Çocuklarda Öksürük Neden Olur?
Hem çocuklarda hem de yetişkinlerde öksürük çeşitli sebeplere bağlı olarak ortaya çıkabilir. Çocuklar yetişkinlerle kıyaslandığında çevredeki yabancı patojenlere karşı daha hassas olabilir. Bu durum özellikle okula giden çocukların daha sık bakteriyel ve/veya viral enfeksiyonlara yakalanma riskini artırabilir. Bu nedenle çocuklarda öksürük nedenlerinin başında alerjik hastalıklardan sonra grip ve soğuk algınlığı gibi viral kaynaklı enfeksiyon hastalıkları gelir. Grip gibi bir solunum yolu hastalığına genellikle boğaz ağrısı, burun tıkanıklığı/akıntısı, sonrasında ise şiddetli ve kuru öksürük eşlik edebilir. Normal şartlarda uygun ilaç tedavisiyle öksürüğün en fazla 2 hafta içinde iyileşmesi beklenir. Uzun süren ve şiddetlenen öksürük, çocukta bir göğüs enfeksiyonunun varlığının işareti olabilir. Bu durumda vakit kaybetmeden bir göğüs hastalıkları uzmanından yardım alınması önerilir.
Çocuklarda Geçmeyen Öksürük
Öksürük, normal şartlarda vücudun yabancı patojenler karşısında kendisini savunmasının en önemli yollarından bir tanesidir. Akut öksürük ve kronik öksürük olmak üzere iki sınıfa ayrılır. Yabancı patojene maruziyetin geçmesinden sonra öksürüğün de iyileşmesi beklenir. Ortalama 2 hafta ila 1 ay içinde iyileşen öksürük akut öksürük olarak ifade edilir. Bazı durumlarda solunum yolu enfeksiyonu gibi öksürüğe neden olan faktörler ortadan kalkmasına rağmen öksürük devam edebilir. Uzmanlara göre öksürüğün yetişkinlerde 8, çocuklarda ise 4 haftadan (1 ay) uzun olması kronik öksürük olarak tanımlanır. Peki çocuklarda geçmeyen öksürük neden olur? Çocuklarda geçmeyen öksürüğün nedenleri şu şekilde sıralanabilir:
- Postnazal akıntı: Halk arasında geniz akıntısı olarak da bilinen postnazal akıntı geçmeyen öksürüğün en önemli nedenleri arasında gösterilir. İnsanlarda burun ve boğazda bulunan bazı bezler tarafından devamlı olarak mukus üretilir. Üretilen mukusların üretimi solunan havayı nemlendirmek, dışarıdan gelen yabancı patojenleri hapsetmek gibi önemli görevleri vardır. Ancak nezle, grip, sinüzit, alerjik rinit gibi sağlık sorunlarına bağlı olarak insanlarda mukus üretimi artabilir ve mukus daha yoğun bir kıvama gelebilir. Mukusun burun boşluğundan boğaza akması geniz akıntısı bir diğer adıyla postnazal akıntı olarak ifade edilir. Postnazal akıntı şikayeti bulunan çocuklarda öksürük genellikle boğazı temizleme ihtiyacına bağlı olarak ortaya çıkar. Aynı zamanda bu çocuklarda burun tıkanıklığı gibi şikayetlere de sık rastlanır.
- Astım: Çocuklarda geçmeyen öksürüğün bir diğer önemli nedeni de astımdır. Astım belirtileri her çocukta farklı olabilir. Astım bronşların kronik inflamatuar bir hastalığıdır. Bir başka ifadeyle akciğerin hava yolunun herhangi bir mikrobik enfeksiyona bağlı olmaksızın iltihaplanması durumudur. Bu iltihaplanma sonucunda bronşlar iç ve dış tetikleyicilere karşı daha hassas hale gelir ve zamanla şişmeye, kalınlaşmaya başlar. Zamanla solunum yolları daralır ve kişide hırıltılı solunum, nefes darlığı gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Bazı durumlarda çocuklarda astımın tek belirtisi geçmeyen kuru öksürük de olabilir. Bu durum, öksürükle beraber seyreden astım olarak ifade edilir.
- Bronşiolit: Genellikle 2 yaşından küçük çocukları etkileyen, akciğerlerdeki küçük hava yollarının iltihaplanması ile karakterize olan bronşiolit çocuklarda geçmeyen öksürüğün nedenlerinden bir tanesidir. Rinovirüs, influenza gibi virüsler bronşiolite neden olabilir. Bu virüsler akciğerdeki küçük hava yollarına girdiklerinde hava yollarının iltihaplanmasına ve şişmesine neden olur. Hava yollarının şişmesi ise çocuğun nefes alırken zorlanmasına ve öksürüğe neden olabilir. Bronşiolite bağlı semptomlar genellikle birkaç hafta içerisinde geçer. Ancak küçük çocukların bronşiolleri yani küçük hava yolları daha dar olduğu için öksürük gibi semptomlar daha uzun süre devam edebilir.
- Reflü: Reflü kısaca, çeşitli nedenlere bağlı olarak mide öz sıvısının yemek borusuna geri kaçması olarak tanımlanabilir. Reflü belirtileri denildiğinde ilk akla gelen mide yanması veya mide ekşimesi olarak da ifade edilen durumdur. Buna ek olarak, reflünün hem yetişkinlerde hem de çocuklarda en yaygın karşılaşılan belirtilerinden bir tanesi de öksürüktür.
- Alerji: Çocuklarda geçmeyen öksürüğün başta gelen nedenlerinden bir diğeri de alerjidir. Alerji kısaca vücudun bağışıklık sisteminin normalde zararsız olan yabancı patojenleri zararlı olarak algılaması ve ona karşı savunmaya geçmesi olarak ifade edilebilir. Çocuklarda alerjik öksürük, burun akıntısı, burun tıkanıklığı, hırıltılı solunum, gözlerde kızarıklık gibi belirtilerle seyredebilir.
- Psikojenik nedenler: Bazı durumlarda çocuklarda görülen öksürüğün nedeni psikolojik faktörler olabilir. Psikojenik öksürük tanısı için öncelikle öksürüğe neden olabilecek diğer faktörlerin değerlendirilmesi ve elenmesi gerekir.
Yukarıda sayılanların yanı sıra çocuğun sigara dumanı gibi zararlı çevresel faktörlere maruz kalması çocuklarda öksürük nöbetlerini tetikleyebilir.
Öksürükle Beraber Gelen Belirtiler
Öksürük tek başına bir sağlık sorununun belirtisi olabileceği gibi bazı durumlarda öksürüğe eşlik eden başka belirtiler de görülebilir. Öksürükle beraber gelen belirtiler konusunda ebeveynlerin oldukça dikkatli olması önerilir. Viral bir enfeksiyon hastalığının belirtisi olarak öksürük görülmesi durumunda semptomlar arasında yüksek ateş, burun akıntısı/tıkanıklığı gibi belirtiler bulunabilir. Çocukta geçmeyen öksürüğün sebebi astım ise kuru öksürük, hırıltılı solunum, nefes almada güçlük yaşamak gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Bununla birlikte geniz akıntısı yani postnazal akıntı sendromuna bağlı balgamlı öksürük, burun akıntısı veya burun tıkanıklığı gibi belirtiler yaygın olarak görülür. Çocukta öksürük mide bulantısı, ishal, kusma gibi semptomlarla birlikte görülürse bu durum çocukta sindirim sistemini de etkileyen bir enfeksiyonun varlığını gösterebilir. İshal ve kusma gibi semptomlar çocukların sıvı kaybetmesine, buna bağlı olarak vücuttaki sıvı-elektrolit dengesinin bozulmasına neden olabilir. Bu nedenle böyle durumlarda vakit kaybetmeden sağlık profesyonellerine danışmak önemlidir.
Öksürük için Ne Yapılmalı ?
Öksürük hem yetişkinler için hem de çocuklar için rahatsız edici bir durumdur. Özellikle reflü gibi bir nedene bağlı olarak artan gece öksürük nöbetleri çocuğun gece uyumamasına ve huzursuz olmasına neden olabilir. Peki çocuklarda geçmeyen öksürük için ne yapılmalı? Çocuklarda 4 haftadan uzun süren ve geçmeyen öksürük için öncelikle bir sağlık kuruluşuna başvurmak ve alanında uzman bir doktordan yardım almak önemlidir. Bununla birlikte ev ortamında uygulanabilecek bazı yöntemler çocuktaki şikayetlerin hafiflemesine yardımcı olabilir. Bu yöntemler aşağıdaki gibi sıralanabilir:
- Öksürüğe burun tıkanıklığının eşlik ettiği durumlarda tuzlu su içeren solüsyonlarla çocuğun burnunu temizlemek, çocuğun rahat nefes almasına ve semptomlarının hafiflemesine yardımcı olabilir.
- Çok sıcak veya çok soğuk hava öksürüğün şiddetlenmesine neden olabilir. Bu nedenle çocuğun bulunduğu ortamın ne çok sıcak ne de çok soğuk olmadığından emin olunmalıdır.
- Çocukta geçmeyen öksürüğün nedeni mide reflüsü olabilir. Bu durumda çocuğa geç saatlerde yemek yedirmemek ve yatarken başını yüksekte tutmak önerilir. Bu konuda piyasada bulunan reflü yastıklarını kullanmak yardımcı olabilir.
- Öksürükle birlikte yüksek ateş, kusma, ishal gibi semptomlar görülmesi halinde çocuklarda sıvı kaybı yaşanabilir. Sıvı kaybını engellemek için bebekler sık aralıklarla emzirilmeli, çocuklara bol sıvı takviyesi verilmelidir.
- Uyku saatinden önce çocuğa buhar banyosu yaptırmak veya ılık bir duş yapmasına destek olmak çocuğun solunum yollarının nemlenmesine ve öksürüğün hafiflemesine yardımcı olabilir.
- Toz, polen, kokulu ürünler gibi çocukta alerjiyi tetikleyebilecek çevresel faktörleri ortamdan uzak tutmak önemlidir.
- Çocukların bulunduğu ortamda sigara içmekten kaçınmak gerekir.
Anne ve babalar için çocuklarının sağlığı pek çok şeyden daha önemlidir. Siz de çocuklarınızın kontrollerini yaptırmayı ihmal etmeyin. Sağlıklı günler dileriz.
