Çocuk Endokrinolojisi Nedir? Hangi Hastalıklara Bakar?

Çocuk Endokrinolojisi Nedir? Hangi Hastalıklarla İlgilenir?

Çocuk endokrinolojisi büyüme, hormon, ergenlik veya endokrin sistemi sorunlarını içerir. Endokrin sistemde vücutta hormon üretimi ve salınımından sorumlu bezler vardır ve bu hormonlar metabolizma, büyüme, cinsel gelişim gibi ciddi gelişimlere katkıda bulunur. Bu sistemde meydana gelebilecek sorunlar, çocukların sağlıklı bir biçimde büyümesinin önüne geçebilir. Bundan dolayı bu tür hastalıkların tanısı ve tedavisi oldukça önemlidir.

Çocuk Endokrinolojisi Nedir?

Çocuk endokrinolojisi, çocukların büyüme ve gelişimine etki eden hormonlarla ilgilenen bir tıp dalıdır. Bu daldaki hastalıklar kemiklerden, cinsel gelişim bozukluklarına kadar pek çok durumu kapsar. Çocuk endokrinoloji bölümü doktorları, bu hastalıkların teşhis ve tedavisinde yardımcı olur. Tedavi sürecinin takibi haricinde, rutin kontrollerde büyüme eğrisi adı verilen tablolar aracılığıyla çocuklar kontrol edilir.

Büyüme eğrisi, bir çocuğun yenidoğan döneminden 18 yaşına kadar olan büyümesinin, yaşıtları ve cinsiyetine göre değerlendirilmesine olanak sağlayan grafiksel bir tablodur. Tabloda kilo, boy ve vücut kitle indeksi ölçülür. Yenidoğanlarda 36 aya kadar ise ekstra olarak baş çevresi ölçülür. Bu sayede büyüme geriliği olup olmadığı izlenebilir. Her yaş ve cinsiyetteki çocuğa göre belirli değerler ve bu değerlere karşılık gelen yüzdelikler (%10, %50, %75 gibi) vardır. Yüzdelik ne kadar yüksekse, çocuk onunla aynı yaş ve cinsiyette olanlardan o kadar büyük anlamına gelir. Yüzdelik ne kadar küçükse de o kadar küçüktür. Yüksek ya da düşük bir yüzdelik dilimde olmak çocuğun kesinlikle sağlıklı veya sağlıksız olduğu anlamına gelmez. Uzman doktorunuz genetik gibi diğer konuları da ele alarak bu duruma karar verebilir. Belirli bir yaşa kadar çocukta büyüme geriliği olmasa da doktor kontrolleri esnasında değerlendirme yine de önemlidir, çünkü hormonlarda farklı zamanlarda sorunlar ortaya çıkabilir.

Çocuk Endokrinolojisi Hangi Hastalıklarla İlgilenir?

Çocuk endokrinolojisi, endokrin sistemi etkileyen birçok farklı hastalığın teşhis ve tedavisiyle ilgilenir. Bu hastalıklar şunlardan oluşur:

• Addison hastalığı: Vücutta kortizol ve aldosteron hormonlarının yeterli miktarda üretilmediği durumda ortaya çıkabilen bir hastalık olarak bilinir.
• Cushing sendromu: Vücutta normalin üzerinde kortizol üretilmesiyle ortaya çıkabilir.
• Konjenital adrenal hiperplazi: Doğuştan çocuğun aldosteron, androjen ve kortizol hormonlarının üretimini etkileyen genetik bir hastalıktır.
• Hiperkalsemi: Kanda yüksek kalsiyum olduğunda ortaya çıkan bir durumdur.
• Hipokalsemi: Kandaki kalsiyum seviyesinde düşüklük olması anlamına gelir.
• Raşitizm: D vitamini eksikliğinden kaynaklanan ciddi bir rahatsızlıktır.
• Tip 1 diyabet: Çocuğun pankreası insülin üretemediğinde oluşan hastalıktır.
• Tip 2 diyabet: Çocuğun pankreası insülin üretir, ancak üretilen insülin düzgün bir şekilde kullanılamazsa tip 2 diyabet ortaya çıkabilir.
• Obezite: Vücutta aşırı yağlanmaya neden olan kronik bir rahatsızlıktır.
• Turner sendromu: Kız çocuklarında olan iki X kromozomundan bir tanesinin tamamen veya kısmen eksik olmasına verilen isimdir.
• Prader-Willi sendromu: Bu sendroma sahip çocuklarda bir veya daha fazla gende hata vardır ve zihinsel, davranışsal sorunlar görülür.
• Gecikmiş ergenlik: Ergenliğin fiziksel belirtilerinin normalden daha geç ortaya çıktığı bir durumdur.
• Erken ergenlik: Ergenliğin fiziksel belirtilerinin normalden daha erken ortaya çıktığı bir durumdur.
• Guatr: Çocuğun tiroid bezlerinin normalden büyük olması ile karakterize bir hastalıktır.
• Hipotiroidizm: Tiroid bezinden yeterli hormon salgılanmaması sonucunda oluşabilen bir hastalıktır. Tiroid hormonlarının düşük olması vücuttaki enerjinin daha yavaş kullanılmasına neden olduğu için metabolizma yavaşlar.
• Hipertiroidizm: Tiroid bezinin gereğinden fazla hormon üretip kana salmasıyla ortaya çıkan bir rahatsızlıktır.
• Atipik genital organ: Çocuğun dışarıdan görülen genital organının erkek veya kadın organı gibi görünmediği bir rahatsızlıktır.
• Şekersiz şeker hastalığı: ADH hormonundaki sorun nedeniyle çocuğun vücudunda çok fazla idrar üretildiği bir hastalıktır.

Çocuk Endokrinolojisi Hastalıklarının Belirtileri Nelerdir?

Çocuklarda çok sayıda endokrin sistem hastalığı görülebileceği için her hastalığın kendine özgü veya diğer hastalıklarla ortak belirtileri olabilir. Bu belirtiler zamanla ortaya çıksa da her çocukta şiddeti ve görülme şekilleri değişiklik gösterebilir. Çocuk endokrinolojisinde görülebilecek bazı hastalıkların belirtileri şunlardan oluşur:

• Addison hastalığı: Baş dönmesi, kilo kaybı, iştahsızlık, zayıflık, kas ağrıları, bulantı, kusma, ishal, hızlı nabız, tükenmişlik, ciltte koyulaşma, yoğun tuz isteği, sürekli susama, soğuğa karşı tahammülsüzlük.
• Konjenital adrenal hiperplazi: Düşük kan basıncı, kusma, şok.
• Cushing sendromu: Zor iyileşen yaralar, karında mor renkli çatlaklar, uzuvlarda kolayca morarma, halsizlik ve yorgunluk, baş dönmesi, büyüme geriliği, kas zayıflığı, aşırı kıllanma, yüzde kızarma, yüz, karın, ense bölgelerinde hızlı kilo alımı.
• Tip 1 diyabet: Susuzluk hissi, çocuğun tuvalet eğitimi almasına rağmen idrar kaçırması, sürekli aç hissetme, istemsiz bir şekilde kilo kaybetme, sinirlilik hali, kokulu nefes.
• Raşitizm: Büyümede gecikme, kas güçsüzlüğü, omurga ve bacaklarda ağrı, yaşa göre motor becerilerinin yetersiz kalması, çarpık bacak görünümü, bileklerin kalınlaşması, göğüs kemiğinde çıkıntı.
• Hipotiroidizm: Göz çevresinde şişlik, büyük ve şiş dil, kabızlık, uzun süre uyumak, zayıf kaslar.

Çocuğunuzda bu semptomlardan bir veya birkaçını gözlemliyorsanız, çocuğunuzu uzman bir doktora götürerek muayene ettirmelisiniz.

Çocuk Endokrinolojisi Hastalıkları Nasıl Teşhis Edilir?

Çocuk endokrinolojisi hastalıklarının teşhisi, uzman bir endokrinoloji çocuk doktoru tarafından yapılan detaylı fizik muayene, kan testleri ve diğer tanı testleriyle konur. Kan testleri, kandaki hormon seviyelerine veya diğer değerlere bakarak doktorun teşhisi koymasına yardımcı olur. Örneğin, tiroid hormonlarının dengesizliğini kontrol edebilmek için veya konjenital adrenal hiperplazi hastalığı teşhisini koyabilmek için kullanılabilir. Doktorunuzun yapılmasını isteyebileceği diğer teşhis yöntemleri ise şunlardan oluşur:

• Bilgisayarlı Tomografi (BT): X-ışınlarıyla çocuğun vücut görüntüleri oluşturulur. Kemikleri veya tiroidi incelemek amacıyla BT taraması yapılabilir.
• MRI: Radyo dalgaları aracılığıyla vücudun 2 veya 3 boyutlu görüntüleri oluşturulur. Tiroid veya hipofiz bezini incelemek amacıyla MRI kullanılabilir.
• PET-CT: Bu teşhis yöntemiyle vücut içerisinin ayrıntılı bir görüntüsü elde edilir. Test esnasında çocuğunuzun vücuduna radyoaktif bir madde enjekte edilir ve tarama esnasında bu parlak maddeler, varsa, tümörlerin etrafında toplanır. Bu sayede tümörlerin yerleri tam olarak belirlenebilir.
• Uyarı testi: Endokrin sistemde bulunan bezlerin belirlenen hormonlara nasıl tepkiler verdiği ölçülür. Bu şekilde büyüme hormonu sorunları, diyabet, erken ergenlik ya da konjenital adrenal hiperplazi teşhis edilebilir.
• Biyopsi: Tiroidlerde nodül varsa, nodüllerin kanserli olup olmadığına bakmak için kullanılabilir. Bu test yapılırken ilgili bölgeden bir hücre örneği alınır.
• Ultrason: Ultrason sayesinde vücudun belirli bölgelerinin görüntüleri elde edilir. Bu görüntüler ses dalgaları aracılığıyla oluşturulur. Tiroid nodülü, lenf düğümleriyle ilgili problemler ya da büyüyen tiroid bezleri teşhis edilebilir.
• Kemik yoğunluğu testi: Kemiklerdeki mineral yoğunluğu ölçmek için X ışınlarının kullanıldığı bir testtir. Mineral yoğunluğunun seviyesi kemiklerin gücünü gösterir. Eğer mineral yoğunluğu düşük olursa, kemiklerin kırılma olasılığının daha yüksek olduğu anlamına gelebilir.

Çocuk Endokrinolojisi Hastalıkları Nasıl Tedavi Edilir?

Çocuk endokrinolojisi hastalıkları çok çeşitli olduğu için her hastalığın tedavisi hastalığa ve hastaya özgü olarak planlanır. Ancak genellikle kullanılan tedavi yöntemleri arasında; yaşam tarzı değişiklikleri, ilaçlar, ameliyat ve radyoaktif iyot tedavisi yer alabilir. Bu tedavi yöntemlerinden biri veya birkaçı hastalığın seyrine göre birlikte veya ayrı zamanlarda yapılabilir.

Yaşam tarzı değişiklikleri, belirtilerin şiddetinin azalmasında çocuğa yardımcı olmak amacıyla yapılabilir. Bunlar arasında uyku saatlerini düzenlemek, stres kaynaklarını ortadan kaldırmak, psikolojik destek almasını sağlamak, yeme-içmede değişikliğe gitmek ve egzersiz örnek olarak verilebilir. Çocuğun hormonal bir bozukluğu varsa bu durum ilaçlarla giderilebilir. Uzman doktorunuz çocuğa uygun hormonları düzenleyecek ilaçlar reçete edebilir. Radyoaktif iyot yöntemi ise tiroid bezinin çok büyüdüğü durumlarda kullanılır. Bu şekilde bez tekrar eski boyutuna döndürülmeye çalışılır. Ancak ilaçlar hormon seviyelerini düzeltmiyor veya tiroid küçülmüyorsa ameliyat yapılması gerekebilir. Bu ameliyat esnasında tiroidin bir kısmı veya hepsi çıkarılabilir.

Sık Sorulan Sorular

Endokrin hastalıklarının belirtilerini erken fark etmek, tedavi sürecinde büyük önem taşır. Çocuğunuzda büyüme ve gelişim açısından bir sorun olduğunu düşünüyorsanız, Hisar Hospital Intercontinental’deki uzman doktorlarımıza başvurabilir ve en kısa zaman içerisinde tedaviye başlayabilirsiniz.