Bebek kafatası güçlü dokular tarafından bir arada tutulan birkaç kemikten ve bu kemikler arasındaki boşluklardan oluşur. Bu ekstra boşluklar bebeğin beyninin büyümesi için gerekli alanı sağlar. Yaklaşık 2 yaşında bebeğin kafatası kemikleri yavaş yavaş birleşmeye başlar ve boşluklar kemiğe dönüşür. Ancak bazı bebeklerde kafatası kemikleri arasındaki birleşme çok erken gerçekleşir. Bu erken birleşme sağlık sorunlarına neden olabilen bir durumdur.
Kraniosinostoz (Kafa Şekil Bozukluğu) Nedir?
Yenidoğanların kafatası yapısı birbiri ile bağlantı içerisinde bulunan birkaç kıkırdaktan meydana gelir. Bu kafa kıkırdakları arasında genellikle bazı boşluklar vardır ve zaman içerisinde bu boşluklar kapanır. Kıkırdakların kapanması ortalama 2 yaşa kadar devam eder. Kafatasının kıkırdakları olması gerekenden erken kaynaştığında kafa şekil bozukluğu meydana gelebilir. Bu bozukluğa kraniosinostoz adı verilir. Bir bebekte boşlukların biri ya da daha fazlası çok erken kapandığında kraniosinostoz oluşur. Kraniosinostoz bebeklik çağında görülen bir kusurdur. Kırkırdaklar arasında bulunan boşluklar bebeğin beyni büyüdükçe kafatasının da büyümesini sağlar. Boşlukların kapanması ile kafatası kıkırdakları çok erken birleştiğinde bu bölgede kafatası büyümesi durur. Beynin normal boyuta gelmesi ile kafatası zaman içerisinde anormal bir görüntüye sahip olur. Ancak çok fazla kıkırdak erkenden kapanırsa kafa içinde basınç artışı gibi ciddi durumların oluşmasına da neden olabilir. 4 çeşit kraniosinostoz bulunur. Bu çeşitler şunlardır:
- Sagital Sinostoz: Başın tepesinde bulunan ve önden arkaya uzanan sütür (kafa kemiklerinin birleşim bölgeleri) erken kapandığında meydana gelir. Yaygın bir kraniosinostoz çeşididir. Bebeğin kafatasının daha dar olmasına neden olur. Kafatası arkaya doğru uzun dururken yanlara doğru dar bir görünüme sahip olur.
- Koronal Sinostoz: Alın bölgesinde bulunan sütürün erken kapanmasıdır. Etkilenen tarafta daha düz bir kaş ve alın yapısı meydana gelir. Etkilenen tarafta sadece alın değil gözün yapısı da farklı gözükebilir.
- Metopik Sinostoz: Bebeğin bıngıldağından burnuna uzanan bir sütür olan metopik sütür erken kapandığında oluşur. Alından buruna uzanan bir kabarıklığa neden olabileceği gibi gözlerin birbirine çok yakın olmasına da yol açabilir.
- Lambdoid Sinostoz: Başın arkası boyunca uzanan lambdoid sütürde erken kapanma nedeniyle meydana gelir. Diğer çeşitlere göre daha nadirdir. Başın bir kısmının daha düz gözükmesine ve kulakların hizalı durmamasına neden olabilir.
Kraniosinostoz (Kafa Şekil Bozukluğu) Belirtileri Nelerdir?
Kafatası kıkırdaklarının çok erken kaynaştığı yerlerde bebeğin başı büyümeyi durdurabilir. Kıkırdakların kaynamadığı diğer bölgelerde ise bebeğin başı büyümeye devam eder. Bu durumun sonucunda kraniosinostozlu bebeklerin kafaları genellikle asimetrik bir görünüme sahip olur. Ancak bebeğin çok erken kapanan birden fazla kıkırdak bulunuyorsa beyinde büyümek için yeterli alan olmayabilir. Sonuç olarak bu bebekler kafatasında bir basınç artışı yaşayabilirler. Kraniosinostoz bulunan bebeklerde meydana gelen belirtiler şunlardır:
- Bıngıldakta şişkinlik
- Olması gerekenden daha uzun uyku
- Baş bölgesindeki damarlarda belirginlik
- Yüksek sesli ağlama
- Fışkırma şeklinde kusma
- Baş çevresinde artış
- Gelişim geriliği
Kraniosinostoz (Kafa Şekil Bozukluğu) Nedenleri Nelerdir?
Çoğu bebekte kraniosinostozun nedeni tam olarak belli değildir. Bazı durumlarda kraniosinostoz Apert sendromu, Carpenter sendromu, Crouzon sendromu, Pfeiffer sendromu ve Saethre-Chotzen gibi genetik anormallikler nedeniyle meydana gelebilir. Fakat kraniosinostozlu bebeklerin çoğunda genetik bir sendrom bulunmaz. Bununla birlikte kraniosinostozun annenin çevresel faktörlerine, tükettiği besinlere, alkol ve sigara kullanımına, hamilelikte kullandığı ilaçlara bağlı olarak geliştiği düşünülür.
Kraniosinostoz (Kafa Şekil Bozukluğu) Tanısı Nasıl Konulur, Nasıl Teşhis Edilir?
Hamilelikte rutin ultrason kontrolü sırasında kraniosinostoz tespit edilebilse de bu süreç çoğu zaman doğum sonrası birkaç haftayı bulabilir. Doğum sonrası doktor tarafından yapılan fiziksel muayeneler sırasında bu durumun tespiti kolaylaşır. Rutin baş çevresi ölçümleri ile de süreç hızlandırılabilir. Eğer baş çevresi olması gerekenden büyük ise doktor kontroller için bazı tetkikler isteyebilir. Röntgen ve bilgisayarlı tomografi kemikleri ve kıkırdakları görüntülemeyi kolaylaştırır ve bozuklukların tespit edilmesini sağlar. Aynı zamanda gerekli durumlarda genetik testlere ve kan tahlillerine ihtiyaç duyulabilir. Tedaviye en kısa sürede başlamak kalıcı hasara engel olabilmek için çok önemlidir. Bu nedenle kısa sürede ve erkenden teşhis tedaviyi hızlandırmaya yardımcı olur. Teşhis ve tedavinin gecikmesi durumunda kalıcı hasarlar meydana gelebilir. Genellikle kraniosinostozun ilk belirtisi anormal şekilli bir kafatasıdır. Genetik testler bu teşhisi onaylamak için uygulanmaz. Uygulanma sebepleri kafa şekil bozukluğuna sebep olan bir genetik sendrom mevcudiyetini araştırmaktır.
Kraniosinostoz (Kafa Şekil Bozukluğu) Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Eğer bebeğin doğumunun ardından kraniosinostoz teşhisi konduysa ve hafif derecede değilse en kısa sürede ameliyat önerilir. Ameliyatın erken önerilmesinin nedeni kemiklerin doğru şekilde konumlandırılacak kadar yumuşak ve esnek olmasıdır. Kraniosinostoz ameliyatının amacı yanlış birleşen kemiklerin beyin üzerindeki baskısını hafifletmek ve bu sırada fiziksel görünümü düzeltmektir. İki tür kraniosinostoz ameliyatı çeşidi cerrahlar tarafından gerçekleştirilebilir. Kraniosinostoz ameliyatı çeşitleri şunlardır:
- Açık Cerrahi: Açık cerrahi cerrahın bebeğin kafa derisinde bir kesi yaptığı açık bir ameliyattır. Cerrah açılan kesi ile kafatasının kemiklerini dairesel bir şekle sokar. Cerrah kaynaşmış sütür yakınındaki kafatası parçalarını çıkarır ve beynin büyümesi için yer açarak yeniden şekillendirir. Açık ameliyat altı saat kadar sürebilir ve genellikle ameliyat sırasında kan kaybından dolayı kan nakli gerekebilir. Cerrah ameliyatı tamamladıktan sonra bebeğin bir geceyi yoğun bakım ünitesinde yakın takibe alınması gerekir. Çoğu çocuk ameliyattan bir gün sonra normal bir hastane odasına taşınır. Açık cerrahi ile şekillendirme genellikle 6 aylıktan daha büyük bebekler için önerilir. Bunun nedeni kemiklerin hareket ettirilebilecek kadar esnek ancak yeni şeklini koruyacak kadar kalın olmasıdır.
- Kapalı Endoskopik Girişim: Endoskopik kraniosinostoz cerrahisi kraniyosinostoz tedavisi için daha az invaziv bir seçenek sunar. Açık cerrahiden daha küçük ve sadece tıbbi cihazların girebileceği boyutta kesiler kafa derisine açılır. Bu kesilerden görüntüleme ve kemikleri hareket ettirme için endoskop tüpü sokulur. Cerrah bu tüpü kullanarak kemikleri hareket ettirebilir. Özellikle 2-4 aylık dönemde bebeklerin kemikleri endoskop ile hareket edebilecek kadar yumuşak olduğunda bu yönteme başvurulur. Fakat bebeklerin bu dönemdeki kemikleri büyümeye devam ettiği için bir süre tıbbi olarak kask takılması gerekebilir.
Bebeklerde Kraniosinostoz (Kafa Şekil Bozukluğu) Hakkında Sık Sorulan Sorular
Bebeklerde kafa şekil bozukluğu nasıl oluşur?
Yeni doğmuş bir bebeğin kafatası doğum kanalından geçişe izin veren hareketli birkaç yumuşak kemik plakasından oluşur. Bu kemikler doğumdan sonra zamanla büyüdükçe birbiriyle birleşir. Pediatrik kraniosinostozda bir bebeğin kafatası kemikleri çok erken birleşir bu durum beyin büyümesini kısıtlayabilir ve anormal bir kafa şekline neden olabilir.
Ameliyat ne zaman yapılmalı?
Kraniosinostoz tedavisi genellikle beyindeki herhangi bir baskıyı hafifletmek ve beynin büyümesine izin vermek için ameliyat gerektirir. Kraniosinostoz ameliyatı yapmak için en iyi zaman genellikle bebek 1 yaşına gelmeden öncedir. Çünkü bebeklerin kafataslarındaki kemikler hala yumuşaktır ve şekillendirilmesi daha kolaydır. Ciddi bir kraniosinostoz vakası olan bebekler için 1 aylıkken ameliyat önerilebilir. Hafif ve ameliyat gerektirmeyen kraniosinostoz vakaları da mevcuttur.
Beyine veya bebeğin gelişimine herhangi bir zararı var mı?
Kraniosinostoz tedavi edilmezse kafa içi basıncın artması ve beyin gelişiminin engellenmesi ile birlikte şu durumlara sebep olabilir:
- Gelişim bozukluğu
- Zihinsel gerilik
- Körlük
- Nöbet
Ameliyat edilmeden kask tedavisi uygulanabilir mi ?
Hafif kraniosinostozlu bebeklerin nadiren ameliyata ihtiyacı olmayabilir. Bu durumda tıbbi bir kask bebeğin beyin gelişimine yardımcı olabilir ve kafatasının şeklini düzeltebilir. Sadece ameliyat dışında değil endoskopik girişimden sonra da bebeğin kafatasını şekillendirmeye yardımcı olacak bir kask kullanılması gerekebilir. Cerrah kafatası şeklinin tedaviye ne kadar hızlı yanıt verdiğine bağlı olarak kask tedavisinin uzunluğunu belirler.
Kraniosinostoz tedavisinde kullanılan yöntemler nelerdir?
Tedavi için uygulanan iki çeşit ameliyat vardır. Bu ameliyatlar açık cerrahi olarak ya da endoskopik olarak gerçekleştirilebilir. Ameliyat dışında şekillendirici bir kask kullanımı da uygun görülebilir.
Kraniosinostoz hastalığına hangi bölüm bakar?
Kafa şekil bozukluğu genellikle bir çocuk hastalıkları uzmanının rutin muayenesi sırasında fark edilir. Bu durumdan şüphe edildiğinde beyin ve sinir cerrahisi uzmanına yönlendirilerek tetkikler gerçekleştirilebilir. Hisar Hospital Intercontinental Beyin ve Sinir Cerrahisi uzmanları kraniosinostoz ameliyatlarını başarılı bir şekilde gerçekleştirir.
Kraniosinostoz tedavi edilmezse ne olur ?
Kraniosinostozun neden olabileceği sorunlar bebeğin sahip olduğu kraniosinostoz tipine ve ne kadar şiddetli olduğuna bağlı olarak değişiklik gösterir. Çoğu kraniosinostoz vakası tedavi edilebilir ve uzun vadeli komplikasyonlara yol açmaz. Ancak tedavi edilmeyen şiddetli kraniosinostoz bebeğin beyin büyümesini ve gelişimini olumsuz etkileyebilir. Kraniosinostozun tedavi edilmemesi sonucunda kalıcı baş ve yüz anormallikleri, gelişim gecikmeleri ve zihinsel gerilik gelişebilir.
Bebekler düzgün kafa şekli için nasıl yatırılmalı?
Bir bebeğin kafası sık sık bir tarafa çevrilirse başın o tarafında düz noktalar oluşabilir. Ancak bebeklerin kafa şeklinin daha düzgün olması için kanıtlanan bir yatma şekli bulunmaz.
Kraniosinostoz erken teşhis edilmesi gereken bir durumdur. Teşhis için rutin muayeneleri yapan hekimin alanında uzman olması çok önemlidir. Hisar Hospital Intercontinental alanında uzman hekim ve cerrah kadrosu ile kraniosinostoz teşhis ve tedavisinde önemli bir konuma sahiptir. Bizimle iletişime geçerek randevu oluşturabilir ve bebeğinizin gerekli muayenelerini gerçekleştirebilirsiniz.
