İçindekiler

Boyun Fıtığı Nedir, Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Yetişkinlerde görülen boyun ağrısı şikâyetlerinin altında yatan en önemli sebeplerinden bir tanesi boyun fıtığıdır. Boyun fıtığı, boyun bölgesindeki omurlar arasında bulunan disklerde aşınma ve/veya yıpranma olması sonucunda ortaya çıkar. Fıtığın şiddetine bağlı olarak hastanın şikâyetleri farklılık gösterir. Boyun fıtığı erken dönemde tanı konulmaz ve tedavi edilmezse ilerleyen dönemlerde kişilerin yaşam kalitesini önemli ölçüde bozabilir. Boyun fıtığı olanlar günlük hayatta nelere dikkat etmeli? Boyun fıtığı tedavisi nedir? Bunlar gibi soruların cevapları ve boyun fıtığı hakkında daha detaylı bilgi için yazının devamını okuyabilirsiniz.

Boyun Fıtığı Nedir?

Vücudun üst kısmı alt kısmına omurga sayesinde bağlanır. Omurga yaklaşık olarak 32-34 adet omurun üst üste gelmesiyle oluşan uzun bir kemik yapısıdır. Omurgayı oluşturan omurlardan 7 tanesi boyun bölgesinde bulunur. Omurganın büyük çoğunluğunu omurlar arasındaki disk adı verilen kıkırdak yapılar oluşturur. Omurlar arasında bulunan diskler, adeta bir yastık görevi görür. Bu sayede omurlara binen yük daha geniş alana yayılır ve omurların hareket etmesi kolaylaşır. Disklerin dışında tıp literatüründe anulus fibrosus olarak da adlandırılan bağ dolu bulunur. Bu bağ doku diskin omurlar arasında kalmasını sağlar ve yer değiştirmesini engeller. Diskin içerisinde ise nucleus pulposus olarak da adlandırılan jelimsi bir merkezi yapı bulunur. Omurlara aşırı yük binmesi gibi nedenlerle disklerin dışındaki bağ doku yırtılabilir ve bu jelimsi yapı anulus fibrosustan dışarı taşabilir. Disk hernisi veya fıtık olarak da ifade edilen bu durum genellikle boyun veya bel omurlarında görülür. Kısacası boyun fıtığı; boyun omurları arasında bulunan disklerin aşınması, yıpranması, yerinden kaymasına bağlı gelişebilen bir eklem sorunudur.

Boyun Fıtığı Nedenleri

Boyun fıtığı, ani bir hareket sonucunda ortaya çıkabileceği gibi ilerleyen yaşla birlikte disklerdeki yıpranma sonucunda da ortaya çıkabilir. Boyun fıtığının başlıca nedenleri şu şekildedir:

Yaşlanmaya bağlı olarak disklerin aşınması ve yıpranması,
Vücudun üst kısmını ani şekilde döndürmek,
Ağır kaldırmak,
Aşırı fiziksel aktivite,
Yanlış duruş pozisyonu,
Genetik yatkınlık

Boyun Fıtığı Belirtileri

Dünya genelinde boyun ve boyun çevresinde hissedilen ağrıların en önemli sebeplerinden bir tanesi boyun fıtığıdır. Ancak her boyun ağrısı boyun fıtığından kaynaklanmadığı gibi her boyun fıtığı da ağrıya neden olmaz. Boyun ağrısı, genellikle omurlardan dışarıya taşan diskin sinirlere ve omuriliğe baskı yapması sonucunda ortaya çıkar. Bu diskin sinirlere baskı yapmasına bağlı olarak hastalarda başka şikâyetler de görülebilir. Boyun fıtığına bağlı ağrı sadece boyun da görülmeyebilir. Peki boyun fıtığı ağrısı nereye vurur? Boyun fıtığı ağrısı kol, sırt ve baş bölgesine yayılabilir. Bazı hastalarda diskin sinirlerde yarattığı tahribat vücutta inflamasyona (iltihaplanma) neden olarak ağrının şiddetini artırabilir. Ağrıya ek olarak boyun fıtığı olan hastalarda görülen başlıca belirtiler şu şekilde sıralanabilir:

Tek kola veya her iki kola birden yayılan ağrı,
Sırt bölgesine yayılan ağrı,
Hareket ederken zorlanma,
Baş ağrısı,
Boyun bölgesinde sertlik,
Uykuya dalmada zorluk,
El ve parmaklarda uyuşma, karıncalanma gibi hisler,
Ellerde ve parmaklarda güç kaybı,
Kolda güç kaybı,
Baş dönmesi ve denge kaybı,
Kolda kas kaybı ve incelme

Yukarıda sayılan belirtilerden bir veya birkaçının olması halinde vakit kaybetmeden en yakın sağlık kuruluşuna başvurulması ve gerekli kontrollerin yaptırılması fıtığın ilerlemesini önlemeye yardımcı olur.

Aşamaları

Boyun fıtığı belirtileri hastalığın evresine göre farklılık gösterir. Boyun fıtığı başlangıçta herhangi bir belirti göstermeyebilir. Ancak ilerleyen evrelerde ağrı başta olmak üzere semptomlar şiddetlenebilir. Boyun fıtığı, diskin dışında yer alan bağ dokunun yırtılarak diskin iç yapısının dışarıya çıkış şekline bağlı olarak 4 evrede incelenir. Bunlar şu şekildedir:

Disk bulging (disk genişleme): Bu evre başlangıç evresi olarak kabul edilir. Bu aşamada disk omurlar arasından dışarı çıkmaya başlar. Bu aşamada hastalarda herhangi bir semptom görülmeyebilir.
Disk protrüzyon: Bu aşamada da bulging aşamasında olduğu gibi disk omurların arasından dışarıya doğru taşar. Ancak bulging aşamasında disk dışarıya daha geniş bir alana yayılarak çıkarken protrüzyon aşamasında disk daha dar bir alandan asimetrik olarak dışarı taşar. Protrüzyon evresinde de hastalarda herhangi bir belirti görülmeyebilir. Ancak dışarı taşan disk bir sinire ve/veya omurilik kanalına baskı yaparsa ellerde, kollarda ve parmaklarda uyuşma, karıncalanma gibi şikâyetler ortaya çıkabilir.
Disk ekstrüzyon: Disk ekstrüzyonu ise diskin dışında bulunan anulus fibrozusun tamamen yırtıldığı ve diskin içinde bulunan jelimsi yapının kapsül dışına çıkarak omurga kanalına doğru uzandığı aşamadır. Bu aşamada eğer sinire baskı olursa hastalarda ağrı, uyuşma gibi semptomlar görülebilir.
Sekestre disk: Fıtığın bu evresi diskin içerisinde bulunan jelimsi maddenin diskten tamamen ayrıldığı ve dışarı çıktığı aşamadır. Bu aşamada sinirlere olan baskı daha kuvvetlidir. Buna bağlı olarak ağrı, uyuşma, kaslarda güçsüzlük gibi belirtiler daha yaygın görülür.

Boyun Fıtığı Tanı Yöntemleri

Boyun fıtığı ilk evrelerde genellikle herhangi bir belirti göstermezken ilerleyen evrelerde hastaların yaşam konforunu önemli ölçüde bozabilir. Bu nedenle boyun fıtığı tedavisinde erken tanı oldukça önemlidir. Peki boyun fıtığına hangi bölüm bakar? Boyun ağrısı rahatsızlığı bulunanların öncelikle Beyin ve Sinir Hastalıkları alanında uzman bir doktordan randevu alması gerekir. Boyun ağrısı, kol ağrısı ve ellerde uyuşma gibi şikâyetlerle kliniklere başvuran hastaların öncelikle alanında uzman bir doktor tarafından tıbbi öyküsü alınır. Sonrasında fiziki muayene gerçekleştirilir. Bu aşamada doktor, hastadan elini sıkmasını veya koluyla elini itmesini isteyebilir. Burada amaç hastanın kol kuvvetini test etmektir. Bunlarla birlikte boyun fıtığının tanısında çeşitli radyolojik görüntüleme yöntemlerinden sıklıkla faydalanılır.

Nasıl Teşhis Edilir?

Beyin ve sinir hastalıkları uzmanı hastayı fiziki olarak muayene ettikten sonra bazı testlerin yapılmasını isteyebilir. Boyun fıtığı tanısında yaygın olarak kullanılan yöntemler şu şekildedir:

Röntgen,
MR (Manyetik rezonans),
BT (Bilgisayarlı tomografi),
Gerekli durumlarda EMG (elektromiyografi)

Boyun Fıtığı Tedavi Yöntemleri

Boyun fıtığı tedavisi belirlenirken öncelikle hastalığın evresi ve hastanın şikâyetleri dikkate alınır. Boyun fıtığı tanısı alan hastaların büyük çoğunluğu ameliyatsız tedavi edilebilir. Bu noktada hastalara dikkat etmeleri gereken noktalar hakkında bilgi verilir. Peki boyun fıtığı olanlar günlük hayatta nelere dikkat etmeli? Boyun fıtığı başlangıcında neler yapılmalı? Omurga sağlığı için doğru duruş pozisyonu önemlidir. Boyun fıtığı tanısı alan hastaların doğru duruş pozisyonuna daha fazla önem vermesi gerekir. Otururken dik durmaya yardımcı olan bir sandalye veya koltuk tercih etmek, yatarken boynun doğru konumda kalmasını sağlayan bir yastık kullanmak önemlidir. Boyun fıtığı olan kişiler, günlük hayatta doğru pozisyon almaya, düzenli olarak boyun ve sırt kaslarını güçlendirmeye yönelik egzersizler yapmaya, ağır kaldırmaktan kaçınmak gibi önleyici önlemler almalıdır. Ancak, bu yöntemler her zaman ağrının hafiflemesi için yeterli olmayabilir. Bu durumda en yakın sağlık kuruluşuna başvurulması gerekli tetkiklerin ardından tedaviye başlanılması gerekir. Hastalığın evresine göre ilaç tedavisi, fizik-tedavi ve cerrahi tedavi gibi farklı tedavi seçenekleri vardır.

Boyun Fıtığında Cerrahi Olmayan Tedavi Yöntemleri

Boyun fıtığı tedavisi planlanırken öncelikle fıtığın sinirlere uyguladığı baskıya yani hastalığın evresine bakılır. Hastalığın ilk evrelerinde genellikle istirahat ile semptomlarda hafifleme görülebilir. Bu nedenle semptomların başladığı ilk günlerde doktorlar, hastalara birkaç gün istirahat etmelerini ve boyun kaslarını zorlamamaya özen göstermelerini önerebilir. İstirahatin yeterli gelmediği durumlarda fizik tedavi çözüm olabilir. Fizik tedavi, uzman bir fizyoterapist tarafından uygulanmalıdır. Fizik tedavi aşamasında hastalara soğuk-sıcak kompres, masaj, kuru iğneleme, ağrı kesici ve kas güçlendirici akım tedavileri uygulanabilir. Ameliyatsız boyun fıtığı tedavisi ile hastalığın tedavi edilemediği durumlarda diğer tedavi yöntemleri faydalı olabilir.

Boyun Fıtığında Çekme ve Germe Yöntemi

Boyun fıtığı tedavisi için farklı seçenekler vardır. Bunlardan bir tanesi de çekme ve germe yöntemidir. Çekme ve germe yönteminin mutlaka fizik tedavi uzmanı ve fizyoterapist tarafından gerçekleştirilmesi gerekir. Bu tedavi yönteminde amaç; boyun bölgesindeki gerginliği azaltmaktır. Hem çekme hem de germe yönteminde hasta sırt üstü uzanır vaziyettedir. Çekme yönteminde hastanın başı çenesine doğru hareket ettirilirken germe yönteminde baş arkaya doğru hareket ettirilir. Bu hareketler birkaç defa tekrarlanır.

Boyun Fıtığında İlaç Tedavisi

Boyun fıtığının tedavisinde ilaç tedavisi de önemli bir yer tutar. Ağrıların başladığı aşamada hastalara ağrı kesici ve kas gevşetici özelliği olan ilaçlar önerilebilir. Ancak bu ilaçlar alanında uzman bir doktor kontrolünde kullanılmalıdır.

Boyun Fıtığı Tedavisinde Spinal Enjeksiyon Yöntemi

Hastalarda ağrının ve uyuşmanın çok şiddetli olduğu durumlarda ağrıyı hafifletmek için spinal enjeksiyon yönteminden faydalanılabilir. Bu yöntemde uzman doktor radyolojik görüntüleme yöntemleri eşliğinde fıtığın olduğu alana kortizonlu ilaçlar enjekte eder. Bu sayede fıtıklaşma olan bölgedeki ağrı, ödem ve iltihap azalabilir.

Boyun Fıtığı Ameliyatı

Boyun fıtığı ameliyatı genellikle hastalığın son aşamasında önerilir. Bu aşamada fıtığın sinirlere uyguladığı baskı kuvvetli olduğundan belirtiler daha şiddetlidir. Bu nedenle cerrahi dışı tedavilerle olumlu sonuç alınamayan hastalarda cerrahi yöntemlerle omurilik ve sinirler üzerindeki baskı giderilmeye çalışılır. Boyun fıtığı ameliyatı temelde diskektomi ve laminektomi olmak üzere iki prensibe dayanır. Laminektomide cerrah mikrocerrahi yöntemlerle sinir köklerine ulaşır ve sinir köklerinin çıktığı alanı genişleterek buradaki baskıyı azaltır. Diskektomi ise disk tamamen çıkarılır. Bu yöntemlerin her ikisinde de hasta genel anestezi etkisi altındadır. Peki boyun fıtığı ameliyatı riskleri nedir kaç saat sürer? Boyun fıtığı ameliyatı süresi uygulanan işleme göre farklılık gösterir. Distektomi operasyonu laminektomiye kıyasla biraz daha uzun sürebilir. Genel olarak boyun fıtığı ameliyatlarının süresi 2 ila 4 saat arasında değişir. Her ameliyatta olduğu gibi boyun fıtığı ameliyatının da bazı riskleri vardır. Günümüzde mikrocerrahi yöntemler sayesinde ameliyat sonrasında komplikasyon görülme riski daha azdır. Bununla birlikte ameliyat sonrasında bazı yan etkiler görülebilir. Bunlar şu şekildedir:

Kanama,
Enfeksiyon,
Morluk,

Bunların yanı sıra boyun fıtığı ameliyatı sonrasında nadir olmakla birlikte sinir, kas ve eklem hasarı görülebilir. Ancak alanında uzman ve deneyimli doktorlar tarafından gerçekleştirilen boyun fıtığı ameliyatı sonrasında bunlar gibi yan etkilerin görülme riski oldukça düşüktür. Boyun fıtığı ameliyatı sonrası iyileşme süreci ameliyatın hangi yöntemle gerçekleştirildiğine göre farklılık gösterir. Mikrocerrahi yöntemle gerçekleştirilen ameliyat sonrasında hastalar, aynı gün boyunlukla ayağa kalkabilir ve ertesi gün taburcu olabilirler. Ameliyat sonrasında en az 1 hafta hastanın boyunluk takması önemlidir. Ayrıca hastalara ani hareketler yapmaktan kaçınılması ve doğru pozisyonda oturması ve yatması önerilir. Peki ameliyat sonrasında fıtık tekrarlar mı? Ameliyattan sonra fıtığın tekrarlama ihtimali vardır. Ancak başarılı bir ameliyat sonrasında bu risk oldukça düşüktür. Ayrıca ameliyat sonrasında hastaların sağlıklı bir yaşam sürdürmesi de fıtık riskini azaltabilir.

Boyun Fıtığında Spinal Füzyon Cerrahisi

Bu cerrahi yönteminde, boyun omurları arasındaki hareketi azaltmak için kullanılan bir tekniktir. Bu amaçla, boyun omurları arasındaki fıtıklaşan disk çıkarıldıktan sonra omurlar arasına kemik grefti yerleştirilir. Bu sayede, omurlar arasındaki hareket azaltılır.

Boyun Fıtığı Egzersizleri

Boyun ağrısı, kişilerin yaşam konforunu önemli ölçüde etkileyen bir sağlık sorunudur. Peki boyun ağrısı kendi kendine geçer mi? İstirahat etmek ve bazı egzersizler yapmak boyun ağrısını hafifletmeye yardımcı olabilir. Boyun fıtığında uygulanabilecek egzersizlerden bazıları şu şekildedir:

İki eli boynun arkasında birleştirerek omuz germe hareketi,
Ellerle başın arkasından öne doğru iterken baş ile kuvvete direnmek,
Elleri alnın üzerine koyup başı arkaya doğru iterken baş ile kuvvete direnmek,
Sağ el başın bir tarafına sol el başın diğer tarafına konularak bir elle başı çevirmeye çalışırken diğer elle başın çevrilmesini engellemek

Bunlar gibi egzersizler boyun fıtığı semptomlarının hafiflemesine yardımcı olabilir. Ancak yapılan yanlış bir hareket fıtığın şiddetlenmesini etkileyebilir. Bu nedenle boyun fıtığı tedavisinde öncelikle alanında uzman bir doktora danışılması önemlidir. Siz de her türlü boyun ağrısı durumunda en yakın sağlık kuruluşuna başvurmayı ihmal etmeyin.