafik kazaları gibi nedenlerle ortaya çıkabilir. Karın travması sonucu organlarda yaralanma veya delinme olabilir ve şiddetli karın ağrısı görülebilir. Tedavi, duruma göre medikal veya cerrahi müdahale şeklinde olabilir.
- Ürogenital sistem sorunları: Bazı durumlarda, ürogenital sistemdeki anormallikler karın ağrısına neden olabilir. Örneğin, böbrek taşları veya testis torsiyonu gibi durumlar acil müdahale gerektirebilir.
Bu durumlar, çocuklarda karın ağrısının ciddi bir sağlık sorununun belirtisi olabileceğine dair örneklerdir. Karın ağrısı şiddetli ise, ateş, kanlı dışkılama, kusma veya solunum zorluğu gibi ek semptomlar eşlik ediyorsa, acil olarak bir sağlık kurumuna başvurulması gereklidir.
Çocuklarda Karın Ağrısı Enfeksiyon Hastalıklarının Belirtisi Midir?
Çocuklarda karın ağrısı çeşitli nedenlerden kaynaklanabilir ve enfeksiyon hastalıkları da bu ağrının sık görülen bir nedenidir. Çocuklarda karın ağrısının enfeksiyon hastalıklarının belirtisi olabileceği bazı durumlar şunlardır:
- Gastrointestinal enfeksiyonlar: Viral, bakteriyel ve paraziter enfeksiyonlar, çocuklarda karın ağrısı, kusma ve ishal gibi gastrointestinal semptomlara neden olabilir.
- Üriner sistem enfeksiyonları: İdrar yolu enfeksiyonları, çocuklarda karın ağrısının bir belirtisi olabilir. Bu enfeksiyonlar, idrar yaparken yanma hissi, sık idrara çıkma, idrarda kan görülmesi gibi semptomlarla birlikte karın ağrısına yol açabilir.
- Solunum yolu enfeksiyonları: Alt solunum yolu enfeksiyonlarına bağlı olarak karın ağrısı gelişebilir. Özellikle bronşit veya zatürre gibi enfeksiyonlarda, öksürük ve karın ağrısı görülebilir.
- Apandisit: Apandisit, akut karın ağrısının önemli bir nedenidir. Apendiks iltihaplandığında, karın ağrısı, iştah kaybı ve ateş gibi semptomlar ortaya çıkabilir.
- Streptokok enfeksiyonları: Streptokok enfeksiyonları; boğaz enfeksiyonları veya kızıl gibi hastalıklara bağlı olarak çocuklarda karın ağrısına neden olabilir. Bu enfeksiyonlar boğaz ağrısı, ateş ve karın ağrısı gibi semptomlarla kendini gösterebilir.
Çocuklarda Karın Ağrısı Tedavisi Nasıl Olur?
Çocuklarda karın ağrısı çok sık görülür ve pek çok nedeni vardır. Tedavi karın ağrısına yol açan neden bulunduktan sonra, sebebe yönelik olarak yapılır.
Karın ağrısının tedavisi için öncelikle bir doktora başvurmak önemlidir. Doktor, çocuğun tıbbi geçmişini ve semptomlarını değerlendirecek ve gerekirse uygun bir tanı koymak için gerekli tetkikleri yapacaktır. Muayene ve tetkiklerle karın ağrısına neden olan bir organik neden saptanırsa, organik patolojiye uygun tedavi planlanır. Eğer karın ağrısının fonksiyonel kaynaklı olduğu sonucuna varılırsa, tedavide esas amaç hasta ve hasta yakınlarının aydınlatılması ve semptomatik tedavinin düzenlenmesidir. Karın ağrısında esas önemli nokta, akut bir karın ağrısı söz konusu ise, bunun cerrahi bir yaklaşım gerektirip gerektirmediğine hızlıca karar verilmesidir. Örneğin, bağırsak tıkanıklıkları (invajinasyon), mide-bağırsak delinmeleri veya apandisit gibi durumlarda çoğunlukla cerrahi operasyon gereklidir. Bu gibi durumlarda, çocuğun hızlı bir şekilde hastaneye başvurması ve cerrahi müdahalenin gerektiği durumlarda acil bir şekilde hareket edilmesi önemlidir.
Kronik bir karın ağrısında ise nedenin organik veya fonksiyonel kaynaklı olup olmadığının belirlenmesi gereklidir. Organik kaynaklı karın ağrısında tedavi nedene yönelik olarak planlanır, ek olarak ağrı kesici ilaçlar da sıklıkla uygulanır. Kronik karın ağrısının fonksiyonel karın ağrısı tipinde olduğu doktor tarafından tespit edilmişse, doktorunuzun reçete edeceği ilaçların yanında bazı ilaç dışı yaklaşımlar da, karın ağrısı ataklarını hafifletici etki gösterebilir. Örneğin, hasta çocuğun dinlenmesi, uyuması ve yeterli sıvı alması, özellikle paketli gıdalar olmak üzere bazı yiyeceklerin geçici olarak sınırlandırılması ağrıyı hafifletmede etkili olabilir. Çocuğun rahatlamasını sağlamak ve iyileşme sürecini desteklemek için aile olarak destekleyici bir rol oynamak da önemlidir.
Sık Sorulan Sorular
Karın ağrısı başladığında ilaç vermek uygun mudur?
Karın ağrısı hafif ise, basit bir ağrı kesici verilerek veya cildi yakmayacak şekilde karın bölgesine ılık su uygulaması yapılarak çocuk izlenebilir. Ancak devam eden karın ağrısı, şiddetli karın ağrısı veya tekrarlayan/kronik karın ağrısı durumlarında mutlaka doktora başvurulmalıdır. Altta yatan nedenin henüz belirlenmemiş olduğu şiddetli karın ağrısında ağrı kesici kullanımı, tanının gecikmesine ve hastalığın ağırlaşarak komplikasyonlar gelişmesine neden olabilir.
Karın ağrısı ile birlikte ishal başlar ise ne yapılmalı?
Çocuğunuzda karın ağrısı ile birlikte ishal varsa şunları yapın:
- Sıvı alımını artırın: İshal, vücuttan fazla miktarda sıvı ve elektrolit kaybına neden olabilir. Çocuğunuzun sıvı alımını artırarak dehidratasyon riskini azaltabilirsiniz. Su, elektrolit içeren içecekler (örneğin, elektrolitli oral rehidrasyon solüsyonları) ve bitki çayları gibi hafif içecekler tercih edilebilir. Şekerli içeceklerden ve kafeinli içeceklerden kaçınmak önemlidir.
- Beslenmeye dikkat edin: İshali olan çocuklarda beslenme önemlidir. Yiyeceklerin hafif, sindirimi kolay ve mideyi rahatsız etmeyen yiyecekler olmasına dikkat edin. Bunlar arasında pirinç lapası, muz, yoğurt, haşlanmış sebzeler ve tavuk suyu gibi yiyecekler bulunabilir. Baharatlı, yağlı ve ağır yiyeceklerden kaçınmak gerekmektedir.
- Doktorunuza danışın: İshalin şiddetli veya uzun süreli olması durumunda, çocuğunuzun doktoruna başvurmanız önemlidir. Doktor, çocuğun durumunu değerlendirecek ve uygun tedavi önlemlerini belirleyecektir. Gerekirse, doktor reçeteli ilaçlar veya özel bir diyet önerebilir veya damardan sıvı desteği yapabilir.
- Dehidratasyon belirtilerini izleyin: İshalle birlikte dehidratasyon riski artar. Çocuğunuzun dehidratasyon belirtilerini izlemek önemlidir. Bunlar arasında ağız kuruluğu, idrar miktarında azalma, halsizlik, aşırı susama, göz çukurlarının çökmesi ve cilt elastikiyetinin azalması yer alır. Eğer dehidratasyon belirtileri fark ederseniz, hemen doktorunuza başvurun.
İshal genellikle enfeksiyonlara bağlı olarak ortaya çıkar. Bu nedenle, hijyen kurallarına özen göstermek önemlidir. Elleri sık sık yıkamak, tuvaletten sonra ve yiyecek hazırlamadan önce hijyenik önlemleri uygulamak enfeksiyon riskini azaltabilir. Ayrıca, çocuğunuzun hijyenik bir ortamda bulunduğundan emin olun ve temizlenmemiş su veya gıdalardan kaçının.
Karın ağrısı kusmaya sebebiyet verir mi?
Karın ağrısı direk olarak kusmaya neden olmaz ancak karın ağrısını yaratan nedenler çoğu kez kusmaya da sebep olur. Bu nedenle karın ağrısına kusma eşlik edebilir. Çocuklarda bulantı ve kusmanın birlikte görülebileceği bazı yaygın sebepler şunlardır:
- Sindirim sistemi enfeksiyonları: Viral veya bakteriyel enfeksiyonlar, çocuklarda karın ağrısı, bulantı ve kusmaya neden olabilir. Bu enfeksiyonlar genellikle gıda veya suyla bulaşabilir ve ishal ile birlikte seyredebilir.
- Gastrit: Mide iç yüzeyinin iltihaplanması olarak tanımlanan gastrit, çocuklarda karın ağrısı, bulantı ve kusmayla kendini gösterebilir. Gastrit, bazen enfeksiyonlar, bazı ilaçlar veya yanlış beslenme alışkanlıkları nedeniyle ortaya çıkabilir.
- Ülser: Çocuklarda nadir görülen bir durum olsa da, mide veya on iki parmak bağırsağında ülserler oluşabilir. Bu durumda çocukta karın ağrısı, bulantı, kusma ve bazen kanlı kusma görülebilir.
- Apandisit: Apendiks (apandisit) iltihaplanması olarak bilinen apandisit, çocuklarda şiddetli karın ağrısı, bulantı ve kusmayla ilişkilidir. Apandisit acil bir hastalıktır, hızlı tanı ve cerrahi tedavi gerektirir.
- Bağırsak tıkanıklıkları: Şiddetli karın ağrısı yanında şiddetli kusma da vardır. Sıklıkla cerrahi tedavi gerekir.
Hangi durumlarda karın ağrısı normal olarak karşılanmalıdır?
- Gaz ve şişkinlik: Çocuklarda gaz ve şişkinlik nedeniyle karın ağrısı ortaya çıkabilir. Bu durum, hava yutmaktan, hızlı yemek yemekten veya bazı yiyeceklerin sindirilebilir olmasından kaynaklanabilir. Gaz ve şişkinlik genellikle kendiliğinden geçer.
- Dışkılama: Dışkılama sırasında bazı çocuklar karın ağrısı yaşayabilir. Bu ağrılar genellikle kısa süreli ve hafif olur. Normal bir dışkılama sonrasında ağrı genellikle kaybolur.
- Stres veya duygusal faktörler: Bazı çocuklarda stres, anksiyete veya duygusal faktörler karın ağrısına yol açabilir. Bu ağrılar genellikle stresli dönemlerde veya duygusal zorlanmalar yaşandığında ortaya çıkar ve genellikle hafif ve kısa sürelidir.
Bu durumlar genellikle geçici ve hafif karın ağrılarıdır ve endişe verici olmazlar. Ancak çocuğunuzda karın ağrısı şiddetli, sürekli veya ateş, kusma, kanlı dışkılama gibi ek semptomlarla birlikte görülüyorsa, Hisar Hospital’daki Çocuk Sağlığı uzmanlarımıza başvurmanız önemlidir. Randevu almak için randevu sayfamızı ziyaret edebilir veya aşağıdaki formu doldurabilirsiniz. Uzman hekimlerimiz çocuğunuzun durumunu değerlendirip uygun tedaviyi belirleyecektir.
